Diễn biến tâm lý của bệnh nhân ung thư và cách chăm sóc
Ung thư có rất nhiều các giai đoạn khác nhau, do đó người bệnh phải trải qua rất nhiều các cung bậc cảm xúc khi mắc phải chứng bệnh nguy hiểm này. Việc có thể biết và hiểu được diễn biến tâm lý của bệnh nhân ung thư sẽ giúp ích rất nhiều cho quá trình điều trị cũng như áp dụng cách chăm sóc người bệnh hợp lý.
Diễn biến tâm lý của bệnh nhân ung thư
Ung thư là một căn bệnh quái ác, bất kì ai đối diện với nó đều có cảm giác lo lắng và sợ hãi. Rất nhiều trường hợp cảm thấy bế tắc, tuyệt vọng và sụp đổ khi bản thân rơi vào chứng bệnh này. Người bệnh sẽ phải trải qua rất nhiều các giai đoạn khác nhau từ khi nghi ngờ bệnh cho đến lúc điều trị và chờ đợi kết quả.
Thông thường, các bệnh nhân ung thư sẽ phải trải qua 4 giai đoạn diễn biến tâm lý phức tạp bao gồm nghi ngờ, hy vọng, chấp nhận và chờ đợi. Cụ thể như sau:
1. Giai đoạn 1: Nghi ngờ bệnh
Nghi ngờ là tâm lý đầu tiên khi người bệnh được chẩn đoán mắc phải chứng ung thư, nhất là các trường hợp tình cờ phát hiện ra bệnh khi tiến hành thăm khám sức khỏe chứ hoàn toàn không có bất kì dấu hiệu nhận biết nào. Họ luôn tự đặt ra cho mình hàng loạt các câu hỏi như “Bác sĩ này có đáng tin cậy không?”, “Kết quả chẩn đoán có nhầm lẫn với bệnh nhân khác không?”, “Vì sao lại là bệnh ung thư mà không phải là bất kì bệnh nào khác?”,…
Trong giai đoạn này, người bệnh thường đón nhận kết quả một cách bất ngờ và sửng sốt. Đôi lúc họ sẽ không đặt ra nghi vấn trực tiếp với bác sĩ mà âm thầm tìm kiếm một nơi khác để chẩn đoán về tình trạng bệnh của mình. Họ sẽ tìm kiếm thêm nhiều bệnh viện, cơ sở thăm khám uy tín và chất lượng khác và thực hiện thêm hàng loạt các xét nghiệm cần thiết với mong muốn chứng minh rằng kết quả chẩn đoán ban đầu là sai lệch. Ngoài ra, cũng có một số người sẽ rơi vào trạng thái buồn bã, tuyệt vọng, u uất, trầm cảm và không thể tìm ra được lối thoát.
Trong thực tế, để có thể thông báo về tình trạng ung thư cho người bệnh hoặc những người thân của họ là một vấn đề vô cùng khó khăn đối với các bác sĩ, kể cả những người đã từng có kinh nghiệm lâu năm trong nghề. Cũng bởi ung thư là một căn bệnh vô cùng nguy hiểm và phức tạp, nó không chỉ đòi hỏi bác sĩ cần có chuyên môn cao mà phải có đủ kinh nghiệm và khả năng để thấu cảm để hỗ trợ tốt cho tâm lý của bệnh nhân.
Ngoài trình độ chuyên môn thì tại một số trung tâm y khoa tiên tiến và hiện đại, các nhân viên, bác sĩ ở đây đều phải trải qua một khóa huấn luyện riêng biệt và cách thông báo tin dữ cho người bệnh trước khi bắt đầu hành nghề. Trong một số trường hợp cần thiết, các bác sĩ cũng cần yêu cầu sự hỗ trợ và giúp đỡ từ những người thân trong gia đình, cần sử dụng các từ ngữ nói tránh, nói giảm khi phải thông báo trực tiếp cho bệnh nhân.
Ví dụ như nói rằng kết quả chẩn đoán chưa thể chắc chắn về tình trạng mà chỉ mang tính chất nghi ngờ để người bệnh có thể dần thích nghi và chuẩn bị sẵn tâm lý. Sau đó sẽ tiếp tục tiến hành một số các xét nghiệm cần thiết để đưa ra được kết luận chính xác nhất và lập nên kế hoạch điều trị phù hợp.
2. Giai đoạn 2: Hy vọng
Sau khi đã tiến hành thăm khám nhiều nơi, thực hiện hầu hết các xét nghiệm chuyên khoa đều cho cùng một kết quả, cơ thể bắt đầu xuất hiện các biểu hiện bất thường phù hợp với chẩn đoán của ung thư thì người bệnh mới có thể chấp nhận được tình trạng bệnh của mình. Lúc này, diễn biến tâm lý của người bệnh ung thư có thể được thuyên giảm phần nào. Họ có thể bớt căng thẳng và trở nên tràn đầy niềm hy vọng.
Khi ấy họ bắt đầu nhận thức được rằng bản thân không còn quá nhiều thời gian nên cần phải gấp rút tiến hành điều trị với một niềm tin mãnh liệt. Họ sẽ có hy vọng tuyệt đối vào những phương pháp y học và tin rằng chúng sẽ giúp bản thân nhanh chóng vượt qua được căn bệnh hiểm nghèo này.
Cũng chính vì sự kì vọng đó mà giai đoạn này được xem là thời điểm vàng để các bác sĩ, chuyên gia can thiệp trấn an tâm lý và điều trị cho người bệnh. Thời điểm này thực sự sẽ có giá trị cao nếu rơi vào các giai đoạn sớm của ung thư, lúc này tiên lượng điều trị triệt để bệnh cũng sẽ được gia tăng.
Ngoài ra, mỗi người bệnh ung thư sẽ có phác đồ điều trị riêng biệt, cùng chung một bệnh lý những ở các giai đoạn khác nhau thì cũng sẽ có biện pháp can thiệp khác nhau. Vì thế, việc lựa chọn và kết hợp giữa xạ trị, phẫu thuật, hóa trị sẽ tùy thuộc vào sự chỉ định của các bác sĩ chuyên khoa.
Do đó, chuyên gia, bác sĩ cần phải khéo léo nắm bắt thời điểm này để tạo được niềm tin và giúp người bệnh có thể tuân thủ đúng theo phác đồ điều trị, hạn chế tối đa các biến chứng nguy hiểm. Ngoài ra, đội ngũ chuyên gia y tế tuyệt đối không nên cam kết với người bệnh về những điều không chắc chắn. Vì khi họ trải nghiệm những điều không đúng với thực tế họ sẽ bị suy giảm niềm tin và không còn nhiều hy vọng như ban đầu.
3. Giai đoạn 3: Chấp nhận
Khi phải trải qua hàng loạt các liệu trình hóa trị, phẫu thuật đau đớn vì căn bệnh ung thư, khi cơ thể dần bị thay đổi và biến dạng, các phương pháp điều trị dần không còn mang lại hiệu quả như ban đầu thì người bệnh sẽ bắt đầu mất niềm tin, hy vọng và dần chuyển sang giai đoạn chấp nhận. Đôi lúc họ vẫn sẽ duy trì và kiên nhẫn với việc theo dõi và tuân thủ đúng theo liệu trình điều trị nhưng thái độ của họ sẽ không còn mạnh mẽ như ban đầu, họ sẽ có xu hướng buông xuôi, đến đâu cũng được.
Vào giai đoạn này, bác sĩ chuyên khoa nên cân nhắc về việc áp dụng chế độ giảm nhẹ đối với người bệnh. Điều này vừa giúp cho họ giảm bớt các nỗi đau về bệnh tật, vừa giúp họ có được tinh thần tốt và thoải mái hơn. Các nhân viên y tế trong khoa chăm sóc giảm nhẹ điều sẽ được hướng dẫn và đào tạo kỹ lưỡng về chuyên môn và các kỹ năng giúp xoa dịu tâm lý cho bệnh nhân.
Thông thường thì các liệu pháp hỗ trợ tâm lý sẽ được thực hiện hiệu quả cùng với việc sử dụng thuốc điều trị. Trong rất nhiều nghiên cứu chuyên khoa cũng đã từng chứng minh được rằng, các bệnh nhân mắc bệnh ung thư sở hữu thang điểm đánh giá tinh thần tích cực và lạc quan trên hầu hết các phương diện sẽ có tiên lượng về bệnh tốt hơn bình thường. Cuộc sống của họ sẽ được kéo dài một cách đáng kể so với những đối tượng bệnh luôn bi quan, tuyệt vọng và chán nản.
4. Giai đoạn 4: Chờ đợi
Chờ đợi là tâm lý thường gặp nhất của các bệnh nhân ung thư ở giai đoạn cuối, đặc biệt là khi họ được bệnh viện trả về. Khi ấy họ sẽ bắt đầu suy nghĩ và liên tưởng nhiều hơn về cái chết, đồng thời sẽ hy vọng vào cuộc sống tương lai ở một thế giới mới.
Một số trường hợp người bệnh vẫn còn tỉnh táo sẽ yêu cầu người thân giúp đỡ để họ trực tiếp thực hiện và giải quyết một số công việc hoặc gặp gỡ các mối quan hệ nào đó. Lúc này những người thân bên cạnh nên ủng hộ và giúp đỡ họ thật tốt để họ hoàn thành được ước muốn cuối đời của mình.
Lúc này vai trò của bác sĩ sẽ được thay thế nhiều bằng các chuyên gia tâm lý, đội ngũ điều dưỡng chăm sóc hoặc các bậc đại diện cho các tôn giáo, tín ngưỡng. Việc giúp họ hiểu được rằng cuộc sống là một điều rất vô thường, sẽ không còn những giây phút, cảm giác đau đớn về bệnh tật khi họ bước sang thế giới khác để học cảm nhận được sự an nhiên vào những ngày cuối đời.
Cách chăm sóc người bệnh ung thư
Việc phải đối diện và chấp nhận chung sống với căn bệnh ung thư là một thử thách vô cùng to lớn đối với bất kì ai. Để giúp cho tâm lý của người bệnh được cân bằng và thoải mái hơn thì việc nắm được cách chăm sóc tại nhà đóng vai trò rất quan trọng. Một số phương pháp cần thực hiện như:
- Giúp bệnh nhân ung thư thoải mái tham gia vào các hoạt động dựa trên sở thích của họ. Cho dù người bệnh không còn khả năng và sức lực để thực hiện các hoạt động yêu thích trước đây thì bạn cũng nên tìm kiếm những điều gì đó mà họ có thể trải nghiệm một cách vui vẻ và hứng thú. Điều này sẽ giúp cho người bệnh ung thư duy trì tốt được sự kết nối với xã hội, gia đình. Đồng thời họ cũng cảm thấy dễ chịu và thoải mái hơn với cuộc sống hiện tại, các cảm giác tồi tệ cũng sẽ dần được thuyên giảm.
- Hãy dành nhiều thời gian để trò chuyện và tâm sự với người bệnh. Đây cũng là một trong những việc quan trọng và cần thiết phải thực hiện với bệnh nhân ung thư. Cũng bởi khi biết rằng bản thân đang mắc phải chứng bệnh hiểm nghèo, ai cũng sẽ có cảm giác bi quan, muốn thu mình lại và trở nên tuyệt vọng. Do đó, trò chuyện là cách tốt nhất để bệnh nhân cảm thấy được chia sẻ và thấu hiểu. Bạn hãy dành thời gian để lắng nghe, tôn trọng ý kiến của người bệnh, hãy để cho họ thoải mái nói ra những suy nghĩ, cảm xúc, tâm tư trong lòng. Đặc biệt hơn, quá trình trò chuyện bạn cũng cần phải lưu ý đến những lời nói, hành vi, ý muốn tự sát của người bệnh để kịp thời cảnh giác và ngăn cản.
- Quan tâm đến cảm xúc và nhanh chóng giúp đỡ người bệnh. Hầu hết những người bệnh ung thư đều phải trải qua các diễn biến tâm lý phức tạp, họ thường xuyên cảm thấy lo lắng, tuyệt vọng và căng thẳng. Vì thế, ngay khi nhận thấy được những biểu hiện bất ổn về cảm xúc của bệnh nhân bạn nên nhanh chóng giúp đỡ hoặc tìm kiếm sự trợ giúp từ các chuyên gia tâm lý, tư vấn viên, bác sĩ để có biện pháp hỗ trợ tốt nhất. Đặc biệt, khi người chăm sóc cảm thấy quá căng thẳng hay nhanh chóng tìm kiếm biện pháp thư giãn và cân bằng bản thân. Cũng bởi, người chăm sóc phải có được một sức khỏe thật tốt mới có thể giúp đỡ hiệu quả cho người bệnh.
- Học cách chấp nhận những khó khăn, đau khổ của người bệnh ung thư. Hãy luôn hiểu rằng bệnh nhân đang phải trải qua những giai đoạn khủng hoảng và khó khăn nhất của cuộc đời. Họ sẽ bị bệnh tật giới hạn rất nhiều khía cạnh khác nhau, ví dụ như khi tiến hành hóa trị học sẽ không thể cảm nhận được vị ngon của từng món ăn. Vì thế, sự thấu hiểu, thông cảm đối với các bệnh nhân ung thư là rất cần thiết.
Làm sao để chăm sóc người bệnh ung thư thật tốt?
Trong thực tế, người thân của bệnh nhân có thể hoàn toàn trực tiếp chăm sóc cho họ tại nhà về mặt thể chất lẫn y tế. Tuy nhiên, bạn cần phải chuẩn bị thật tốt về cả kiến thức lẫn tinh thần để cùng người bệnh vượt qua được giai đoạn khó khăn này. Tốt nhất bạn cần tham khảo một số hướng dẫn sau đây:
- Tìm hiểu kỹ về thông tin bệnh lý của người bệnh: Hãy dành thời gian tìm hiểu về các thông tin của căn bệnh ung thư, cập nhật kiến thức cơ bản về bệnh. Bạn có thể trao đổi và tham vấn trực tiếp với bác sĩ điều trị để có được những thông tin hữu ích và chính xác nhất. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng sẽ cho bạn biết cụ thể hơn về tình trạng chẩn đoán, quá trình điều trị, tiên lượng của bệnh nhân.
- Cùng bệnh nhân đi thăm khám: Hãy chủ động đề nghị đưa người bệnh thăm khám và tham vấn với bác sĩ chuyên khoa về những thắc mắc đối với tình trạng của người bệnh. Đồng thời bạn cũng có thể cung cấp cho bác sĩ về những thông tin cần thiết để hỗ trợ tốt cho quá trình điều trị bệnh.
- Lưu giữ hồ sơ: Hãy cất và lưu giữ thật kỹ lưỡng hồ sơ của người bệnh, bao gồm tất cả các kết quả xét nghiệm, lịch tái khám, thuốc điều trị (cách dùng, liều dùng), các triệu chứng bệnh, những tác dụng phụ trong quá trình điều trị, đặc biệt là thông tin liên lạc trực tiếp với bác sĩ.
- Học cách chăm sóc thể chất cho người bệnh ung thư: Hầu hết những đối tượng bị bệnh ung thư đều sẽ bị hạn chế về một số sinh hoạt thường ngày. Đối với các trường hợp bệnh nặng sẽ không thể tự đi vệ sinh, tắm rửa, ăn uống, thay quần áo,…Vì thế, bạn cần biết cách giúp đỡ và hỗ trợ họ trong việc này. Nếu chưa biết cách bạn có thể xem quá những video hướng dẫn, nhờ sự chỉ dẫn của các chuyên gia hoặc tìm hiểu qua các tài liệu hướng dẫn.
- Theo dõi và quan sát kỹ về các triệu chứng, tác dụng phụ của thuốc: Hãy liên lạc và thông báo ngay cho bác sĩ điều trị biết nếu người bệnh có xuất hiện các triệu chứng bất thường.
- Theo dõi về quá trình dùng thuốc của bệnh nhân: Thông thường các bệnh nhân bị ung thư sẽ được chỉ định điều trị với rất nhiều các loại thuốc khác nhau. Do đó, người chăm sóc cần nắm rõ được hướng dẫn dùng thuốc và cho người bệnh sử dụng thuốc đúng theo yêu cầu của bác sĩ.
- Tham khảo các dịch vụ chăm sóc chuyên nghiệp: Đôi lúc quá trình chăm sóc người bệnh ung thư sẽ khiến bạn trở nên mệt mỏi và căng thẳng. Những lúc này bạn cũng nên tìm đến sự giúp đỡ của các dịch vụ chăm sóc chuyên nghiệp.
- Nhờ đến sự trợ giúp: Đôi khi người bệnh ung thư sẽ có những mong muốn và nhu cầu mà người chăm sóc trực tiếp không thể đáp ứng tốt được. Do đó, bạn có thể tìm đến sự trợ giúp của bạn bè, người thân, họ hàng để san sẻ bớt vai trò này.
Hi vọng qua thông tin của bài viết trên đây bạn đọc sẽ hiểu và nắm rõ được các diễn biến tâm lý của người bệnh ung thư để có cách chắm sóc họ tốt hơn. Bản thân người bệnh cần phải nỗ lực và cân bằng tốt tâm lý của mình để có thể vượt qua được giai đoạn khó khăn này.
ArrayArrayTham khảo thêm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!