Yêu bản thân quá mức gọi là gì? Điều cần biết

Trong cuộc sống hiện đại, việc yêu chính mình luôn được khuyến khích để bảo vệ sức khỏe tinh thần cũng như hạnh phúc cá nhân. Tuy nhiên, khi tình trạng yêu bản thân quá mức không được kiểm soát sẽ gây ra các vấn đề về tâm lý. Vậy chứng bệnh có thể mắc phải là gì và tại sao chúng ta cần hiểu rõ về điều này để không biến nó thành một rào cản trong các mối quan hệ?

Yêu bản thân quá mức có phải là bệnh?

Yêu bản thân là yếu tố quan trọng giúp mỗi người hoàn thiện bản thân và duy trì sự tự tin. Khi yêu bản thân đúng cách, con người có thể từ chối những điều tiêu cực và tập trung vào thứ mang lại niềm vui, hạnh phúc. Tình yêu này cũng giúp cá nhân trở nên thu hút hơn trong mắt mọi người nhờ vào năng lượng tích cực tỏa ra từ chính mình.

Tuy nhiên, khi yêu bản thân quá mức thì đó có thể là dấu hiệu của một vấn đề tâm lý, cụ thể là bệnh ái kỷ (rối loạn nhân cách ái kỷ). Người mắc chứng này có xu hướng coi trọng bản thân đến mức cực đoan, luôn muốn được người khác tán dương. Vì vậy họ thổi phồng giá trị của mình, cho rằng bản thân đặc biệt hơn mọi người và đòi hỏi phải được đối xử theo cách khác biệt.

Điều này cho thấy, mặc dù yêu bản thân là điều cần thiết nhưng nếu không kiểm soát tốt, nó có thể dẫn đến tính tự cao, coi thường người khác và chỉ quan tâm đến lợi ích cá nhân. Đó chính là dấu hiệu của rối loạn nhân cách ái kỷ – một dạng rối loạn tâm lý cần được xử lý để tránh ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống.

Dấu hiệu của bệnh yêu bản thân quá mức

Dấu hiệu của việc yêu bản thân quá mức bao gồm các biểu hiện tiêu cực có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ với người khác sau đây:

• Thổi phồng bản thân: Người bệnh phóng đại khả năng và thành tựu của bản thân, luôn cho rằng mình đặc biệt và vượt trội so với mọi người xung quanh.
• Nhu cầu được ngưỡng mộ: Tuy luôn cần sự tán dương, chú ý từ người khác nhưng bản thân lại không chịu công nhận ưu điểm của người khác.
• Phản ứng trước lời phê bình: Khi nhận được những lời chỉ trích, người bệnh có phản ứng gay gắt, dễ bị tổn thương và thấy xấu hổ hoặc đau khổ vì thất bại.
• Thiếu đồng cảm: Người yêu bản thân quá mức không quan tâm đến cảm xúc của người khác và có tính cách ích kỷ. Đồng thời thiếu khả năng chia sẻ và đồng cảm với mọi người.
• Lợi dụng người khác: Bệnh nhân chỉ tập trung vào lợi ích cá nhân và lợi dụng người khác để đạt được mục tiêu đó mặc kệ cảm xúc, quyền lợi của mọi người.
• Tự cao và tự mãn: Những người này luôn tin rằng bản thân mình có giá trị cao hơn người khác, tự hào về ngoại hình và khả năng của mình.
• Không thể duy trì mối quan hệ lâu dài: Mặc dù ban đầu có ấn tượng, người bệnh lại không thể duy trì mối quan hệ do tính cách hời hợt và thiếu cảm thông.
• Sợ bị từ chối, chế giễu: Bệnh nhân che giấu cảm giác xấu hổ và sợ hãi bị từ chối, đánh giá thấp, bị coi thường.

Những dấu hiệu trên sẽ gây ra nhiều căng thẳng cho mối quan hệ và khiến nó khó duy trì lâu dài. Người mắc bệnh ái kỷ có thể không nhận ra vấn đề của mình nên việc điều trị thường cần sự can thiệp sớm từ các bác sĩ, chuyên gia tâm lý.

Cách khắc phục bệnh yêu bản thân quá mức

Việc quá chú trọng vào bản thân khiến con người rơi vào trạng thái coi thường người khác, và luôn muốn được tán dương. Vậy làm thế nào để khắc phục tình trạng này và đưa tình yêu bản thân trở lại lành mạnh?

1. Thăm khám và điều trị

Việc thăm khám, điều trị yêu bản thân quá mức chủ yếu điều chỉnh nhận thức và hành vi của bệnh nhân để thoát khỏi tình trạng bệnh. Trong quá trình này, các chuyên gia tâm lý sẽ áp dụng các phương pháp trị liệu khác nhau để người bệnh nhận thức thực tế hơn về giá trị của mình, đồng thời cải thiện mối quan hệ với mọi người.

Liệu pháp tâm lý được chuyên gia áp dụng không chỉ giúp điều chỉnh suy nghĩ mà còn hỗ trợ xây dựng các kỹ năng tương tác xã hội, thấu hiểu cảm xúc và hành xử đúng mực:

• Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) giúp bệnh nhân thay đổi suy nghĩ tiêu cực
• Liệu pháp hành vi biện chứng (DBT) tập trung giúp bệnh nhân phát triển kỹ năng chánh niệm
• Liệu pháp dựa trên tinh thần hóa (MBT) giúp người bệnh hiểu cảm xúc của mình và người khác
• Liệu pháp giải mẫn cảm và tái chuyển động ở mắt (EMDR) hỗ trợ vượt qua ký ức đau buồn

Mục tiêu của quá trình này là:

• Giảm bớt các hoang tưởng về ngoại hình và năng lực
• Tăng khả năng chấp nhận lời nhận xét một cách ôn hòa
• Giảm bớt sự nhạy cảm trước những thất bại trong cuộc sống
• Ngăn chặn các hành vi bốc đồng, thiếu suy nghĩ
• Giải tỏa căng thẳng và cảm xúc tiêu cực do bệnh gây ra
• Nuôi dưỡng sự đồng cảm và thấu hiểu người khác
• Trang bị kỹ năng để xử lý các tình huống không thuận lợi

2. Thay đổi lối sống

Thay đổi lối sống là một trong những yếu tố quan trọng giúp người yêu bản thân quá mức dần cải thiện và điều chỉnh hành vi của mình thông qua các cách sau đây:

• Ngủ đủ giấc và đảm bảo giấc ngủ chất lượng, đều đặn
• Ăn uống đầy đủ theo thực đơn khoa học, cân bằng chất dinh dưỡng, tránh các thực phẩm dầu mỡ, đồ ăn nhanh
• Tập thể dục thường xuyên, chạy bộ mỗi ngày
• Tập thực hành thiền, yoga, các môn thể thao nhẹ nhàng
• Hạn chế sử dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá
• Tham gia các hoạt động xã hội để xây dựng mối quan hệ lành mạnh
• Chia sẻ tâm sự với người đáng tin cậy hoặc thành viên trong gia đình
• Dành thời gian phát triển sở thích cá nhân như vẽ tranh, nấu ăn, làm vườn,….
• Tham dự đầy đủ các buổi trị liệu và tuân thủ chỉ dẫn về dùng thuốc
• Khuyến khích lòng trắc ẩn qua hoạt động thiện nguyện và bảo vệ môi trường
• Tránh xa stress bằng cách duy trì môi trường sống ôn hòa, tích cực
• Nghĩ thoáng hơn và tập trung xây dựng mục tiêu sống lâu dài
• Chú ý lịch thăm khám định kỳ để điều chỉnh hướng điều trị

3. Yêu bản thân đúng cách

Yêu bản thân đúng cách là cách mà người bệnh có thể “đánh bại” chính chứng yêu bản thân quá mức của mình. Thay vì tập trung tôn vinh vẻ đẹp bên ngoài, tìm kiếm sự ngưỡng mộ từ người khác thì bệnh nhân cần học cách chấp nhận khuyết điểm, yếu điểm của bản thân. Chúng khiến người bệnh thấy bình an hơn khi không còn phụ thuộc vào sự khen ngợi hay thừa nhận từ bên ngoài.

Một cách để thực hành yêu bản thân đúng cách là tự nhắc nhở mình những điều tích cực nhưng chân thực như: “Tôi có điểm mạnh và yếu, điều đó là bình thường.” Bệnh nhân cũng nên rèn luyện lòng biết ơn hàng ngày, biết ơn những gì mình đang có dù lớn hay nhỏ. Việc này giúp người ái kỷ nhìn nhận giá trị cuộc sống ngoài những thành tựu, vẻ đẹp bề ngoài nhằm giảm dần tính tự cao và trở nên khiêm tốn hơn.

4. Hạn chế dùng mạng xã hội

Trên các nền tảng mạng xã hội, người dùng khoe khoang thành công, lối sống giàu sang nên càng dễ so sánh bản thân và nhận được sự chú ý từ người khác. Với họ, đây là nơi đo lường giá trị cá nhân thông qua lượt thích và bình luận. Điều này làm họ dễ ảo tưởng về ngoại hình, năng lực và càng đẩy sâu vào sự phù phiếm.

Để hạn chế sử dụng mạng xã hội, người bệnh có thể:

• Giảm bớt thời gian truy cập mỗi ngày
• Tạm thời tắt thông báo từ các ứng dụng
• Dành thời gian tham gia các hoạt động ngoài trời, theo đuổi sở thích cá nhân
• Thiết lập giới hạn thời gian sử dụng mạng xã hội
• Dành thời gian nhiều hơn cho việc phát triển kỹ năng mới

Gia đình và bạn bè có thể khuyến khích bệnh nhân tham gia vào các hoạt động tập thể, tổ chức những buổi gặp gỡ ngoài đời thật để tạo môi trường giao tiếp lành mạnh. Đồng thời,, cần kiên nhẫn lắng nghe và động viên người bệnh nhận ra giá trị của bản thân không phụ thuộc vào số lượt thích hay bình luận ảo trên mạng.

Cuộc sống cần sự cân bằng giữa việc yêu bản thân và yêu thương người khác. Khi yêu bản thân quá mức, con người dễ quên mất giá trị của sự sẻ chia. Vì vậy, hãy học cách điều chỉnh để bản thân và các mối quan hệ luôn phát triển một cách lành mạnh.

Có thể bạn quan tâm:

• Tự luyến trong tình yêu là gì mà ai cũng sợ?
• Tự luyến có nghĩa là gì? Dấu hiệu của một người tự luyến
• Người lúc nào cũng tự khen mình đẹp, xinh là bị gì?

Nguồn tham khảo:

• phunuvietnam.vn, elleman.vn,…
• https://www.luvze.com/6-signs-you-may-love-yourself-too-much-and-how-that-will-kill-your-dating-life/