Uống thuốc trầm cảm quá liều có nguy hiểm không?

Thông thường, đối với những trường hợp bệnh trầm cảm nặng, bệnh nhân có xuất hiện các triệu chứng nguy hiểm thì sẽ được chỉ định sử dụng một số loại thuốc để điều trị. Tuy nhiên, các loại thuốc này có khả năng cao gây ra nhiều tác dụng phụ, nếu sử dụng không đúng theo hướng dẫn của bác sĩ có thể gây ra rất nhiều hậu quả nghiêm trọng. Vậy uống thuốc trầm cảm quá liều có nguy hiểm không? Cách khắc phục thế nào?

Uống thuốc trầm cảm quá liều có nguy hiểm không?

Uống thuốc trầm cảm quá liều có nguy hiểm không? là câu hỏi được đặt ra bởi rất nhiều người bệnh đang trong giai đoạn điều trị bằng thuốc. Các chuyên gia cũng đã giải đáp rất kỹ về tình trạng này và cho biết rằng việc sử dụng thuốc quá liều sẽ gây ra rất nhiều hậu quả nghiêm trọng, thậm chí có thể đe dọa đến tính mạng của người bệnh. 

Đặc biệt hơn, nếu trong quá trình điều trị trầm cảm bằng thuốc, người bệnh lạm dụng quá nhiều các chất kích thích, chất gây nghiện hoặc sử dụng đồng thời với đơn thuốc khác khi chưa được sự chỉ định của bác sĩ cũng có thể gây ra rất nhiều hệ lụy nguy hiểm. Thông thường, đối với những bệnh nhân bị trầm cảm nặng hoặc người bệnh có triệu chứng lo âu, căng thẳng quá mức, xuất hiện các hành vi tự gây tổn thương bản thân hoặc tự sát sẽ được cân nhắc áp dụng biện pháp điều trị bằng thuốc.

Các nhóm thuốc thường được chỉ định sử dụng cho người bệnh như:

• ́ Nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRI): bao gồm venlafaxine (effexor XR) và duloxetine (cymbalta).
• Nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI): bao gồm escitalopram (lexapro) và fluoxetine (prozac), sertraline (zoloft).
• Nhóm thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCA): bao gồm imipramine (tofranil) và amitriptyline.
• Nhóm thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOI): bao gồm phenelzine (nardil) và isocarboxazid (marplan).
• Nhóm thuốc chống trầm cảm không điển hình: bao gồm vortioxetine (trintellix) và bupropion (wellbutrin).

Mỗi nhóm thuốc sẽ có công dụng vượt trội khác nhau. Tuy nhiên hầu hết các loại thuốc này đều hỗ trợ rất tốt trong việc kiểm soát các triệu chứng của bệnh trầm cảm. Người bệnh khi sử dụng thuốc sẽ được cân bằng và ổn định tâm trạng, cảm xúc tốt hơn. Đồng thời, giảm bớt được các suy nghĩ tiêu cực, hạn chế tối đa tình trạng tự sát.

Các chuyên gia cho biết rằng, đối với mỗi người bệnh khác nhau sẽ có mức phản ứng riêng biệt đối với từng loại thuốc cụ thể. Trong thực tế có rất nhiều người bệnh phải liên tục thay đổi những loại thuốc điều trị khác nhau mới có thể tìm được loại thuốc phù hợp nhất.

Do đó, nếu trong trường hợp bạn đã sử dụng đúng theo phác đồ điều trị của các chuyên gia nhưng không đạt được hiệu quả hoặc các triệu chứng bệnh không có dấu hiệu thuyên giảm thì cần trao đổi lại để được cân nhắc thay đổi thuốc hoặc tăng giảm liều lượng thích hợp. Tuy nhiên, người bệnh không được tự ý thay đổi liều lượng của thuốc, đặc biệt là tăng liều quá mức khi chưa có sự đồng ý của bác sĩ.

Trong thực tế đã có rất nhiều trường hợp phải đối mặt với những hậu quả, biến chứng nghiêm trọng khi sử dụng thuốc chống trầm cảm quá liều. Các chuyên gia cho biết rằng, tác hại của việc này sẽ cao hơn khi người bệnh đang sử dụng thuốc chống trầm cảm ba vòng. Loại thuốc này đã được nghiên cứu và áp dụng từ rất lâu, tuy nhiên nó tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ra tác dụng phụ và tương tác thuốc rất cao.

Vào năm 2017, một báo cáo chuyên khoa đã chỉ ra rằng, thuốc chống trầm cảm ba vòng được xếp trong danh sách 25 loại thuốc có khả năng cao gây ra tình trạng tử vong khi uống quá liều. Những nhóm thuốc chống trầm cảm còn lại cũng nằm trong danh sách này nhưng ở mức độ thấp hơn.

Trong danh sách các nguyên nhân phổ biến có thể gây ra tình trạng ngộ độc ở những người trưởng thành tại Hoa Kỳ thì thuốc chống trầm cảm xếp hạng thứ ba. Bên cạnh đó, danh sách này cũng có sự góp mặt của nhiều loại thuốc và hóa chất khác như sản phẩm tẩy rửa, chất hóa học độc hại,….

Biểu hiện dùng thuốc chống trầm cảm quá liều

Tùy vào cơ địa của mỗi người mà các triệu chứng của việc uống thuốc trầm cảm quá liều sẽ được biểu hiện ở mức độ khác nhau, có thể chuyển biến từ nhẹ đến nặng. Nếu tình trạng này không được phát hiện và khắc phục kịp thời có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, thậm chí có thể cướp đi tính mạng của con người.

Mức độ biểu hiện của các triệu chứng khi dùng thuốc quá liều sẽ phụ thuộc nhiều vào các yếu tố như: loại thuốc chống trầm cảm mà họ đang dùng, liều lượng thuốc mà bệnh nhân đã uống, các loại thuốc mà người bệnh đang sử dụng kèm hoặc xem xét họ có đang lạm dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá hay không,…

Đối với trường hợp uống thuốc quá liều ở mức độ nhẹ sẽ có các triệu chứng như:

• Đau đầu
• Nóng, sốt cao
• Mờ mắt
• Đồng tử giãn ra
• Buồn nôn, mắc ói
• Lo lắng, bồn chồn
• Choáng váng
• Tay chân run rẩy
• Cao huyết áp

Nếu người bệnh có thể trạng yếu và lạm dụng thuốc chống trầm cảm ở mức độ nghiêm trọng có thể gây ra một số triệu chứng sau:

• Nhịp tim thay đổi bất thường
• Xuất hiện tình trạng co giật
• Gặp ảo giác
• Khó thở
• Hạ huyết áp
• Hôn mê
• Tim ngừng đập
• Tử vong

Trong một số trường hợp uống thuốc trầm cảm quá liều hoặc người bệnh sử dụng đồng thời cùng lúc với các loại thuốc khác có thể gây ra các triệu chứng của hội chứng serotonin. Các chuyên gia cho biết rằng, nếu sử dụng đồng thời nhiều loại thuốc có công dụng làm gia tăng nồng độ serotonin sẽ khiến cho lượng chất này không được giải phóng và dần tích tụ bên trong cơ thể.

Hội chứng serotonin có thể làm xuất hiện các triệu chứng như tiêu chảy, buồn  nôn, co giật, nôn ói, bồn chồn, tim đập loạn nhịp, thay đổi huyết áp, ra nhiều mồ hôi, bối rối, buồn bã, gặp ảo giác, chuyển động mắt bất thường,….

Liều lượng an toàn khuyến nghị

Thông thường, các bác sĩ sức khỏe tâm thần sẽ tiến hành thăm khám và chẩn đoán cụ thể tình trạng của từng bệnh nhân. Tùy vào tình trạng sức khỏe, mức độ biểu hiện của bệnh và nhiều yếu tố khác mà các chuyên gia sẽ kê đơn thuốc với liều lượng thích hợp.

Để đảm bảo an toàn cho sức khỏe, người bệnh cần phải tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định dùng thuốc của bác sĩ. Việc tự ý thay đổi liều lượng thuốc, uống thuốc không đúng quy định có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng và khiến cho bệnh tình càng chuyển biến nặng nề hơn.

Tùy vào từng loại bệnh và mục đích điều trị khác nhau mà liều lượng an toàn của mỗi loại thuốc sẽ có liều lượng sử dụng khác nhau. Thông thường các chuyên gia sẽ dựa vào một số yếu tố như tuổi tác, cân nặng, loại thuốc, tình trạng bệnh lý, khả năng chuyển hóa thuốc của cơ thể, các bệnh nền hiện có,…để đề xuất liều lượng an toàn cho người bệnh.

1. Nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI)

Hiện nay, các loại thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) là nhóm được ưu tiên áp dụng nhiều nhất trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh rối loạn tâm thần như trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn lưỡng cực,…Các chuyên gia cho biết rằng, nhóm thuốc này ít gây tác dụng phụ và mang lại hiệu quả rất tốt cho quá trình điều trị bệnh.

Thông thường, nếu được chỉ định sử dụng riêng lẻ thì các loại thuốc nhóm SSRI chỉ gây ra một số tác dụng phụ nhẹ, có thể khắc phục được dễ dàng. Còn đối với tình trạng uống thuốc quá liều cũng rất hiếm các trường hợp dẫn đến tử vong.

Fluoxetine (prozac) là loại thuốc nhóm ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc được sử dụng thường xuyên nhất. Liều lượng an toàn đối với người trưởng thành là từ 20 đến 80 mg mỗi ngày. Nếu sử dụng quá liều lên đến 520mg có thể dẫn đến tình trạng tử vong.

Đặc biệt hơn, nguy cơ nhiễm độc và gây chết người sẽ gia tăng nghiêm trọng nếu người bệnh sử dụng các loại thuốc nhóm ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc cùng với những chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, ma túy,….

2. Nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRI)

Nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRI) sẽ có nhiều tác dụng phụ hơn so với nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI). Các loại thuốc này sẽ được chỉ định sử dụng nếu bệnh nhân không đáp ứng tốt với SSRI.

Liều lượng an toàn để sử dụng venlafaxine thuộc nhóm SNRI là khoảng từ 75 đến 225mg mỗi ngày. Lượng thuốc này sẽ được chia thành 2 đến 3 lần uống. Nếu người bệnh sử dụng quá liều lên đến 2.000mg (2g) mỗi ngày sẽ có khả năng dẫn đến tử vong.

Tuy nhiên, dựa vào thống kê thì các trường hợp sử dụng thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRI) đều không dẫn đến tình trạng tử vong. Những ca chết người thường liên quan đến việc người bệnh sử dụng đồng thời thuốc SNRI với các loại thuốc khác.

3. Nhóm thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCA)

Thuốc chống trầm cảm ba vòng (TCA) là nhóm thuốc chống trầm cảm có tỉ lệ tử vong do sử dụng quá liều cao nhất trong tất cả những loại thuốc. Vì thế, hiện nay nhóm thuốc này cũng không được sử dụng rộng rãi nữa, chỉ khi người bệnh không thể đáp ứng tốt với các loại thuốc khác thì mới được cân nhắc áp dụng.

Tuy nhiên trong quá trình điều trị bằng thuốc, người bệnh cũng cần chú ý kỹ lưỡng và tuân thủ đúng theo chỉ định sử dụng thuốc mà bác sĩ đưa ra. Liều lượng an toàn thường được hướng dẫn như:

• Liều lượng an toàn của imipramine là 75 – 150mg/ ngày
• Liều lượng an toàn của amitriptyline là 40 – 100mg/ ngày

Vào năm 2007 các chuyên gia cũng đã tiến hành đánh giá quy mô mà nhận thấy rằng, các triệu chứng đe dọa đến tính mạng sẽ xuất hiện nếu người bệnh sử dụng thuốc quá 1.000mg mỗi ngày. Kết quả từ một thử nghiệm lâm sáng cho biết, liều lượng tối thiểu có thể gây tử vong đối với imipramine là 200mg.

Các nhà nghiên cứu cũng đã khuyến nghị, đối với những trường hợp bệnh nhân sử dụng thuốc chống trầm cảm (desipramine, nortriptyline hoặc trimipramine) với liều lượng 2,5mg/kg cân nặng thì cần được tiến hành xử lý và điều trị khẩn. Điều này đồng nghĩa với việc một người có cân nặng 70kg đã sử dụng đến 175mg thuốc mỗi ngày.

Còn đối với những loại thuốc chống trầm cảm ba vòng khác thì cần được điều trị và khắc phục gấp đối với những người bệnh sử dụng quá 5mg/ kg cân nặng. Có nghĩa là một người nặng 70kg đã sử dụng đến 350mg thuốc cho mỗi ngày.

4. Nhóm thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOI)

Thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOI) là nhóm thuốc đã được nghiên cứu từ rất lâu và hiện nay không còn được sử dụng phổ biến trong quá trình điều trị các bệnh về rối loạn tâm thần. Các loại thuốc này cũng có nhiều khả năng gây ra những tác dụng phụ không mong muốn nên sẽ được cân nhắc sử dụng trong một số trường hợp thực sự cần thiết.

Đối với những trường hợp bị ngộ độc do uống thuốc ức chế monoamine oxidase đều có liên quan đến việc người bệnh sử dụng thuốc quá liều cùng với thói quen sử dụng bia rượu hoặc các loại thuốc tương tác khác. Người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng gây khó chịu khi uống quá 2mg/kg cân nặng. Tuy nhiên, việc sử dụng đơn lẻ thuốc nhóm ức chế monoamine oxidase quá liều rất hiếm khi xảy ra tình trạng tử vong ở người bệnh.

Có thể bạn quan tâm: Ngừng thuốc chống trầm cảm đột ngột có sao không?

Phương pháp xử lý khi uống thuốc chống trầm cảm quá liều

Trong thực tế có rất nhiều trường hợp sử dụng thuốc chống trầm cảm quá liều. Cũng bởi người bệnh khi điều trị bằng thuốc thường có xu hướng vội vã và muốn nhanh chóng thoát khỏi tình trạng bệnh trầm cảm, rối loạn lo âu,…Điều này khiến cho nhiều người tự ý tăng liều lượng sử dụng thuốc chống trầm cảm, vô tình làm xuất hiện các hậu quả nguy hiểm.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết rằng, những loại thuốc chống trầm cảm thường sẽ có hiệu quả khá chậm, trung bình từ 2 đến 6 tuần mới nhận thấy rõ công dụng của nó mang lại. Vì thế khi tự ý thay đổi liều lượng sẽ khiến người bệnh phải đối mặt với những triệu chứng ngộ độc nguy hiểm ở nhiều mức độ khác nhau.

Đôi khi các triệu chứng nguy hiểm không xuất hiện ngay sau khi sử dụng thuốc quá liều mà tiến triển âm thầm sau đó bùng phát vào thời gian sau. Vì vậy, người bệnh cần phải tuân thủ nghiêm ngặt theo các chỉ định uống thuốc của chuyên gia để hạn chế các tình trạng nguy hiểm xảy ra ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của bản thân.

Nếu rơi vào tình trạng uống thuốc quá liều, người bệnh cần thông báo ngay với chuyên gia để được hỗ trợ kịp thời. Đối với những trường hợp nhẹ có thể cải thiện nhanh chóng bằng cách biện pháp chuyên khoa. Tuy nhiên, khi các triệu chứng ở mức độ nghiêm trọng thì cần tiến hành nhập viện và điều trị khẩn cấp. Cụ thể:

• Hấp thụ thuốc với than hoạt tính
• Loại bỏ thuốc bằng cách bơm dạ dày
• Sử dụng benzodiazepine để giảm bớt kích động.

Đối với những trường hợp bị hội chứng serotonin thì các bác sĩ sẽ chỉ định khắc phục bằng một số loại thuốc ngăn chặn serotonin hoặc có thể tiến hành truyền dịch quá đường tĩnh mạch. Phương pháp truyền dịch nhằm giúp quản lý huyết áp và phòng chống tình trạng mất nước cho người bệnh. Sau khi các triệu chứng nguy hiểm đã được kiểm soát và ngăn chặn tốt thì người bệnh cũng cần tiếp tục ở lại bệnh viện để được quan sát và theo dõi kỹ lưỡng.

Uống thuốc trầm cảm quá liều có thể gây ra nhiều nhiều hậu quả nguy hiểm, không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh mà còn làm gia tăng mức độ nghiêm trọng của các bệnh rối loạn tâm thần, thậm chí có thể dẫn đến tử vong. Do đó, người bệnh cần phải tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định sử dụng thuốc của bác sĩ chuyên khoa, tuyệt đối không được tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngừng sử dụng thuốc đột ngột khi chưa có sự đồng ý của chuyên gia.

Tham khảo thêm:

• Hội chứng ngưng thuốc chống trầm cảm và những lưu ý cần biết
• Tác hại của thuốc chống trầm cảm bạn nên cảnh giác
• Uống thuốc trầm cảm khi mang thai có ảnh hưởng đến thai nhi không?