Nghiên cứu về mối liên hệ giữa rối loạn lưỡng cực và sự sáng tạo

Mối quan hệ giữa rối loạn lưỡng cực và sự sáng tạo luôn là vấn đề được giới nghiên cứu quan tâm. Cũng bởi trong thực tế có không ít các trường hợp người bệnh rối loạn lưỡng cực nhưng lại tiềm ẩn những khả năng sáng tạo vô cùng độc đáo và nổi bật.

Tìm hiểu về rối loạn lưỡng cực

Rối loạn lưỡng cực chính là một căn bệnh tâm thần mãn tính với đặc trưng là những sự biến đổi cực đoan diễn ra bên trong tâm trí. Những người mắc phải chứng bệnh này sẽ có sự thay đổi nhanh chóng giữa các trạng thái tâm trạng khác nhau. Chẳng hạn họ có thể đang cảm thấy hạnh phúc, vui sướng, tràn đầy năng lượng (giai đoạn hưng cảm/ mania) nhưng cũng có khi rơi vào sự bế tắc, tuyệt vọng, mệt mỏi, chán chường, thiếu sức sống (giai đoạn trầm cảm).

Những sự thay đổi tâm trạng này có thể xuất hiện đột ngột, không dự báo trước, nó có thể diễn ra một vài lần trong tuần hoặc chỉ vài lần trong năm. Các triệu chứng của bệnh có thể gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và đời sống sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời thì sẽ làm suy giảm chất lượng cuộc sống của bệnh nhân, đồng thời còn làm rạn nứt nhiều mối quan hệ thân thiết, quan trọng.

Qua nhiều năm nghiên cứu và tìm hiểu và căn bệnh này thì các nhà khoa học cũng đã chia rối loạn lưỡng cực thành 3 loại chính như sau:

• Rối loạn lưỡng cực I: Những người mắc phải loại rối loạn này sẽ có tối thiểu một giai đoạn hưng cảm trước hay sau khi xảy ra một giai đoạn trầm cảm.
• Rối loạn lưỡng cực II: Người mắc chứng rối loạn lưỡng cực II sẽ có một hoặc nhiều các giai đoạn trầm cảm nặng, các triệu chứng trầm cảm sẽ kéo dài liên tục trong khoảng 2 tuần trở lên. Song song với đó là một hoặc nhiều giai đoạn hưng cảm mức độ nhẹ kéo dài trong khoảng vài ngày, tối thiểu là 4 ngày. Khi diễn ra giai đoạn hưng cảm, người bệnh cũng sẽ dễ bị kích động, hạnh phúc, vui sướng, bốc đồng, tràn đầy năng lượng. Mặt khác các triệu chứng sẽ biểu hiện ở mức độ nhẹ hơn những trường hợp có liên quan đến giai đoạn hưng cảm.
• Rối loạn cyclothymic: Những người mắc phải loại rối loạn lưỡng cực này sẽ có các giai đoạn hưng cảm và suy nhược kéo dài liên tục trong hai năm hoặc thậm chí là lâu hơn. Tuy nhiên, sự thay đổi tâm trạng có mức độ nghiêm trọng ít hơn các dạng rối loạn nêu trên.

Mỗi dạng rối loạn lưỡng cực sẽ có những đặc trưng riêng biệt, tuy nhiên hầu hết người bệnh đều sẽ tồn tại các triệu chứng suy nhược thần kinh, trầm cảm và loạn trí. Các triệu chứng thường gặp như sau:

1. Trầm cảm

Trầm cảm được đặc trưng bởi trạng thái buồn bã, chán nản, tuyệt vọng. Khi rơi vào giai đoạn này, người bệnh sẽ liên tục cảm thấy rầu rĩ, không còn sức sống và hứng thú với bất kì điều gì xảy ra trong cuộc sống. Cụ thể các biểu hiện điển hình như sau:

• Cảm thấy buồn chán, tuyệt vọng, có thể khóc lóc không rõ lý do.
• Không còn cảm thấy hứng thú với bất kì điều gì xảy ra xoay quanh cuộc sống, kể cả những điều mà bản thân đã từng rất yêu thích trước đây.
• Luôn có cảm giác lo lắng, bất an, bồn chồn.
• Trở nên nhạy cảm, dễ bị kích thích.
• Rối loạn giấc ngủ, thường là cảm thấy khó ngủ, ngủ không sâu giấc, hay mơ gặp ác mộng.
• Thay đổi thói quen ăn uống, có thể ăn quá nhiều hoặc chán ăn, ăn không ngon miệng.
• Suy nghĩ tiêu cực, luôn nhìn nhận cuộc sống bằng sự bi quan.
• Liên tục nói về cái chết, có ý định muốn tự sát.

2. Mania không có khả năng tập trung

Mania hay còn gọi là hưng cảm bởi trong giai đoạn này người bệnh sẽ trở nên phấn khích, tràn đầy năng lượng. Các triệu chứng sau đây sẽ giúp bạn dễ dàng nhận biết được giai đoạn mania ở người bệnh rối loạn lưỡng cực.

• Cảm thấy hạnh phúc vô cùng, tâm trạng trở nên phấn khích, vui vẻ, tràng đầy năng lượng trong thời gian dài.
• Nói rất nhanh, nói liên tục, thay đổi chủ đề nhanh chóng. Nhiều trường hợp chỉ trong một cuộc trò chuyện ngắn nhưng họ có thể thay đổi nhiều chủ đề, có những suy nghĩ chạy đua bên trong lời nói.
• Mất tập trung, suy giảm sự chú ý, khó khăn trong việc đưa ra lựa chọn hay quyết định nào đó dù là rất nhỏ.
• Luôn có cảm giác khó chịu, bức bối trong người nhưng không tìm ra nguyên nhân.
• Cảm giác bồn chồn, bất an, lo lắng, đứng ngồi không yên.
• Hoạt động liên tục, không ngừng nghỉ. Tích cực tham gia vào nhiều các hoạt động, luôn có mặt trong các kế hoạch, dự án mới.
• Giảm nhu cầu nghỉ ngơi, ngủ ít đi hoặc có thể liên tục không ngủ trong nhiều ngày liền.
• Dễ kích động, nóng tính, cáu gắt, có xu hướng thực hiện các hành vi bốc đồng, tham gia vào những trò chơi, hoạt động mang tính chất nguy hiểm cao.

3. Hypomania

Các triệu chứng của hưng cảm cũng sẽ tương tự với các triệu chứng hưng cảm thông thường. Tuy nhiên chúng cũng sẽ có phần khác nhau theo 2 cách như sau:

• Đối với chứng hypomania thì những sự biến đổi về trạng thái tâm lý không đạt mức nghiêm trọng để có thể tác động đến khả năng thực hiện các sinh hoạt đời sống hàng ngày của con người.
• Trong giai đoạn hưng cảm hoàn toàn không có sự xuất hiện của các triệu chứng loạn thần. Các triệu chứng loạn thần sẽ bao gồm ảo giác, hoảng tưởng.

Khi bước vào giai đoạn hưng cảm này thì người bệnh sẽ cảm thấy bản thân rất tham vọng và như đang nhận được một nguồn cảm hứng nào đó thúc đẩy họ không ngừng sáng tạo những điều mới mẻ.

Rối loạn lưỡng cực và sự sáng tạo có mối liên hệ với nhau hay không?

Trong thực tế, chúng ta có thể bắt gặp những sự sáng tạo đang bất ngờ đến từ những người bệnh rối loạn lưỡng cực. Có rất nhiều các diễn viên, nghệ sĩ, nhạc sĩ nổi tiếng mắc phải chứng rối loạn này. Chẳng hạn như nữ diễn viên Catherine Zeta-Jones, diễn viên kiêm vận động viên kickboxer Jean-Claude Van Damme,  nữ diễn viên kiêm ca sĩ Demi Lovato, nhạc sĩ Kurt Cobain, họa sĩ Vincent Van Gogh, nhà văn Virginia Woolf.

Cũng chính vì thế mà nhiều người đặt ra thắc mắc rằng “Liệu có tồn tại mối quan hệ giữa chứng rối loạn lưỡng cực và sự sáng tạo không?”. Qua nhiều năm tìm hiểu và nghiên cứu, các nhà khoa học cũng đã tìm ra được lời giải thích cho tình trạng này.

Trong kết quả của một cuộc nghiên cứu gần đây cho thấy rằng, những người có khuynh hướng di truyền đối với chứng rối loạn lưỡng cực sẽ có nhiều khả năng biểu hiện sự sáng tạo ở mức độ cao hơn so với những trường hợp khác. Đặc biệt, các nhà khoa học còn cho biết thêm, sự sáng tạo này còn phát huy mạnh mẽ đối với lĩnh vực nghệ thuật – nơi phát huy tối đa các kỹ năng ngôn từ.

Vào năm 2015, một cuộc nghiên cứu mới được tiến hành. Các nhà khoa học bắt đầu lấy chỉ số IQ của khoảng 2000 trẻ em 8 tuổi. Sau đó họ tiến hành đánh giá đặc điểm hưng cảm khi chúng bước vào tuổi 22 và 23. Theo đó, họ nhận thấy rằng, chỉ số IQ ở thời thơ bé sẽ có sự liên quan đối với những triệu chứng của tình trạng rối loạn lưỡng cực sau khi trưởng thành.

Cũng chính vì thế mà các nhà khoa học có niềm tin rằng những đặc điểm di truyền có sự liên quan đến chứng rối loạn lưỡng cực có thể mang đến những sự hữu ích giúp tạo nên những điểm có lợi. Trong một số nghiên cứu khác cũng đã xác định được mối quan hệ giữa rối loạn lưỡng cực, sự sáng tạo và di truyền.

Trong một cuộc nghiên cứu được tiến hành vào năm 2015, các nhà khoa học đã phân tích DNA của khoảng 86.000 người để có thể tìm kiếm những loại gen làm gia tăng khả năng phát triển rối loạn lưỡng cực và tâm thần phân liệt. Đồng thời họ cũng quan sát và tìm hiểu xem các cá nhân này có làm việc liên quan đến những lĩnh vực đòi hỏi sự sáng tạo hay không, ví dụ như diễn xuất, sáng tác nhạc, khiêu vũ, viết lách.

Theo đó, họ nhận thấy rằng, những người sở hữu sức sáng tạo cao sẽ có khả năng mang một số loại gen có liên quan đến chứng rối loạn lưỡng cực và tâm thần phân liệt, tỉ lệ này chiếm khoảng hơn 25% so với những người không có sức sáng tạo tốt. Các giai đoạn hưng cảm có thể thúc đẩy người bệnh rối loạn lưỡng cực trở nên linh hoạt, sáng tạo và làm việc có năng suất hơn.

Câu hỏi được đặt ra ở đây là vì sao rối loạn lương cực lại có mối liên hệ với sự sáng tạo? Tiến sĩ Redfield cũng đã từng chia sẻ về vấn đề này, ông cho biết rằng sự hưng phấn của người bị rối loạn lưỡng cực chính là cầu nối đi đến não bộ. Từ những năm 90, tiến sĩ đã bắt đầu nghiên cứu về mối quan hệ này và phát hiện ra rất nhiều điều thú vị. Cụ thể như sau:

• Khi bước vào giai đoạn hưng cảm, cơ thể sẽ trở nên tràn đầy năng lượng giúp kích thích sự sáng tạo của não bộ. Trong thời điểm này, con người sẽ tràn đầy sự nhiệt huyết, muốn cống hiến hết mình và luôn tự tin vào bản thân. Cũng chính vì những trạng thái tâm lý tích cực biểu hiện mạnh mẽ đó mà não bộ cũng sẽ có sự biến đổi về tốc độ suy nghĩ, nhiều khả năng xây dựng nên những hiệp hội, tạo ra những sáng kiến, ý tưởng tuyệt vời.
• Khi bắt đầu giai đoạn hưng cảm, người bệnh dường như cho phép bản thân làm bất cứ điều gì mà họ mong muốn, họ được tự do và sẵn sàng vượt qua mọi rào cản, khuôn khổ hay chuẩn mực cụ thể nào đó. Họ có thể vượt lên những quy tắc để tìm kiếm cho mình một thế giới nhiều hi vọng giống như mơ ước của họ.
• Hầu như những người bị rối loạn lưỡng cực khi bước vào giai đoạn hưng cảm hay hypomani đều không còn nhiều nhu cầu muốn nghỉ ngơi hoặc thậm chí là không nghỉ ngơi. Họ sẽ muốn hoạt động liên tục, không cảm thấy buồn ngủ hay mệt mỏi, tất cả sẽ được bao trùm bởi sự hưng phấn, hạnh phúc, vui vẻ.

Như vậy có thể thấy rằng, rối loạn lưỡng cực và sự sáng tạo có mối liên hệ với nhau. Tuy nhiên, không phải bất kì một người bị rối loạn lưỡng cực luôn sẽ có sức sáng tạo vượt trội và ngược lại, không phải ai có sự sáng tạo đều được chẩn đoán mắc bệnh rối loạn lưỡng cực.

Hi vọng qua thông tin của bài viết này, bạn đọc hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa chứng rối loạn lưỡng cực và sự sáng tạo. Nếu có thể phát hiện tốt được điều này thì bạn hoàn toàn có cơ hội phát huy nó để mang đến nhiều lợi ích cho cuộc sống.

Tham khảo thêm:

• Bị Rối Loạn Lưỡng Cực Phải Điều Trị Trong Bao Lâu?
• Rối loạn cảm xúc lưỡng cực giai đoạn hỗn hợp là gì?
• Làm Sao Để Kiểm Soát Chứng Rối Loạn Lưỡng Cực?