Bị rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm có chữa được không?

Rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm là tình trạng bệnh lý có sự kết hợp giữa hai loại rối loạn tâm thần phổ biến. Rối loạn lo âu và trầm cảm tuy là hai dạng bệnh khác nhau nhưng lại có tính chất khá tương đồng và mối quan hệ bền chặt với nhau. 

Rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm là bệnh gì?

Rối loạn lo âu và trầm cảm là hai dạng bệnh tâm thần hoàn toàn khác nhau nhưng chúng lại có những nét tương đồng với nhau. Hai bệnh lý này có thể khởi phát cùng một thời điểm và gây ra rất nhiều hậu quả vô cùng nguy hiểm. Dựa vào thống kê cho thấy, hiện nay có khoảng 80% các bệnh nhân trầm cảm đã từng mắc phải các triệu chứng của rối loạn lo âu và ngược lại.

Các chuyên gia cũng cho biết thêm, trầm cảm có thể là bệnh lý trong giai đoạn tiếp theo của chứng rối loạn lo âu mạn tính. Từ đó mà số lượng người gặp phải căn bệnh rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm càng bị tăng cao, thậm chí là cao hơn so với những trường hợp mắc bệnh riêng lẻ.

Các bệnh nhân bị rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm thường sẽ có đồng thời cả hai biểu hiện đặc trưng của trầm cảm và rối loạn lo âu. Tuy nhiên, người bệnh sẽ không có những triệu chứng nào nổi bật để có thể kết luận rằng họ đang mắc một trong hai căn bệnh riêng lẻ.

Vậy rối loạn lo âu và trầm cảm được hiểu như thế nào?

• Rối loạn lo âu

Rối loạn lo âu chính là tình trạng lo sợ quá mức kéo dài trong một khoảng thời gian. Người bệnh sẽ xuất hiện các nỗi lo vô lý, đôi lúc họ sẽ cảm thấy sợ hãi trước những tình huống hết sức bình thường. Triệu chứng đặc trưng này sẽ thường xuyên diễn ra và xuất hiện nhiều lần trong ngày.

Khi các biểu hiện lo sợ, hoang mang kéo dài sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần và thể chất của người bệnh, từ đó tác động xấu đến cuộc sống. Trong nhiều trường hợp, rối loạn lo âu sẽ có kèm theo các triệu chứng của trầm cảm, rối loạn ăn uống, rối loạn giấc ngủ hay rối loạn nhân cách.

• Trầm cảm

Trầm cảm là một chứng bệnh tâm thần rất phổ biến và có thể khởi phát ở bất kì đối tượng nào. Căn bệnh này gây ảnh hưởng sâu sắc đến cảm xúc, suy nghĩ, hành vi của người bệnh. Biểu hiện đặc trưng của trầm cảm đó chính là cảm giác buồn chán, ủ rũ, thiếu sức sống và không còn hứng thú với những hoạt động xảy ra xung quanh.

Các triệu chứng này khi xảy ra trong thời gian lâu sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, đồng thời làm cản trở cuộc sống của người bệnh rất nhiều. Nếu không thể sớm phát hiện và áp dụng các biện pháp can thiệp sẽ khiến người bệnh tự cô lập bản thân, không còn niềm tin vào tương lai, thậm chí là suy nghĩ về cái chết.

Rối loạn lo âu và trầm cảm tuy là hai dạng bệnh khác nhau nhưng lại có mối quan hệ mật thiết với nhau. Trong thực tế, những người bệnh trầm cảm luôn cảm thấy lo lắng, bất an trong khi các bệnh nhân rối loạn lo âu thường xuyên cảm thấy buồn bã, chán nản, tuyệt vọng. Khi những triệu chứng này xuất hiện cùng lúc với nhau và không có bệnh lý nào nổi bật hơn thì đây được gọi là rối loạn lo âu và trầm cảm.

Nguyên nhân gây ra rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm

Trong nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, nguyên nhân khởi phát trầm cảm và rối loạn lo âu có những điểm tương đồng với nhau. Các nhà khoa học cũng cho biết, chứng rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm có thể xuất phát từ một hoặc nhiều nguyên nhân khác nhau.

• Đặc điểm nhân cách: Những người có tính cách nhạy cảm, hay bi quan, chi li, hoài nghi, cẩn trọng, khó tính,…sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn so với bình thường.
• Căng thẳng mạn tính: Tình trạng này có thể gây ra chứng trầm cảm, rối loạn lo âu hoặc rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm. Áp lực từ công việc, học tập, cuộc sống, kinh tế hoặc sang chấn tâm lý bởi một sự kiện nào đó cũng có thể là lý do hình thành căn bệnh này.
• Một số bệnh lý trong cơ thể: Chứng rối loạn hỗn hợp này có thể khởi phát từ những căn bệnh như rối loạn giấc ngủ, rối loạn ăn uống, đau nhức xương khớp kéo dài.
• Ảnh hưởng từ môi trường: Những đối tượng phải sinh sống trong các môi trường không lành mạnh, thường xuyên phải chịu nhiều áp lực cũng sẽ có khả năng cao mắc phải chứng rối loạn này.
• Yếu tố di truyền: Nếu gia đình có người thân như ông bà, cha mẹ, anh chị em ruột từng mắc phải căn bệnh này hoặc những bệnh lý liên quan thì bạn sẽ có tỉ lệ mắc bệnh cao hơn so với bình thường.
• Sự mất cân bằng các chất hóa học trong não bộ: Khi các chất hóa học bên trong não bộ bị tác động hoặc rối loạn sẽ khiến cho con người dần xuất hiện các cảm xúc, suy nghĩ tiêu cực.

Bên cạnh những nguyên nhân nêu trên thì chứng rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm cũng có thể khởi phát bởi các yếu tố nguy cơ như:

• Những đối tượng từ khoảng 15 đến 30 tuổi
• Người từng bị chứng trầm cảm sau sinh
• Đối tượng có tiền sử bị rối loạn cảm xúc, trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn sau chấn thương tâm lý, rối loạn nhân cách ranh giới,…
• Tác dụng phụ từ một số loại thuốc điều trị như thuốc an thần, cao huyết áp,…
• Từng bị lạm dụng về mặt thể xác và tinh thần, ví dụ như lạm dụng tình dục, bóc lột sức lao động, bạo lực học đường,…
• Thường xuyên lạm dụng rượu bia, thuốc lá, các chất kích thích hoặc chất gây nghiện.
• Từng có ý định muốn tự sát.

Các triệu chứng của rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm

Người bệnh rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm sẽ có những triệu chứng kết hợp của hai chứng tâm thần phổ biến này. Cụ thể như sau:

Triệu chứng rối loạn lo âu

Lo lắng là trạng thái tâm lý hết sức bình thường khi bạn phải đối diện với những tình huống nguy hiểm, căng thẳng. Tuy nhiên, đối với những người bị rối loạn lo âu sẽ thường xuyên diễn ra tình trạng này, khiến cho cơ thể dần bị suy nhược và kiệt quệ. Ngoài ra, bệnh lý tiến triển nghiêm trọng hơn sẽ làm người bệnh xuất hiện các suy nghĩ tiêu cực, bi quan.

Một số triệu chứng thường gặp khi bị rối loạn lo âu như:

• Lo sợ, bất an quá mức, đôi lúc bản thân không thể tự kiểm soát được.
• Mất tập trung, dễ kích động, cáu gắt.
• Luôn trong trạng thái bồn chồn, khó chịu.
• Rối loạn nhịp tim, căng cơ, nghiến răng.
• Dễ rơi vào trạng thái hoảng loạn.
• Rối loạn giấc ngủ, mất ngủ, ngủ không sâu giấc, thường mơ gặp ác mộng, dễ giật mình khi ngủ,….

Triệu chứng của trầm cảm

Biểu hiện đặc trưng của người bị trầm cảm đó chính là khí sắc u buồn, chán nản, tuyệt vọng. Những triệu chứng này sẽ thường xuyên xuất hiện và kéo dài trong khoảng vài ngày, vài tuần hoặc vài tháng tùy vào mức độ bệnh của mỗi người.

Một số triệu chứng thường gặp ở người bệnh trầm cảm như:

• Cảm giác buồn chán, bất an, tuyệt vọng.
• Cơ thể mệt mỏi, thiếu sức sống, đầu óc trống rỗng
• Mất dần hứng thú với mọi việc xảy ra xung quanh, ngay cả những sở thích trước đây.
• Suy nghĩ tiêu cực, bi quan, không có niềm tin vào cuộc sống.
•  Rối loạn giấc ngủ, khó ngủ, ngủ không ngon giấc, giấc ngủ chập chờn, hay mơ gặp ác mộng hoặc ngủ quá nhiều.
• Suy giảm trí nhớ, hay quên, mất tập trung, không thể tự đưa ra quyết định hay lựa chọn nào.
• Cảm thấy bản thân vô dụng, tội lỗi.
• Xuất hiện những ý nghĩ tiêu cực hoặc các hành vi gây tổn thương đến bản thân và những người xung quanh.
• Có ý định tự sát.

Người bệnh rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm sẽ tồn tại đồng thời các triệu chứng của rối loạn lo âu và trầm cảm. Trong đó, không có nhóm triệu chứng nào quá nổi bật để đủ đánh giá riêng biệt. Tuy nhiên, nếu các biểu hiện của hai chứng bệnh này đều diễn ra phức tạp thì các bác sĩ sẽ ưu tiên điều trị bệnh trầm cảm trước.

Rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm có nguy hiểm không?

Các triệu chứng của rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm sẽ nặng nề hơn so với các tình trạng tâm lý riêng lẻ. Nếu căn bệnh này không được sớm phát hiện và điều trị kịp thời sẽ gây ra rất nhiều các hậu quả nghiêm trọng. Cụ thể:

• Suy nhược cơ thể
• Rối loạn tiêu hóa
• Rối loạn giấc ngủ
• Cơ thể mệt mỏi, uể oải kéo dài, lâu dần dẫn đến suy kiệt.
• Rối loạn hệ thần kinh thực vật
• Các vấn đề về tim mạch
• Đột quỵ
• Tăng nguy cơ mắc phải các chứng bệnh nhiễm trùng
• Khả năng đột tử cao
• Làm gia tăng mức độ nghiêm trọng của các bệnh lý khác như tiểu đường, tuyến giáp,…

Phương pháp chẩn đoán rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm

Những người bệnh rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm sẽ tồn tại song song các triệu chứng của hai bệnh lý trầm cảm và rối loạn lo âu. Tuy nhiên, nếu đánh giá riêng lẻ thì không có bất kì biểu hiện nổi bật nào đủ để đánh giá riêng về một bệnh lý nhất định.

Để chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh, hiện nay các bác sĩ sức khỏe tâm thần đã áp dụng rất nhiều phương pháp khác nhau như trắc nghiệm tâm lý, đánh giá trầm cảm (Beck, Hamilton), đánh giá nhân cách (MMPI, EPI), đánh giá rối loạn lo âu (Zung, Hamilton), đánh giá rối loạn giấc ngủ (PSQI).

Ngoài ra, các bác sĩ cũng sẽ chỉ định người bệnh tiến hành một số xét nghiệm có liên quan như:

• Xét nghiệm máu
• Xét nghiệm sinh hóa
• Xét nghiệm vi sinh (VCB, CGC, HIV)
• Xét nghiệm hormone tuyến giáp
• Chụp X – quang tim và phổi
• Siêu âm ổ bụng
• Siêu âm tuyến giáp
• Điện tâm đồ, điện não đồ, lưu huyết não
• Hoặc một số xét nghiệm chuyên khoa cần thiết

Bị rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm có chữa được không?

Bị rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm có chữa được không? là câu hỏi được đặt ra bởi rất nhiều người bệnh. Việc có điều trị được dứt điểm các triệu chứng của bệnh hay không còn phải tùy thuộc vào rất nhiều yếu tố khác nhau, ví dụ như thời gian phát hiện bệnh, mức độ biểu hiện của từng bệnh nhân, nguyên nhân khởi phát bệnh,…

Các phương pháp dùng để điều trị chứng rối loạn hỗn hợp này cũng giống với các chứng rối loạn tâm thần khác. Thông thường người bệnh sẽ được chỉ định áp dụng một hoặc kết hợp nhiều biện pháp sau đây.

1. Sử dụng thuốc điều trị

Sử dụng thuốc là một trong các biện pháp hiệu quả và được áp dụng trong hầu hết các trường hợp bị rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm. Trong một số nghiên cứu nhận thấy, cả hai căn bệnh trầm cảm và rối loạn lo âu đều có thể đáp ứng được với những loại thuốc chống trầm cảm, điển hình như thuốc ức chế tái hấp thu serotonin chọn lọc (SSRI) và nhóm thuốc ức chế tái hấp thu norepinephrin serotonin (SNRI).

• Nhóm thuốc ức chế tái hấp thu norepinephrin serotonin: venlafaxin (effexor), duloxetin (cymbalta), desvenlafaxin (pristiq), levomilnacipran (fetzima), …
•  Nhóm thuốc ức chế tái hấp thu serotonin chọn lọc: escitalopram (lexapro), paroxetin (paxil), fluvoxamin (luvox), citalopram (celexa), sertralin (zoloft), fluoxetin (prozac, symbyax, sarafem), …

Tuy nhiên, tùy vào từng thể trạng khác nhau mà người bệnh có thể thích ứng với những loại thuốc khác nhau. Do đó, trong khoảng thời gian đầu, các bác sĩ sẽ cho người bệnh sử dụng thuốc với liều lượng thấp, sau khi nhận thấy hiệu quả mới áp dụng liều duy trì.

Mặc dù các loại thuốc hỗ trợ điều trị có thể giúp kiểm soát các triệu chứng của bệnh. Thế nhưng chúng lại có nhiều khả năng gây ra các tác dụng phụ không mong muốn như buồn nôn, mắc ói, chóng mặt, đau đầu, suy giảm chức năng sinh dục,…Do đó người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định dùng thuốc của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho bản thân.

Một số lưu ý khi sử dụng thuốc điều trị rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm như:

• Người bệnh tuyệt đối không được tự ý mua thuốc về sử dụng khi chưa có chỉ định cụ thể của bác sĩ chuyên khoa.
• Bệnh nhân không được sử dụng đơn thuốc cũ hoặc đơn thuốc của người bệnh khác.
• Trong quá trình điều trị cần phải tuân thủ đúng theo các chỉ định sử dụng của bác sĩ, đảm bảo uống thuốc đúng giờ, đúng liều lượng.
• Không được sử dụng rượu bia, thuốc lá, các chất gây nghiện, kích thích trong quá trình cải thiện bệnh.
• Bệnh nhân cần khai báo chính xác về tiền sử kháng thuốc, các loại thuốc đang sử dụng để hạn chế tối đa tình trạng tương tác thuốc.
• Bảo quản thuốc ở nơi thoáng mát, tránh xa tầm tay của trẻ nhỏ.
• Không nên uống thuốc khi đói hoặc quá gần với thời gian ngủ vào buổi tối.
• Người bệnh không được tự ý tăng giảm liều dùng hoặc ngưng thuốc đột ngột sẽ làm gia tăng nguy cơ mắc phải hội chứng ngưng thuốc chống trầm cảm.

2. Trị liệu tâm lý

Hiện nay, trị liệu tâm lý được đánh giá là phương pháp điều trị hiệu quả và an toàn. Trong rất nhiều nghiên cứu y khoa nhận thấy rằng, không chỉ những người mắc phải chứng rối loạn tâm thần mà ngay cả những tình trạng suy nhược cơ thể, căng thẳng, áp lực trong cuộc sống cũng có thể cải thiện khi được áp dụng biện pháp điều trị này.

Tâm lý trị liệu hay còn được nhiều người biết đến là liệu pháp trò chuyện trực tiếp giữa chuyên gia tâm lý và người bệnh. Bằng việc sử dụng ngôn ngữ để trao đổi với nhau mà các chuyên gia sẽ dần giúp cho bệnh nhân tháo gỡ được những khúc mắc trong lòng, từ đó đưa ra giải pháp khắc phục phù hợp nhất.

Người bệnh cũng sẽ học được cách kiểm soát và ngăn ngừa các suy nghĩ, cảm xúc, hành vi tiêu cực của bản thân. Họ sẽ biết cách điều hòa cảm xúc của mình, rèn luyện các kỹ năng ứng phó với những tình huống phức tạp và dần cởi mở hơn để cải thiện các mối quan hệ xã hội. Sau quá trình điều trị, người bệnh rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm sẽ được phục hồi sức khỏe tự nhiên, đồng thời hạn chế các nguy cơ tái phát bệnh về sau.

3. Hỗ trợ cải thiện tại nhà

Cũng giống như các chứng bệnh tâm thần khác, ngoài những biện pháp hỗ trợ chuyên khoa thì việc nhanh chóng thay đổi thói quen sinh hoạt, ăn uống, nghỉ ngơi hàng ngày cũng góp phần giúp cho bệnh tình mau chóng thuyên giảm. Người bệnh nên xây dựng một số thói quen sau:

• Thường xuyên vận động, chọn lựa những môn thể thao phù hợp với sức khỏe để tập luyện mỗi ngày. Trong một số nghiên cứu nhận thấy việc vận động hàng ngày sẽ giúp cho cơ thể gia tăng sức đề kháng, đồng thời sản sinh ra nhiều hormone vui vẻ, hạnh phúc giúp con người ổn định tâm trạng tốt hơn. Những môn thể thao mà người bệnh rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm có thể tập luyện như yoga, thiền định, đi bộ, chạy bộ,…
• Thiết lập chế độ ăn uống khoa học và lành mạnh, cân bằng đầy đủ các chất dinh dưỡng cho cơ thể. Người bệnh nên chú ý chọn lựa các thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất có lợi cho não bộ. Đồng thời kiêng những món ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, chất béo, thực phẩm chế biến sẵn.
• Bệnh nhân không nên sử dụng rượu bia, thuốc lá, cà phê, các chất kích thích hay chất gây nghiện trong quá trình điều trị. Bởi các chất này sẽ làm cản trở quá trình hồi phục sức khỏe và làm cho bệnh tình chuyển biến nghiêm trọng hơn. Tốt nhất người bệnh nên uống nhiều nước mỗi ngày, có thể bổ sung bằng các loại nước ép trái cây để tăng sức đề kháng cho cơ thể.
• Chú ý nhiều hơn đến giấc ngủ, cần đảm bảo ngủ đủ 8 tiếng mỗi ngày và ngủ trước 23 giờ. Người bệnh nên lựa chọn không gian ngủ thoáng mát, sạch sẽ, tránh tiếng ồn, ánh sáng và nhiệt độ phòng cũng cần điều chỉnh vừa phải. Nếu thường xuyên cảm thấy khó ngủ thì có thể sử dụng thêm tinh dầu thơm hoặc áp dụng các liệu pháp hỗ trợ như ngâm chân với nước ấm, massage, xoa bóp,…
• Chủ động chia sẻ, tâm sự với những người thân trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp để giải tỏa những áp lực. Sau những giờ học tập, làm việc mệt mỏi bệnh nhân nên gặp gỡ bạn bè hoặc tham gia vào các hoạt động yêu thích để có được thời gian thư giãn thoải mái.
• Cân bằng giữa công việc và thời gian nghỉ ngơi, tránh làm việc quá sức. Ngoài ra, ngay khi gặp phải những khó khăn, áp lực bạn cũng cần tìm sự giúp đỡ của những người xung quanh.
• Bên cạnh đó, những người thân trong gia đình cũng cần động viên và đồng hành cùng người bệnh trong quá trình điều trị bệnh. Các thành viên trong gia đình nên tìm hiểu và nắm rõ thông tin về bệnh lý này để hỗ trợ cho người bệnh tốt hơn.

Bài viết trên đây đã giúp cho bạn đọc hiểu hơn về căn bệnh rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm. Việc điều trị có mang lại kết quả tốt không còn phải phụ thuộc vào nhiều yếu tố bệnh lý khác nhau. Do đó, ngay khi nhận thấy các triệu chứng của bệnh, bạn nên nhanh chóng tìm gặp bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và chẩn đoán chính xác, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất.

Tham khảo thêm:

• Tổng quan về bệnh rối loạn lưỡng cực (Bệnh hưng – trầm cảm)
• Trầm cảm ở học sinh: Nguyên nhân, hậu quả và cách phòng ngừa
• Dấu hiệu nhận biết trầm cảm ở tuổi dậy thì và cách chữa trị