Trầm cảm ẩn (trầm cảm che giấu): Cách nhận biết và điều trị

Trầm cảm ẩn hay còn gọi là trầm cảm che giấu là một trong các dạng bệnh lâm sàng của chứng rối loạn trầm cảm. Căn bệnh này không có nhiều triệu chứng điển hình, chủ yếu sẽ là những dấu hiệu đau mãn tính ở nhiều cơ quan trên cơ thể. Điều này cũng khiến cho quá trình chẩn đoán và điều trị bệnh gặp rất nhiều khó khăn. 

Trầm cảm ẩn là bệnh gì?

Trầm cảm ẩn còn được gọi với tên là trầm cảm che giấu hoặc Masked Depression. Đây là một trong những bệnh lâm sàng của chứng rối loạn trầm cảm phổ biến hiện nay. Những người bệnh trầm cảm thường sẽ rơi vào trạng thái buồn bã, chán nản, tuyệt vọng, không còn sức sống và hứng thú đối với những hoạt động xảy ra trong cuộc sống xung quanh.

Tình trạng này sẽ kéo dài và xuất hiện liên tục tối thiểu 2 tuần. Nếu người bệnh không thể kịp thời phát hiện và có biện pháp can thiệp tốt sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất lẫn tinh thần của bệnh, nhiều nguy cơ gia tăng khả năng tự sát ở người bệnh. 

Còn đối với tình trạng trầm cảm ẩn, đây được xem là một trong các dạng rối loạn cảm xúc không điển hình. Người bệnh không có quá nhiều các triệu chứng về cảm xúc, tâm lý mà chủ yếu là những cơn đau mãn tính kéo dài như đau lưng, đau đầu, đau lưỡi, đau răng,…

Bệnh nhân sẽ thường xuyên than vãn về tình trạng đau nhức của bản thân, những triệu chứng tâm lý sẽ được che giấu bởi các rối loạn cơ thể hay rối loạn thần kinh thực vật, khiến cho người bệnh nhận định sai về tình trạng sức khỏe của bản thân. Do đó, hầu hết những người mắc phải chứng trầm cảm ẩn đều không có nhận thức chính xác về vấn đề mà bản thân đang gặp phải.

Cũng giống như căn bệnh trầm cảm điển hình, trầm cảm ẩn có thể khởi phát ở bất kì đối tượng nào, tuy nhiên tỉ lệ gặp ở nữ giới sẽ cao hơn so với nam giới. Mặt khác, vì những biểu hiện của bệnh không điển hình nên quá trình chẩn đoán và điều trị bệnh gặp nhiều khó khăn, người bệnh cũng sẽ chịu nhiều áp lực hơn về mặt thời gian, tiền bạc cho việc thăm khám.

Nguyên nhân gây ra trầm cảm ẩn

Hiện nay, hầu hết những thể bệnh rối loạn trầm cảm đều chưa thể xác định được chính xác về nguyên nhân gây ra bệnh. Tuy nhiên, đối với trầm cảm ẩn, các chuyên gia cũng đưa ra được một số yếu tố cho thể làm cho các triệu chứng bệnh khởi phát như sau:

1. Nguyên nhân nội sinh

Trầm cảm che giấu có thể xuất phát từ những rối loạn của các chất dẫn truyền bên trong não bộ, ví dụ như noradrenaline, serotonin, dopamine,….Những chất này sẽ có nhiệm vụ chi phối tư duy, cảm xúc, hành vi của con người. Do đó, khi các thành phần này bị rối loạn và không đảm bảo được chức năng của mình sẽ gây ra rất nhiều vấn đề về tâm lý, từ đó dẫn đến các căn bệnh như trầm cảm ẩn, rối loạn lưỡng cực, rối loạn lo âu,…

2. Các bệnh thực thể ở não bộ

Một số bệnh thực thể ở não bộ như u não, viêm não, chấn thương sọ não,…cũng có thể là nguyên nhân gây ra chứng trầm cảm ẩn. Não là cơ quan quan trọng giúp chi phối hành vi, cảm xúc, tư duy của con người. Vì thế khi não bộ bị tổn thương có thể làm suy giảm ngưỡng chịu đựng stress và làm gia tăng nguy cơ mắc phải các chứng bệnh tâm thần, trong đó có trầm cảm ẩn.

3. Chấn thương tâm lý

Chấn thương tâm lý là nguyên nhân hàng đầu có thể gây ra hàng loạt các bệnh về tâm thần như trầm cảm rối loạn lo âu, rối loạn lưỡng cực, rối loạn cảm xúc,….Các chuyên gia cho biết rằng, những người từng trải qua các chấn thương về tâm lý như phá sản, ly hôn, mất mát người thân, thất nghiệp, bị lạm dụng tình dục,…sẽ có nguy cơ bị trầm cảm cao hơn so với bình thường.

Thông thường, não bộ của con người sẽ có khả năng ứng phó tốt với những căng thẳng, áp lực trong một khoảng giới hạn nào đó. Vì thế, nếu sự việc xảy ra vượt qua ngưỡng chịu đựng của một người sẽ khiến họ rơi vào trạng thái hoảng loạn, bi quan, lâu dần sẽ gây ra căn bệnh trầm cảm. Đây cũng được xem là một trong các yếu tố có mối quan hệ mật thiết với chứng trầm cảm ẩn.

4. Lạm dụng chất gây nghiện

Sử dụng một số chất kích thích, chất gây nghiện như rượu bia, thuốc lá, ma túy sẽ tạo cho con người cảm giác hưng phấn, thoải mái. Thế nhưng khi sử dụng quá nhiều các chất này sẽ làm ức chế hoạt động của hệ thần kinh trung ương, từ đó gây ra rất nhiều triệu chứng tiêu cực như buồn chán, nhức đầu, mệt mỏi, tuyệt vọng.

5. Một số yếu tố nguy cơ

Bên cạnh những nguyên nhân có thể gây nên bệnh trầm cảm ẩn đã được nêu trên thì bệnh lý này cũng nhiều khả năng khởi phát bởi một số yếu tố nguy cơ sau đây:

• Phụ nữ mang thai hoặc sau khi sinh.
• Phụ nữ trong giai đoạn tiền mãn kinh hoặc mãn kinh.
• Những người thường xuyên phải đối mặt với áp lực, căn thẳng hoặc làm việc với cường độ cao trong khoảng thời gian kéo dài.
• Những trẻ từng bị tổn thương về tâm lý hoặc thường xuyên thay đổi môi trường sống.

Cách nhận biết trầm cảm ẩn

Người bệnh trầm cảm ẩn thường không có những triệu chứng điển hình về cảm xúc, tâm trạng. Tuy nhiên, điều này không xuất phát từ ý muốn của người bệnh mà chủ yếu là do bệnh nhân không thể nhận biết được các vấn đề mà cơ thể đang gặp phải. Khác với trầm cảm cười, trầm cảm che giấu thường sẽ có biểu hiện đặc trưng bởi các triệu chứng đau mãn tính cùng với rối loạn cảm xúc mờ nhạt.

Sau đây là một số dấu hiệu nhận biết bạn trầm cảm ẩn mà bạn nên chú ý:

1. Thói quen sinh hoạt, ăn ngủ bất thường

Giấc ngủ luôn được xem là yếu tố quan trọng góp phần quyết định sức khỏe tổng thể của mỗi người. Vì thế, nếu giấc ngủ bị rối loạn, có thể mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều cũng thể là một trong các biểu hiện để nhận biết các vấn đề của cơ thể, đặc biệt là bệnh trầm cảm.

Bên cạnh đó, một số người bị trầm cảm ẩn còn cố gắng ăn uống thật nhiều để có thể giảm bớt những phiền muộn có trong lòng. Họ nghĩ rằng việc ăn uống hoặc sử dụng các chất kích thích có thể giúp họ cải thiện được cảm xúc và tâm trạng hiện tại. Tuy nhiên, cũng có một số ít trường hợp người bệnh không còn hứng thú đối với việc ăn uống, họ cảm thấy chán ăn và ăn không ngon miệng.

2. Luôn giữ vẻ mặt vui vẻ

Biểu hiện này khá giống với chứng trầm cảm cười, tuy nhiên đối với những người bị trầm cảm ẩn đôi lúc họ không thể nhận ra được vấn đề của bản thân. Chủ yếu họ không muốn người khác chú ý hoặc quan tâm quá nhiều đến những yếu điểm của họ, vì thế họ sẽ có xu hướng muốn che giấu cảm xúc hoặc đơn giản là những cảm xúc đó được thay thế bằng sự rối loạn thể chất.

Tuy nhiên, nếu có thể thường xuyên tiếp xúc và trò chuyện với người bệnh, bạn sẽ dễ dàng nhận thấy những dấu hiệu bất thường trong suy nghĩ và tâm lý của họ. Mặt khác, những người bị trầm cảm ẩn lại không muốn dành nhiều thời gian để giao tiếp với những người xung quanh, họ luôn cố gắng né tránh và tìm lý do để từ chối những buổi gặp mặt, tiệc tùng.

3. Nói nhiều về các triết lý

Những người mắc phải chứng bệnh trầm cảm ẩn có thể thường xuyên nói về những triết lý trong cuộc sống. Chẳng hạn như họ sẽ luôn nhắc đến ý nghĩa của cuốc sống hoặc một số vấn đề làm ảnh hưởng lớn đến cuộc sống hiện tại của họ.

Một số trường hợp họ cũng có thể cởi mở chia sẻ về những cảm giác, suy nghĩ muốn tự làm hại bản thân hoặc nói về cái chết. Khi thường xuyên nhắc về những chủ đề này có thể họ đang phải đấu tranh với những khó khăn đang xảy ra trong nội tâm mà không thể chia sẻ với bất kì ai.

4. Cố gắng che giấu tình trạng bệnh

Đa phần những người bị trầm cảm ẩn đều có xu hướng muốn che đậy những tình cảm, suy nghĩ, cảm xúc của bản thân. Họ có thể có ý định muốn nói về chúng và đặt một buổi hẹn với các bác sĩ tâm lý. Tuy nhiên, khi đến giờ hẹn họ lại nhanh chóng thay đổi quyết định của mình.

Tình trạng này sẽ thường xuyên diễn ra trong tâm trí của bệnh nhân, họ luôn phải đấu tranh giữa việc nói và không nói. Thông thường, tâm lý của người bệnh sẽ không muốn người khác nhìn thấy được những điểm yếu của bản thân. Do đó, nếu một người trầm cảm ẩn tìm cách chia sẻ và thổ lộ vấn đề của họ với bất kì ai, chứng tỏ họ đang trong trạng thái suy sụp và tuyệt vọng đến cực độ.

5. Dễ xúc động

Khi bị trầm cảm ẩn sẽ khiến con người trở nên dễ xúc động hơn so với bình thường. Họ sẽ có sự thay đổi đột ngột trong cảm xúc và khả năng chịu đựng của bản thân. Ví dụ như một người trước đây không dễ khóc nhưng khi bị bệnh lại bỗng dưng rơi nước mắt khi xem một đoạn clip lãng mạn.

6. Nhìn nhận vấn đề theo hướng tiêu cực

Không chỉ riêng người bị trầm cảm ẩn mà hầu hết những người mắc phải chứng bệnh trầm cảm đều sẽ có cái nhìn tiêu cực về những vấn đề xảy ra trong cuộc sống. Họ luôn đánh giá các sự việc, hoạt động xung quanh theo hướng bi quan và dần mất đi niềm tin vào cuộc sống. Tuy nhiên họ sẽ ít cảm thấy đau buồn hay tổn thương bởi những sự việc xảy ra xung quanh, cũng không có ý định muốn tự sát.

7. Một số biểu hiện về thể chất

Như đã đề cập ở trên, những người bị trầm cảm ẩn đều không có các biểu hiện cụ thể và rõ ràng về cảm xúc, suy nghĩ. Người bệnh sẽ có những đặc trưng bởi các triệu chứng của cơ thể như:

• Người bệnh sẽ thường xuyên đau nhức như đau đầu, đau lưng, đau tay hoặc không thể xác định được vị trí đau.
• Rối loạn tiêu hóa với những biểu hiện như đau bụng, táo bón,…
• Thường xuyên mệt mỏi, thiếu sức sống.

Trầm cảm ẩn có nguy hiểm không?

Trầm cảm ẩn là một trong các thể bệnh khá đặc biệt của bệnh trầm cảm. Căn bệnh này không có các triệu chứng điển hình giống các loại khác, chủ yếu người bệnh sẽ xuất hiện các tình trạng đau nhức mãn tính ở những cơ quan trong cơ thể. Người bệnh hầu như không thể tự nhận biết được các vấn đề của bản thân, họ sẽ có xu hướng luôn than phiền về tình trạng đau nhức của mình với những người bên cạnh.

Trong thực tế, đa số người bệnh trầm cảm ẩn đều phủ nhận hoàn toàn về các vấn đề tâm lý của bản thân. Họ cũng không có quá nhiều cảm xúc đau buồn hay tổn thương trước những sự việc xảy ra. Tuy nhiên, tình trạng đau nhức kéo dài sẽ khiến cho bệnh nhân gặp phải nhiều trở ngại và khó khăn trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày.

Nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách sẽ khiến cho người bệnh dễ bị rối loạn về giấc ngủ, sức khỏe cũng dần bị suy kiệt. Đồng thời người bệnh cũng sẽ phải đối mặt với những lo âu, buồn phiền về tình trạng sức khỏe của bản thân.

So với những dạng trầm cảm khác thì trầm cảm ẩn ít nguy hiểm hơn. Người bệnh cũng không có quá nhiều ý muốn tự sát hay làm tổn thương đến người khác. Tuy nhiên, tình trạng này cũng gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe, làm suy giảm chất lượng cuộc sống của người bệnh. Do đó, bệnh nhân cần có hướng điều trị đúng để cải thiện tốt được tình trạng sức khỏe của bản thân.

Cách điều trị trầm cảm ẩn bạn nên biết

Trầm cảm ẩn không có các triệu chứng điển hình, đồng thời người bệnh cũng không thể tự nhận biết được tình trạng bệnh lý của bản thân. Vì thế, mà quá trình nhận biết, chẩn đoán bệnh cũng gặp nhiều trở ngại. Tuy nhiên, nếu có thể chẩn đoán chính xác được tình trạng bệnh của mỗi người, các bác sĩ cũng sẽ đưa ra được phác đồ điều trị phù hợp nhất.

Một số biện pháp thường được áp dụng trong quá trình điều trị bệnh trầm cảm ẩn như:

1. Trị liệu tâm lý

Hiện nay, phương pháp trị liệu tâm lý đã được nghiên cứu và chứng minh về hiệu quả điều trị các bệnh tâm thần, đặc biệt là các dạng bệnh rối loạn trầm cảm. Đây là biện pháp được đánh giá rất cao về tính hiệu quả và an toàn. Cũng bởi trị liệu tâm lý không sử dụng đến thuốc điều trị, chủ yếu là sử dụng ngôn ngữ giao tiếp để giúp bệnh nhân dần cải thiện được suy nghĩ, hành vi, cảm xúc của bản thân.

Sau quá trình điều trị bệnh, bệnh nhân sẽ dần phục hồi được sức khỏe một cách tự nhiên, đồng thời hạn chế được tình trạng tái phát về sau. Các chuyên gia cũng cho biết rằng, phương pháp điều trị này có thể áp dụng được cho hầu hết các đối tượng bệnh trầm cảm, ví dụ như trẻ em, phụ nữ mang thai, người già cao tuổi,…

Các chuyên gia tâm lý sẽ trực tiếp trò chuyện và trao đổi với bệnh nhân để tìm ra được nguyên nhân gốc rễ gây ra bệnh cũng như các triệu chứng của bệnh. Sau đó, họ sẽ giúp cho người bệnh dần tháo gỡ được những vấn đề khúc mắc trong tâm trí, dạy cho bệnh nhân cách kiểm soát và cân bằng cảm xúc, hành vi một cách tốt nhất.

Đặc biệt là đối với những trường hợp bị trầm cảm ẩn, người bệnh dường như không nhận biết được những vấn đề của bản thân. Các biểu hiện bên ngoài chỉ là những triệu chứng đau nhức của cơ thể. Tuy nhiên, do những tổn thương bên trong tâm lý kéo dài và không được khắc phục nên mới gây ra những cơn đau mãn tính. Vì thế sau khi các vấn đề tiêu cực trong tâm lý được giải tỏa thì các triệu chứng này cũng sẽ dần biến mất hoàn toàn.

2. Sử dụng thuốc Tây

Tuy triệu chứng đặc trưng của bệnh trầm cảm ẩn là đau nhức nhưng trong thực tế các loại thuốc giảm đau, chống viêm lại hoàn toàn không có tác dụng. Nguyên nhân gốc rễ của tình trạng này xuất phát từ các vấn đề trong tâm trí của bệnh nhân, do đó loại thuốc phù hợp nhất vẫn là thuốc chống trầm cảm.

Các loại thuốc chống trầm cảm có thể giúp giải tỏa bớt các nỗi muộn phiền trong lòng, từ đó làm thuyên giảm những cảm giác đau nhức bên ngoài. Sau khi tiến hành thăm khám và chẩn đoán được tình trạng của mỗi bệnh nhân, các chuyên gia sẽ cân nhắc kỹ lưỡng trong việc kê đơn thuốc điều trị với liều lượng thích hợp nhất.

Một số loại thuốc thường được sử dụng để khắc phục bệnh trầm cảm che giấu như:

• Thuốc chống trầm cảm 3 vòng (Imipramine, Doxepin, Amitriptylin,…)
• Thuốc ức chế hấp thu norepinephrine (Duloxetine, Venlafaxine, Desvenlafaxine,…)
• Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin (Escitalopram, Sertraline, Fluoxetine, Paroxetine, Citalopram,…)

Tuy nhiên, hầu hết những loại thuốc chống trầm cảm này đều có khả năng gây ra tác dụng phụ cho người bệnh. Vì thế, để đảm bảo an toàn, bệnh nhân cần phải tuân thủ đúng theo chỉ định dùng thuốc của chuyên gia, tuyệt đối không được tự ý tăng hoặc giảm liều dùng. Một lưu ý hết sức quan trọng đó chính là người bệnh không được tự ý ngưng sử dụng thuốc đột ngột sẽ gây nên rất nhiều hậu quả nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến tử vong.

3. Xây dựng lại lối sống

Song song với hai phương pháp điều trị nêu trên thì người bệnh trầm cảm ẩn cũng cần nhanh chóng xây dựng lại lối sống của bản thân. Việc có được một lối sống lành mạnh và khoa học sẽ giúp giảm bớt các triệu chứng của bệnh, đồng thời giải tỏa được những vấn đề tiềm ẩn trong tâm thức.

Người bệnh có thể thiết lập lối sống tốt với những thói quen sau đây:

• Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao để giúp giải phóng hàm lượng hormone endorphin. Đây được xem là một trong các chất dẫn truyền thần kinh có công dụng tốt trong việc cải thiện tâm trạng, giảm đau. Bên cạnh đó, việc vận động mỗi ngày sẽ giúp cho sức đề kháng được nâng cao, các cơ quan trong cơ thể cũng sẽ được hoạt động tốt hơn. Do đó, mỗi ngày bạn nên dành ra 30 phút để tập luyện các môn thể thao phù hợp với thể trạng và độ tuổi. 
• Xây dựng chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất với rau xanh, hoa củ quả, trái cây tươi, thịt, cá, ngũ cốc nguyên hạt,….Việc có thể bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho cơ  thể sẽ giúp gia tăng sức khỏe hệ miễn dịch, giảm bớt các triệu chứng đau nhức mà trầm cảm ẩn gây ra. Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần chú ý lựa chọn những thực phẩm có lợi cho não bộ để cải thiện tâm trạng giúp cân bằng cảm xúc tốt hơn. Đồng thời, bệnh nhân cũng cần hạn chế các món ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, thực phẩm đóng gói, chế biến sẵn,…
• Tuyệt đối không được sử dụng rượu bia, thuốc lá, các chất gây nghiện trong quá trình điều trị. Tốt nhất người bệnh nên uống nhiều nước mỗi ngày, có thể bổ sung bằng những loại nước ép trái cây để giúp cơ thể tăng cường sức khỏe.
• Sắp xếp thời gian nghỉ ngơi hợp lý, chú ý đến giấc ngủ nhiều hơn. Người bệnh không nên làm việc quá sức, tốt nhất nên đảm bảo giấc ngủ đủ từ 7 đến 8 tiếng mỗi ngày. Sau thời gian làm việc, học tập căng thẳng cũng nên tìm đến các hoạt động vui chơi, giải trí, thư giãn như nghe nhạc, đọc sách, vẽ tranh, nhảy múa,…
• Học cách chia sẻ và tâm sự với những người xung quanh. Đây cũng là một trong những thói quen tốt giúp bạn phòng tránh được các căn bệnh về tâm lý. Đồng thời, khi nói ra được những vấn đề khúc mắc trong lòng sẽ giúp cho bạn cảm thấy thoải mái, dễ chịu hơn. Hơn thế, những người thân bên cạnh còn có thể cho bạn thêm những lời khuyên hữu ích để giải quyết những khó khăn.

Thông qua bài viết này, bạn đọc đã có thể hiểu thêm về căn bệnh trầm cảm ẩn (trầm cảm che giấu). Căn bệnh này được biểu hiện đặc trưng bởi những tình trạng đau nhức bên ngoài. Vì thế khi nhận thấy các triệu chứng này, bạn nên nhanh chóng tìm đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị sớm nhất, hạn chế được những ảnh hưởng nguy hiểm.

Tham khảo thêm:

• Trầm cảm theo mùa (SAD): Nguyên nhân, biểu hiện và điều trị
• Trầm cảm ở học sinh: Nguyên nhân, hậu quả và cách phòng ngừa
• Bị trầm cảm nên ăn gì giúp cải thiện bệnh?