Tâm lý con trai ở tuổi dậy thì: Dễ nổi loạn bố mẹ cần lưu ý

Khi ở tuổi dậy thì con trai cũng sẽ có những sự thay đổi nhất định về tính cách tâm lý cũng như các vấn đề về thể chất. Tuy nhiên trẻ lại có nhiều xu hướng không muốn chia sẻ, ngại trò chuyện với người lớn. Vì thế, cha mẹ cần quan tâm và tìm hiểu thêm nhiều kiến thức để nuôi dạy con đúng cách trong thời điểm nhạy cảm này. 

Dấu hiệu nhận biết con trai đến tuổi dậy thì

Các chuyên gia cho biết rằng, thường thì giai đoạn tuổi dậy thì của trẻ sẽ kéo dài trong khoảng từ 2 đến 5 năm. Các bé trai sẽ bắt đầu dậy thì từ khoảng 9 cho đến 14 tuổi. Tuy nhiên, mỗi bé sẽ có cơ địa khác nhau nên khó có thể xác định được chính xác về thời gian bắt đầu cũng như kết thúc. Thông thường thì ở con trai sẽ kết thúc giai đoạn nhạy cảm này vào khoảng 16 đến 18 tuổi.

Để có thể hỗ trợ tốt cho trẻ trong giai đoạn này thì các bậc phụ huynh cũng nên dành nhiều thời gian quan tâm và chú ý đến những thay đổi của trẻ. Một số dấu hiệu thể chất cho biết con trai đã đến tuổi dậy thì như:

• Mọc lông: Bước vào độ tuổi dậy thì, các bé trai sẽ bắt đầu xuất hiện lông trên các bộ phận của cơ thể, chủ yếu là ở bụng, nách, ngực, chân,…
• Xuất hiện các nốt mụn trứng cá: Trong giai đoạn này, các tuyến bã nhờn sẽ hoạt động mạnh mẽ hơn so với bình thường nên sẽ dẫn đến tình trạng nổi mụn trứng cá. Đây cũng được xem là một trong các đặc điểm thường gặp ở những bé trai đang độ tuổi dậy thì.
• Giọng nói trầm hơn: Khi dậy thì, thanh quản sẽ bắt đầu mở rộng ra, dần đến việc tiếng nói của bé trai sẽ trở nên trầm hơn.
• Tăng cơ bắp: Lúc này các cơ bắp của con trai sẽ tăng lên, nhiều hơn các bé gái đến 50%.
• Cơ quan sinh dục: Theo các chuyên gia cho biết thì cơ quan sinh dục của bé trai sẽ tăng kích thước khoảng 8 lần cho đến năm 20 tuổi. Trong lứa tuổi dậy thì thì các bé trai sẽ thường gặp phải tình trạng dương vật cương cứng, hay bị mộng tinh lúc ngủ.
• Tăng chiều cao: Testosterone tăng cao sẽ làm cho khung xương phát triển vượt trội hơn, chiều cao của các bé nam cũng sẽ theo đó tăng nhanh hơn trước.
• Gia tăng ham muốn tình dục: Như đã nói trên, lượng testosterone sẽ gia tăng đáng kể, ham muốn tình dục cũng bị đánh thức. Các bé trai sẽ có cảm xúc, suy nghĩ mạnh mẽ hơn về chuyện tình dục.

Tính cách tâm lý con trai ở tuổi dậy thì cha mẹ cần quan tâm

Bên cạnh những dấu hiệu nhận biết về mặt thể chất thì khi ở tuổi dậy thì con trai cũng sẽ có sự thay đổi nhất định về tính cách tâm lý. Nếu như con gái sẽ trở nên nữ tính, nhẹ nhàng hơn thì hầu hết con trai sẽ độc lập, luôn muốn khẳng định bản thân. Tuy nhiên, lúc này các bé trai có thể trở nên trầm tính, ít thể hiện bản thân nên nếu cha mẹ không chú ý quan sát và quan tâm con thì khó có thể nhận biết.

Việc có thể nắm bắt được tính cách tâm lý con trai khi ở độ tuổi dậy thì sẽ giúp các bậc phụ huynh thấu hiểu và có cách giáo dục con phù hợp. Đây là giai đoạn vô cùng nhạy cảm của mỗi trẻ, đôi lúc những cách dạy dỗ sai lệch sẽ làm ảnh hưởng rất lớn đối với tâm lý và cả quá trình trưởng thành về sau của các con. Đặc biệt hơn, nếu những chuyển biến trong tính cách của trẻ không được nhận biết và thấu hiểu một cách đúng đắn thì có thể dẫn đến các tình trạng chống đối, nổi loạn.

Một số tính cách tâm lý con trai khi bắt đầu vào độ tuổi dậy thì mà cha mẹ cần quan tâm như:

1. Nhạy cảm hơn với những lời chê trách, phê bình

Cũng giống với con gái, con trai khi bước vào độ tuổi dậy thì sẽ trở nên nhạy cảm hơn, trẻ dễ bị tổn thương bởi những lời nói phê bình, chê trách của những người xung quanh, đặc biệt là cha mẹ. Nếu như trước đây sẽ có thể dễ dàng chấp nhận được những sự nhắc nhở, đóng góp ý kiến của người lớn thì bây giờ có thể trẻ sẽ trở nên cố chấp, ương bướng và khó nhìn nhận được những sai lầm của bản thân.

Đồng thời, nếu cha mẹ, thầy cô thường xuyên phê bình, trách mắng trẻ trước đám đông thì càng cho trẻ cảm thấy tự ti, xấu hổ  hơn. Do đó, nếu trẻ phạm phải sai lầm nào đó thì người lớn nên nói chuyện riêng với trẻ, nghiêm khắc phân tích cho trẻ biết được những lỗi sai của bản thân và gợi ý cho trẻ cách khắc phục tốt nhất. Tuy nhiên, cha mẹ cũng cần phải khéo léo sử dụng lời nói của mình, tránh những từ ngữ quá nặng nề đối với trẻ.

Thay vào đó, hãy phạt trẻ bằng cách cắt giảm thời gian chơi game, sử dụng máy tính, giảm tiền tiêu vặt hoặc cho trẻ làm việc nhà để chuộc lại lỗi lầm. Ở trường lớp thì thầy cô có thể phạt trẻ bằng cách vệ sinh lớp học, viết kiểm điểm,….Những hình thức trách phạt này có thể giúp trẻ rèn luyện tốt được ý thức của bản thân và tránh phạm phải sai lầm trong tương lai.

2. Con trai tuổi dậy thì bắt đầu có những suy nghĩ riêng

Một trong những tính cách tâm lý thường gặp nhất ở con trai khi bước vào giai đoạn tuổi dậy thì đó chính là trẻ hình thành các suy nghĩ riêng của chính mình. Có thể trước đây trẻ sẽ thường xuyên tham khảo ý kiến của cha mẹ, nghe theo lời khuyên của thầy cô nhưng khi bước vào giai đoạn này sẽ trẻ trở nên độc lập hơn, có những suy nghĩ khác biệt của bản thân.

Đây cũng chính là thời gian mà trẻ phát triển nhanh về tư duy, nhận thức. Đồng thời ở lứa tuổi này trẻ cũng đã tích lũy được một phần lớn những kiến thức, kinh nghiệm, kỹ năng sống nên việc hình thành các quan điểm cá nhân là một điều dễ hiểu. Tuy nhiên, lúc này trẻ vẫn chưa thể phát triển hoàn toàn về mặt tâm lý, nhận thức nên đôi lúc không thể chắt lọc được hết những yếu tố sai lệch của cuộc sống.

Tuy vậy, cha mẹ cũng cần phải tôn trọng ý kiến và tính cách của con. Nếu con đưa ra những suy nghĩ chưa đúng đắn thì hãy bình tĩnh phân tích cho con và đưa ra những lời khuyên phù hợp thay vì cứ cố gắng áp đặt. Cha mẹ nên hiểu rằng đây là giai đoạn để con tiếp nhận và hình thành quan điểm cá nhân. Do đó, hãy để con thoải mái bày tỏ suy nghĩ riêng của mình và dần điều chỉnh chúng theo hướng đúng đắn.

3. Bắt đầu nảy sinh tình cảm yêu đương

Con trai ở độ tuổi từ 14 đến 15 tuổi sẽ bắt đầu xuất hiện các ý muốn yêu đương, tình cảm với bạn khác giới. Đây cũng là một trong những yếu tố tự nhiên vốn có trong tính cách tâm lý của con trai ở độ tuổi dậy thì nên cha mẹ cũng không cần quá lo ngại hay cấm đoán con. Thay vào đó hãy trò chuyện và hướng dẫn con cách thể hiện tình cảm một cách đúng mực, giữ được nét trong sáng, ngây thơ ở lứa tuổi học trò.

Nếu nhận thấy con bắt đầu có những sự lơ đễnh về việc học tập do vấn đề yêu đương thì phụ huynh cũng nên liên hệ để trao đổi với thầy cô và nhà trường. Nhờ các giáo viên ở trường quan sát và chú ý đến tâm lý của trẻ. Tuy nhiên, tuyệt đối không nên cấm đoán hay sử dụng các biện pháp, hành vi ngăn cản quá mức.

Người lớn hãy tìm hiểu, tâm sự và chia sẻ nhiều hơn với con về vấn đề này. Dành cho con những lời khuyên hữu ích để có thể cân bằng cả việc học và vấn đề tình cảm. Giáo dục cho con về việc duy trì mối quan hệ tình cảm nhưng vẫn giữ được chừng mực. Cha mẹ cũng có thể trở thành người bạn của con để chia sẻ những kinh nghiệm, câu chuyện của chính mình.

4. Đặc điểm tính cách được hình thành rõ ràng

Dậy thì là giai đoạn con trai hình thành tính cách tâm lý một cách rõ ràng nhất. Những đặc điểm tính cách ở trẻ thường sẽ chịu nhiều sự tác động của các yếu tố bên ngoài, trong đó gia đình có vai trò rất quan trọng. Cũng chính vì thế, mà trong suốt quá trình giáo dục con cái các bậc phụ huynh cần phải thực sự cẩn thận trong lời nói, hành vi cũng như cách cư xử của bản thân để trẻ có thể học hỏi theo.

Nếu nhận thấy con bắt đầu có xu hướng hình thành các tính cách tiêu cực, không đúng chuẩn mực thì trước tiên cha mẹ nên tìm hiểu rõ nguồn gốc của điều này. Sau đó hãy nhẹ nhàng giải thích và giúp con điều chỉnh lại suy nghĩ, tư duy và hành vi của mình. Cha mẹ cũng cần phải quan tâm và tìm hiểu về các mối quan hệ bên ngoài của trẻ, nhất là ở trường lớp. Nếu thực sự cần thiết để giúp trẻ tránh xa các mối quan hệ xấu bằng cách đổi nơi ở mới.

5. Đề cao cái tôi, muốn khẳng định năng lực của bản thân

Trong thực tế, tuổi dậy thì chính là giai đoạn hiếu thắng nhất của con trai. Lúc này trẻ luôn muốn thể hiện chính mình, phô bày những năng lực, khả năng của bản thân với ý muốn gây sự chú ý đối với những người xung quanh. Trẻ bắt đầu ý thức được cái tôi và luôn đề cao bản thân. Trẻ thường biểu hiện khả năng của mình qua nhiều hình thức khác nhau, có cả những điều tích cực và tiêu cực.

Một số trẻ khẳng định bản thân qua thành tích học tập, kiến thức sâu rộng, cách đối xử với bạn bè, cách giao tiếp, ăn nói,…Nhưng cũng có một vài trường hợp con trai thể hiện bản thân bằng cách đánh nhau, sử dụng bạo lực, tham gia vào việc cá cược,…Nếu nhận thấy trẻ có những hành vi cực đoan thì cha mẹ cần phải đưa ra lời khuyên và giúp trẻ hiểu được đó chính là những điều không nên làm.

Đồng thời phụ huynh còn phải cho trẻ biết được những hậu quả mà trẻ phải đối mặt khi cứ liên tục thể hiện bản thân bằng cách sai lầm đó. Cha mẹ có thể hướng con đến những hoạt động lành mạnh hơn, tạo điều kiện cho con phát triển năng lực của bản thân qua các môn thể thao, các tài lẻ, những hoạt động ngoại khóa,….Điều này không chỉ giúp trẻ thỏa mãn được tính cách tâm lý của bản thân mà còn trau dồi thêm được nhiều kỹ năng bổ ích.

6. Dành nhiều sự quan tâm hơn cho ngoại hình

Như đã chia sẻ ở trên, ở tuổi dậy thì con trai sẽ có rất nhiều sự thay đổi về mặt ngoại hình, thể chất. Đặc biệt hơn là lúc này sẽ có nhiều nhu cầu thể hiện tình cảm, hình thành các mối quan hệ yêu đương tuổi học trò. Vì thế, trẻ cũng sẽ để tâm nhiều hơn đến vẻ bề ngoài của mình, chăm chút hơn cho nhan sắc.

Trẻ sẽ cảm thấy tự ti hơn nếu xuất hiện các khuyết điểm trên cơ thể hoặc nghe được những lời chê bai về cân nặng, vóc dáng. Các bậc phụ huynh cũng không nên quá lo lắng vì đây là một trong các sự thay đổi tính cách tâm lý bình thường ở con trai khi bước vào độ tuổi dậy thì. Đây hoàn toàn không phải là sự hư hỏng hay đua đòi quá mức.

Hiểu được điều này cha mẹ cũng nên hỗ trợ con trong việc phát triển ngoại hình. Phụ huynh nên hướng dẫn con cách chăm sóc cơ thể, chủ động chuẩn bị cho trẻ các vật dụng chăm sóc phù hợp. Ngoài ra cũng nên chăm chút hơn cho con về cách ăn mặc, không cần phải quá cầu kì mà chỉ cần dạy cho con cách ăn mặc gọn gàng, tươm tất.

7. Thay đổi cảm xúc, khó kiểm soát chính mình

Cảm xúc của con trai ở độ tuổi trưởng thành tuy không có sự thay đổi mạnh mẽ như con gái nhưng cũng có những sự bất ổn định. Cũng bởi thời gian này hàm lượng hormone bên trong cơ thể sẽ tác động mạnh mẽ vài tính cách tâm lý của trẻ, gây nên những khó khăn về mặt kiểm soát tâm trạng, cảm xúc, hành vi. Vì thế, đôi lúc trẻ sẽ nóng giận, cáu gắt, nóng nảy vì một số tình huống hoặc các sự việc đơn giản xảy ra trong sinh hoạt hàng ngày.

Lúc này cha mẹ cũng không nên vội trách phạt hay la mắng trẻ mà hãy để trẻ có thời gian suy nghĩ và đánh giá lại hành vi của bản thân. Khi nhận thấy trẻ bắt đầu lấy lại bình tĩnh và ổn định hơn thì nên trò chuyện và đưa ra lời khuyên cho trẻ, giúp trẻ hiểu được lỗi sai của bản thân và nỗ lực để cải thiện chúng. Nếu có điều kiện, cha mẹ cũng nên cho trẻ tham gia vào các câu lạc bộ, lớp dạy kỹ năng cho trẻ cùng lứa tuổi để trẻ có thể kiềm chế cảm xúc và cư xử đúng mực hơn.

8. Muốn được đối xử như người trưởng thành

Nếu như trước đây trẻ thường phụ thuộc vào cha mẹ và luôn tham khảo, nghe theo ý kiến của người lớn thì có thể ở độ tuổi dậy thì con trai sẽ dần có chính kiến riêng và muốn trở nên độc lập. Trẻ muốn tự làm nhiều việc hơn, như muốn tự đi đến trường, muốn được tự chăm sóc bản thân, muốn ăn mặc theo sở thích và tự đưa ra quyết định, lựa chọn cho chính mình.

Hầu hết các bạn nam trong giai đoạn này đều muốn được mọi người công nhận và đối xử giống như một người trưởng thành. Trẻ sẽ có cảm giác khó chịu, bực bội nếu thường xuyên bị cha mẹ nhắc nhở về các vấn đề sinh hoạt hàng ngày như học tập, ăn uống, ngủ nghỉ,….Lúc này cha mẹ cũng đừng nên cố gắng ép con theo ý muốn của mình. Thay vào đó hãy gợi ý cho con lập sẵn kế hoạch và thời gian biểu của mình để giúp con cảm thấy thoải mái hơn, trưởng thành hơn.

Những thay đổi về tính cách tâm lý của con trai khi ở tuổi dậy thì thường khó nhận biết hơn so với con gái. Tuy nhiên, nếu cha mẹ quan tâm và chú ý nhiều hơn đến trẻ sẽ dễ dàng nhận ra được những sự bất thường trong suy nghĩ, lời nói và hành vi của con. Gia đình cũng nên tìm hiểu và cập nhật kiến thức để hỗ trợ tốt nhất cho con trong giai đoạn phát triển này.

Tham khảo thêm:

• Khủng hoảng tâm lý tuổi dậy thì là gì? Nguyên nhân và cách vượt qua
• Dạy Con Ở Tuổi Dậy Thì Và Những Điều Cha Mẹ Cần Tránh
• Bệnh trầm cảm ở tuổi dậy thì: Dấu hiệu và cách chữa trị
• Các rối loạn tâm lý tuổi dậy thì thường gặp ở trẻ vị thành niên