Mệt mỏi căng thẳng vì áp lực điểm số và cách khắc phục

Từ trước đến nay, điểm số luôn là câu chuyện muôn thuở đối với lứa tuổi học sinh. Không ít các trường hợp trẻ chia sẻ rằng bản thân cảm thấy vô cùng mệt mỏi và căng thẳng vì những áp lực về điểm số, thậm chí có trường hợp từng nghĩ đến việc tự tử vì không thể tìm ra lối thoát cho chính mình. 

Dấu hiệu nhận biết bạn đang bị căng thẳng vì áp lực điểm số

Trong thực tế, điểm số chính là mục tiêu để chúng ta có thể nỗ lực và phấn đấu nhiều hơn trong quá trình học tập. Việc đặt ra các thang điểm đánh giá nhằm mục đích giúp cho các em học sinh chú tâm đến việc học tập, hạn chế sự lơ là và trì trệ. Cũng bởi, khi làm bất kì công việc gì trong cuộc sống bạn cũng cần phải có được mục tiêu rõ ràng thì mới có thể phát triển được hết năng lực của bản thân.

Hiểu rằng, nền giáo dục của nước ta chú trọng nhiều vào thành tích, sự kì vọng của cha mẹ đối với con cái cũng xuất phát từ tình yêu thương và sự quan tâm, mong muốn con mình có được những thành tích tốt. Tuy nhiên, không ít các trường hợp sự quan tâm trở nên thái quá lại gây ra các tác dụng phụ khiến cho việc học tập, giành được điểm số cao trở thành gánh nặng hàng ngày, từ đó việc học không còn là niềm vui thích nữa.

Thực chất, điểm số không phải yếu tố duy nhất quyết định và chứng minh về khả năng của mỗi người, trong một số trường hợp nó chỉ mang tính chất hỗ trợ và tương đối. Việc quá coi trọng điểm số đôi lúc không mang lại kết quả tốt mà còn gây nên một áp lực vô hình đối với trẻ. Về lâu dài, những sự áp lực đó có thể tích tụ lại và gây nên các trạng thái mệt mỏi, căng thẳng, thậm chí là các vấn đề sức khỏe tâm lý như trầm cảm.

Một số dấu hiệu giúp nhận biết trẻ đang cảm thấy mệt mỏi và căng thẳng vì áp lực điểm số như:

• Trẻ quan tâm quá mức đến điểm số, thường có tâm lý lo lắng, bất an mỗi khi đến kì kiểm tra, thi cử hoặc chờ kết quả thi.
• Không còn nhiều niềm vui đối với việc học tập, thường lo âu, bồn chồn, hoang mang sợ rằng bản thân chưa nắm vững kiến thức.
• Khi không đạt được điểm số như kì vọng hoặc có điểm số thấp hơn các bạn khác thì sẽ nảy sinh tâm lý chán nản, buồn rầu, ủ rũ, thất vọng về chính mình và cho rằng bản thân vô dụng. Đôi lúc, trẻ còn cố gắng che giấu, cảm thấy sợ hãi đối với những lời chê trách, la mắng của cha mẹ, thầy cô.
• Đôi lúc những người xung quanh không có ý xem thường hay trêu đùa điểm số của trẻ nhưng trẻ vẫn cảm thấy khó chịu và bị tổn thương rất nhiều.

Căng thẳng vì áp lực điểm số là do đâu?

Điểm số thực sự là một yếu tố quan trọng, nó giúp đánh giá và phân loại học sinh một cách hiệu quả. Tuy nhiên, khi chúng ta coi trọng điểm số quá mức thì lúc này điểm số sẽ trở thành một điều tiêu cực, vô hình chung biến thành áp lực đè nặng lên các em học sinh.

Ngày nay có rất nhiều các quan điểm, những bàn cãi xoay quanh vấn đề điểm số. Tuy nhiên, điều mà chúng ta cần phải chú ý và quan tâm đó không phải là điểm số có quan trọng hay không mà liệu rằng chúng ta có thực sự đủ tỉnh táo để có thể nhìn nhận điểm số theo chiều hướng tích cực. Đừng tự biến bản thân thành kẻ cứ mãi chạy theo thành tích, cố gắng đạt được những điểm số cao nhưng lại không lưu giữ được những kinh nghiệm, kiến thức hữu ích cho chính mình.

Tuy nhiên, để thay đổi quan điểm về điểm số thực sự là một điều rất khó khăn. Cũng bởi môi trường giáo dục của nước ta chú trọng nhiều vào các thành tích. Tuy những năm trở lại đây đã có chủ trương giảm bớt các áp lực về vấn đề này nhưng không ít bậc phụ huynh vẫn còn giữ lối suy nghĩ cũ mà thúc ép con cái khiến cho con phải gánh chịu nhiều sự áp lực, mệt mỏi, căng thẳng.

Một số nguyên nhân có thể gây mệt mỏi và căng thẳng vì áp lực điểm số như:

1. Muốn khẳng định năng lực bản thân

Hiện nay, cho dù là học sinh cấp 1, cấp 2 hay cấp 3 đều sẽ được đánh giá chủ yếu qua điểm số. Khả năng của trẻ sẽ được ghi nhận và tán thưởng nếu trẻ đạt được thành tích cao. Điều này thực sự không sai nhưng đôi lúc mọi người lại đề cao những con số một cách quá mức khiến cho trẻ phải luôn nỗ lực và chạy theo chúng.

Đặc biệt đối với những đứa trẻ đang ở giai đoạn dậy thì, vị thành niên lại càng có xu hướng muốn thể hiện bản thân và khẳng định năng lực của mình. Trẻ luôn muốn tạo ấn tượng với mọi người xung quanh, vì thế việc cố gắng học tập và đạt được các điểm số cao cũng là một cách thể hiện hiệu quả.

Tuy nhiên, kết quả học tập không phải lúc nào cũng sẽ thuận theo ý muốn của chúng ta. Nhiều trẻ vì muốn thể hiện bản lĩnh của mình nên đã tự đặt ra mục tiêu quá lớn đối với khả năng vốn có. Điều này vô tình tạo nên một áp lực lớn khiến cho trẻ bị mất phương hướng, nhiều trẻ còn dẫn đến sự sai lầm đối với quá trình học tập, thi cử.

2. Cha mẹ, thầy cô đặt quá nhiều kì vọng

Sự kì vọng quá nhiều của cha mẹ, thầy cô chính là nguyên nhân lớn nhất kiến trẻ bị căng thẳng vì những áp lực từ điểm số. Thực tế cho thấy bất kì bậc phụ huynh nào cũng muốn con mình đạt được những thành tích cao trong học tập, muốn con học giỏi, có được những điểm số vượt trội. Tuy nhiên, mỗi đứa trẻ sẽ có năng lực và tài năng riêng của mình, đôi lúc sự kì vọng quá lớn về điểm số có thể gây nên nhiều tác dụng phụ đối với trẻ.

Khi cha mẹ, thầy cô đặt cho trẻ một mục tiêu quá lớn vượt xa đối với khả năng của trẻ thì dù trẻ có thực sự cố gắng, chăm chỉ cũng khó có thể đạt được thành tích như mong đợi. Hiện nay, không ít các trường hợp phụ huynh đến tận trường học, các cơ sở thi để khiếu nại, đòi phúc khảo vì điểm số của con mặc dù vẫn chưa biết được thực hư con làm bài có tốt không.

Ngoài ra, ở trường học, nhiều thầy cô còn đặt nặng vấn đề thành tích, điểm số, các thành thích đối với một cá nhân nào đó. Hi vọng rằng các em sẽ đạt được những điểm số cao để có thể rinh về những giải thưởng lớn cho trường, lớp. Sự kì vọng này vô tình tạo nên một áp lực nặng nề khiến cho các em học sinh không còn sự thoải mái, vui vẻ trong quá trình học tập và trau đòi kiến thức.

3. Vì thường xuyên bị so sánh

Cha mẹ đặt kì vọng vào con cái là một điều hết sức dễ hiểu. Tuy nhiên, khi con không đạt được những gì mà người lớn mong muốn thì rất dễ gây ra những sự bất đồng. Nhiều bậc phụ huynh thường hay tỏ thái độ thất vọng, trách mắng, chê bai con cái khi con không đạt được thành tích tốt. Thậm chí còn có nhiều phụ huynh thường hay đem con so sánh với bạn bè, “con nhà người ta” luôn là câu nói quen thuộc của họ.

Nhiều bậc phụ huynh luôn đem điểm số để đánh giá năng lực của con, sử dụng những lời nói khó nghe, hay chì chiết hoặc so sánh con với những bạn có thành tích cao hơn. Từ đó họ có tâm lý muốn con học nhiều hơn nữa, đặt ra mục tiêu cao hơn cho con và luôn ép con phải dành toàn bộ thời gian cho việc học tập. Những sự so sánh, bắt ép này càng kéo dài thì càng gây cho trẻ sự mệt mỏi, căng thẳng vì những áp lực điểm số đè nặng.

Như đã chia sẻ ở trẻ, mỗi trẻ sẽ có năng lực và thế mạnh khác nhau. Có những trẻ sẽ có khiếu hơn về các môn xã hội nhưng cũng có trẻ cảm thấy hứng thú với những môn khoa học hay những hoạt động thể chất,…Cha mẹ nên hiểu rằng năng lực của con không chỉ được đánh giá bằng điểm số mà còn là quá trình mà con cố gắng, nỗ lực và phấn đấu.

4. Tự đặt áp lực cho chính bản thân

Tình trạng này thường gặp nhiều ở các học sinh đã có thành tích xuất sắc. Tâm lý của trẻ luôn muốn giữ vững được “phong độ” của mình, nhất là những cá nhân đang ở vị trí dẫn đầu. Lúc này trẻ luôn muốn cố gắng, vùi đầu vào học tập, ôn luyện để có thể giữ vững thứ hạng của mình.

Tuy rằng điều này có thể mang tính chất tích cực, giúp trẻ có thể phấn đấu nhiều hơn nữa. Tuy nhiên, những áp lực vô hình mà trẻ tự tạo ra đôi lúc sẽ khiến trẻ cảm thấy đuối sức, mệt mỏi và căng thẳng. Cũng bởi nếu thành tích bị tụt dốc sẽ khiến cho trẻ cảm thấy thất vọng về bản thân, nhiều trường hợp trẻ còn tự đổ lỗi và dằn vặt chính mình.

Đặc biệt, một số học sinh có tính cầu toàn, luôn muốn mình đạt được điểm số tối đa trong tất cả các môn học và những kì thi. Điều này đôi lúc không giúp trẻ đạt được kết quả tốt mà thậm chí còn là những áp lực vô hình vì điểm số mà trở nên căng thẳng, mệt mỏi, suy kiệt về sức lực.

Cách khắc phục tình trạng căng thẳng vì áp lực điểm số

Căng thẳng vì áp lực điểm số là một tình trạng phổ biến và thường gặp ở nhiều em học sinh, nhất là những đối tượng đang ở giai đoạn cuối cấp, chuẩn bị bước vào những kì thi quan trọng. Tuy rằng, điểm số cũng là một yếu tố quan trọng đối với quá trình học tập nhưng đó không phải là điều duy nhất có thể đánh giá năng lực và khả năng của bạn.

Nếu cứ liên tục cảm thấy mệt mỏi, căng thẳng vì những áp lực đến từ điểm số có thể gây nên các ảnh hưởng tiêu cực đối với quá trình học tập, thậm chí làm gia tăng nguy cơ mắc phải các vấn đề sức khỏe tâm lý nguy hiểm. Dưới đây là một số biện pháp có thể giúp bạn mau chóng khắc phục tốt tình trạng này.

1. Điểm số không phải là tất cả

Học tập là một hành trình rất dài, không chỉ dừng lại ở việc trau dồi kiến thức tại ghế nhà trường mà ngay cả khi bạn trưởng thành cũng cần phải học tập thêm rất nhiều. Bạn nên hiểu rằng, học tập là để giúp cho cuộc sống của chúng ta thêm hạnh phúc và trọn vẹn hơn chứ không phải sống là chỉ để học tập.

Quá trình học hỏi, trau dồi nhiều kiến thức sẽ đem lại cho bạn một cuộc sống lành mạnh, vui vẻ và thành công. Khi còn ngồi trên ghế nhà trường, điểm số chính là thang đánh giá tốt nhất để có thể biết được năng lực và khả năng của mỗi cá nhân. Tuy nhiên, bạn nên biết rằng đó chỉ là một công cụ đánh giá chứ không phải là kết quả của cả quá trình.

Điểm số không thể phản ánh đúng 100% năng lực của một người. Để có thể được công nhận và đứng ở vị trí cao bạn cần phải nỗ lực nhiều hơn ở mọi khía cạnh, kể cả việc học tập và kỹ năng sống. Việc có được một điểm số cao thực sự là một điều tốt và tích cực nhưng không đồng nghĩa với việc khi đạt điểm thấp nó lại là một điều xấu, đáng hổ thẹn.

Bạn nên hiểu rằng, điểm số không phải là đại diện cho tương lai của bạn, đó chỉ là kết quả kiểm tra việc ôn luyện những kiến thức đã học và khả năng làm chủ được tình hình của mỗi cá nhân. Vì thế, đừng vì điểm số mà tự hạ thấp hay đề cao quá mức năng lực của bản thân.

2. Đặt mục tiêu phù hợp với năng lực

Điểm số không phải là tất cả nhưng không đồng nghĩa với việc bạn có thể bỏ bê việc học và lãng quên nó. Để dễ dàng hơn trong quá trình học tập và đạt được những thành công nhất định thì trước tiên bạn cần đưa ra mục tiêu cụ thể cho bản thân. Bạn cần biết được năng lực của mình ở đâu để có thể cân nhắc đưa ra điểm số phù hợp với chính mình.

Mỗi người sẽ có những ưu và khuyết điểm riêng, bạn cần biết được bản thân mạnh ở điểm nào và cố gắng phát huy điều đó. Nếu bạn cứ liên tục so sánh khuyết điểm của bản thân với những ưu điểm của người khác thì đồng nghĩa với việc bạn đang tự giết hại chính mình.

Hãy tự nhìn nhận và đưa ra đánh giá về bản thân, hoặc bạn có thể tham khảo ý kiến của thầy cô để có thể đặt ra mục tiêu phù hợp. Sau khi đạt được những thành tích nhất định bạn hãy từ từ nâng cao mục tiêu lên để có thể phấn đấu và nỗ lực nhiều hơn nữa. Chỉ có như vậy mới giúp bạn có thể tiến bộ nhưng không gây ra sự căng thẳng bởi vì những áp lực từ điểm số.

3. Chia sẻ, tâm sự với thầy cô, cha mẹ

Nếu sự mệt mỏi và căng thẳng vì điểm số xuất phát từ sự kì vọng quá lớn của cha mẹ, thầy cô thì các em nên chia sẻ, tâm sự với họ. Khi trò chuyện, cần giữ tâm trạng thoải mái, bình tĩnh và nói ra những tâm tư, suy nghĩ, áp lực mà bản thân đang đối mặt để người lớn có thể đồng cảm và thấu hiểu nhiều hơn.

Bạn hãy cho họ biết về những khó khăn, lo lắng của bạn về việc cứ liên tục nghĩ đến các điểm số, mục tiêu. Tuy nhiên bạn cũng cần thể hiện rằng bản thân sẽ luôn cố gắng và phấn đấu để có thể đạt được thành tích tốt nhất. Điều này có thể giúp bạn giảm bớt các áp lực từ những người xung quanh nhưng vẫn giữ được lòng tin của họ.

Tuy nhiên, việc thay đổi suy nghĩ của người lớn đối với việc coi trọng điểm số là một điều khá khó khăn. Do đó, bạn cần phải kiên trì và nỗ lực rất nhiều để chia sẻ, tâm sự và bày tỏ mong muốn của bản thân. Đôi lúc cha mẹ sẽ có phần cứng nhắc và gây nên một số mâu thuẫn không đáng có. Lúc này bạn có thể nhờ đến sự hỗ trợ của những người thân khác trong gia đình để có thể khuyên ngăn và giải tỏa căng thẳng giữa cả hai.

4. Lập kế hoạch học tập cụ thể

Trong rất nhiều các trường hợp thực tế nhận thấy rằng, đôi lúc các em học sinh đã học tập vô cùng chăm chỉ và siêng năng nhưng kết quả lại không được tốt như mong đợi. Điều này có thể là do quá trình học tập chưa có kế hoạch cụ thể, chưa biết cách phân bố những nội dung cần phải học và ôn luyện.

Vì thế, để đạt được thành tích tốt và giảm thiểu các áp lực thi cử thì bạn cần phải lên kế hoạch cụ thể cho việc học của mình. Ở lớp học bạn cần phải ghi chép thật cẩn thận những nội dung mà thầy cô truyền tải, biết được đâu là những vấn đề quan trọng và cần phải chú tâm. Phương pháp này sẽ giúp bạn tiết kiệm được nhiều thời gian và có thể nắm vững được tốt kiến thức.

Khi đến những kì thi, kiểm tra thì bạn cũng cần phải tổng hợp lại các kiến thức trọng yếu, sắp xếp thời gian ôn luyện nó trước, tránh tình trạng chạy nước rút. Nếu cần thiết hãy nhờ đến sự hỗ trợ của bạn bè, thầy cô để có thể sắp xếp nội dung học thật hợp lý và hiệu quả.

Thiết lập mục tiêu được đánh giá trong những kỹ năng cực kỳ quan trọng mà mình nghĩ rằng bất kỳ ai cũng cần phải biết kỹ năng này và cũng cần phải biết trau dồi nó. Vì thiết lập mục tiêu cũng giống như việc mà chúng ta thiết lập nên tương lai của mình, kiến tạo nên tương lai của mình.

Để giảm tình trạng căng thẳng, mệt mỏi vì áp lực điểm số, các bạn học sinh, sinh viên có thể tham khảo chương trình Thiết lập mục tiêu – Thổi bùng động lực cho năm học mới của Trung tâm Tâm lý trị liệu NHC Việt Nam. Các chuyên gia sẽ đồng hành cùng bạn thấu hiểu bản thân, đặc biệt là về hoài bão, ước mơ và cách để đạt được những cột mốc mà mình đã đề ra.

Với chương trình này, các bạn cũng học được cách vượt qua sự căng thẳng, mệt mỏi, stress,… lấy lại cân bằng trong cuộc sống. Đây sẽ là tiền đề đặc biệt quan trọng giúp năm học mới bắt đầu một cách hứng khởi, hạnh phúc và bình an hơn. 

Mệt mỏi, căng thẳng vì áp lực từ điểm số là vấn đề mà rất nhiều học sinh gặp phải. Nếu cha mẹ, nhà trường không kịp thời quan tâm và hỗ trợ sẽ khiến cho tình trạng này kéo dài, gây nên nhiều ảnh hưởng tiêu cực đối với sức khỏe cũng như quá trình học tập của. Hi vọng qua thông tin của bài viết này bạn đọc sẽ có cái nhìn khác về “điểm số” để hạn chế tình trạng gây nên những áp lực vô hình khiến trẻ cảm thấy mệt mỏi và căng thẳng.

Tham khảo thêm:

• Cách Giảm Stress Trong Học Tập, Thi Cử Cho Học Sinh Sinh Viên
• Tác Hại Của Việc Học Quá Nhiều Phụ Huynh Cần Cảnh Giác
• Thực Trạng Áp Lực Học Tập Hiện Nay Và Những Hậu Quả Khôn Lường