Trầm cảm cấp độ 3: Biểu hiện và điều trị
Trầm cảm cấp độ 3 là giai đoạn nghiêm trọng nhất của bệnh với rất nhiều triệu chứng, mức độ biểu hiện tăng cao, tần suất xuất hiện liên tục. Tình trạng này nếu không được can thiệp tốt sẽ gây nên rất nhiều hậu quả nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, sinh hoạt hàng ngày và cả tính mạng của người bệnh.
Trầm cảm cấp độ 3 là gì?
Trầm cảm đang là một trong các chứng rối loạn tâm thần phổ biến nhất hiện nay với rất nhiều nguy cơ tiềm ẩn có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe, đời sống hàng ngày, thậm chí là tính mạng của người bệnh. Căn bệnh này có thể khởi phát ở nhiều đối tượng khác nhau và hiện đang có xu hướng trẻ hóa đáng báo động.
Theo thống kê nhận thấy thì các triệu chứng của bệnh sẽ dễ xuất hiện ở nữ giới và những đối tượng từ khoảng 18 đến 45 tuổi. Những người mắc phải căn bệnh này đều có các biểu hiện đặc trưng như khuôn mặt buồn chán, ủ rũ, tuyệt vọng, suy nghĩ tiêu cực, không muốn giao tiếp với mọi người xung quanh, không còn hứng thú đối với những điều xảy ra bên ngoài.
Dựa vào số lượng các triệu chứng, mức độ biểu hiện và tần suất xuất hiện của chúng mà các chuyên gia cũng đã phân trầm cảm thành 3 giai đoạn, đó là trầm cảm cấp độ 1, 2 và 3. Ở mỗi giai đoạn, người bệnh sẽ có những triệu chứng và mức độ biểu hiện khác nhau. Nếu không kịp thời phát hiện và áp dụng các biện pháp can thiệp ở các cấp độ 1 và 2 thì tình trạng bệnh sẽ chuyển biến nghiêm trọng hơn, nhiều nguy cơ phát triển thành trầm cảm cấp độ 3.
Đây được xem là giai đoạn trầm cảm nghiêm trọng và có nhiều khả năng để lại các hậu quả nặng nề nhất nếu không được điều trị đúng phương pháp. Những đối tượng bị trầm cảm cấp độ 3 sẽ có hầu hết các triệu chứng điển hình và liên quan của bệnh, đồng thời mức độ thể hiện cũng sẽ tăng cao đáng kể. Tâm trạng chán nản, tuyệt vọng sẽ diễn ra hầu hết các thời gian trong ngày, những triệu chứng bệnh cũng sẽ kéo dài dai dẳng tối thiểu 2 tuần.
Bên cạnh đó cũng có một số trường hợp người bệnh không thể tự chăm sóc bản thân, kể cả những việc đơn giản nhất hàng ngày.Tình trạng này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, làm suy giảm sức đề kháng, thậm chí có thể khiến người bệnh nảy sinh ý nghĩ tự sát.
Theo số liệu thống kê mỗi năm thì tại Việt có khoảng 36.000 đến 40.000 người tự sát, con số này cao gấp 3 đến 4 lần so với các vụ tử vong vì tai nạn giao thông. Trong số, 75% là các vụ tự sát do bệnh trầm cảm (chủ yếu là trầm cảm nặng), 22% đến từ việc lạm dụng rượu bia, ma túy, cờ bạc, còn khoảng 3% là do bệnh tâm thần thần phân liệt.
Biểu hiện của người bị trầm cảm cấp độ 3
Trầm cảm cấp độ 3 sẽ có cả hai triệu chứng đặc biệt và hầu hết (hoặc tất cả) các triệu chứng liên quan. Mức độ biểu hiện bệnh cũng nghiêm trọng hơn cấp độ 1 và 2, hầu hết thời gian của người bệnh đều cảm thấy chán nản, tuyệt vọng. Đồng thời các triệu chứng này phải duy trì liên tục ít nhất 2 tuần.
Hai biểu hiện đặc trưng của bệnh trầm cảm:
- Khí sắc trầm buồn, tâm trạng chán nản, tuyệt vọng, cảm thấy bi quan với cuộc sống, có hoặc không có triệu chứng khóc lóc nhiều nhưng không rõ lý do.
- Không còn hứng thú đối với bất kì hoạt động nào diễn ra bên ngoài, ngay cả những điều mà bản thân yêu thích trước đây, cơ thể luôn trong trạng thái không có sức sống, không muốn làm việc gì cả.
Các triệu chứng liên quan mà người bệnh trầm cảm cấp độ 3 có thể mắc phải như:
- Rối loạn ăn uống: Người bệnh sẽ bị thay đổi khẩu vị đột ngột, có thể trở nên chán ăn, không có cảm giác ngon miệng, thường xuyên bỏ bữa hoặc thèm ăn quá mức, ăn uống không kiểm soát.
- Rối loạn giấc ngủ: Chủ yếu là mất ngủ, ngủ không sâu giấc, thường xuyên mơ gặp ác mộng, hay tỉnh giấc lúc nửa đêm và khó ngủ lại hoặc luôn trong trạng thái buồn ngủ, ngủ quá nhiều.
- Lười vận động, di chuyển chậm chạp, dễ kích động, nóng giận vô cớ và có xu hướng muốn ngồi, nằm yên một chỗ.
- Cơ thể luôn mệt mỏi, thiếu năng lượng.
- Mất tập trung, giảm khả năng chú ý, hay quên trước quên sau, không thể hoàn thành tốt công việc được giao, ngay cả những việc đơn giản hàng ngày.
- Cảm thấy thất vọng về bản thân, có cảm giác tội lỗi.
- Có suy nghĩ về cái chết và có ý định muốn tự sát.
Bên cạnh những biểu hiện thường gặp trên thì người bệnh trầm cảm cấp độ 3 còn có thể xuất hiện các ảo giác, bị hoang tưởng,…
Nguyên nhân dẫn đến trầm cảm cấp độ 3
Tạp chí y khoa Neuron đã từng trích dẫn, di truyền là nguyên nhân phổ biến có thể gây nên tình trạng trầm cảm cấp độ 3. Những đối tượng có người thân như cha mẹ, anh chị em, ông bà, con cái,…mắc phải chứng trầm cảm độ 1 thì sẽ có nguy cơ phát triển bệnh trầm cảm ở cấp độ 3 cao gấp 3 lần so với những người bình thường. Đây được xem là yếu tố quyết định lớn nhất đối với chứng bệnh trầm cảm.
Bên cạnh đó, trầm cảm nặng còn có thể khởi phát do một số yếu tố sau đây:
- Do mắc phải một chứng bệnh nguy hiểm nào đó.
- Những thay đổi quá lớn trong cuộc sống như nghỉ hưu, mất việc, đổi chỗ ở, kết hôn, ly dị,…
- Gặp phải cú sốc tinh thần như bị lạm dụng tình dục, mất người thân, phá sản,…
- Yếu tố gia đình, cha mẹ thường xuyên mâu thuẫn, không nhận được tình thường, bị ghét bỏ, đày đọa,…
- Lạm dụng thuốc, chất kích thích, chất gây nghiện.
- Chấn thương não bộ
Ai có nguy cơ bị trầm cảm cấp độ 3?
Viện Sức khỏe Tâm thần cho biết rằng, hiện nay căn bệnh trầm cảm đã ảnh hưởng đến khoảng 6,7% dân số trên 18 tuổi đang sinh sống tại Mỹ. Theo số liệu thống kê thì có khoảng từ 20 đến 25% những đối tượng người trưởng thành có nguy cơ bị trầm cảm nặng vào một thời điểm nào đó trong cuộc đời.
Theo thống kê từ Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia nhận thấy có khoảng 25% các đối tượng bệnh ung thư, 1/3 bệnh nhân HIV và 1/3 những người sống sót sau các cơn đau tim đều gặp phải các triệu chứng của bệnh trầm cảm nặng.
Tạp chí của Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ cũng đã từng đăng tin về tỉ lệ người mắc bệnh trầm cảm suốt đời ở Hoa Kỳ chiếm khoảng 20 đến 26% là phụ nữ và khoảng 8 đến 12% là nam giới. Độ tuổi trung bình có thể khởi phát các triệu chứng của bệnh trầm cảm cấp độ 3 là khoảng 32 tuổi.
Lý do khiến cho phụ nữ có tỉ lệ mắc bệnh trầm cảm cao hơn so với nam giới đó là họ phải trải qua nhiều giai đoạn biến đổi nội tiết tố trong cơ thể như tuổi dậy thì, thời kì kinh nguyệt, khi mang thai, sau khi sinh, tiền mãn kinh và mãn kinh. Đồng thời các chuyên gia còn cho biết thêm, khả năng chịu đựng đau khổ của phụ nữ sẽ thấp hơn nhiều so với nam giới.
Trầm cảm cấp độ 3 có nguy hiểm không?
Trầm cảm cấp độ 3 là giai đoạn nặng nhất của bệnh, nó có thể gây ra rất nhiều hậu quả nghiêm trọng ảnh hưởng đến đời sống, sức khỏe và cả tính mạng của bệnh nhân. Lúc này người bệnh sẽ rơi vào trạng thái tuyệt vọng, bế tắc, hoàn toàn không còn hứng thú đối với cuộc sống hiện tại và tương tại, họ luôn suy nghĩ về cái chết và có ý định muốn tự sát để giải thoát cho bản thân.
Ở giai đoạn này nếu người bệnh không tiến hành thăm khám và điều trị kịp thời sẽ làm cho cơ thể bị suy kiệt nghiêm trọng, chất lượng cuộc sống bị giảm đáng kể, tính mạng sẽ bị đe dọa bất cứ lúc nào. Tại nước ta, WHO đã ước tính có đến khoảng 3,6 triệu người rơi vào tình trạng bệnh trầm cảm, con số này chiếm khoảng 4% dân số Việt Nam, (tính từ năm 2015), trong đó có đến hơn 5.000 trường hợp tự sát vì không tìm được lối thoát cho bản thân.
Một điều đáng tiếc đó chính là có đến khoảng 2/3 các trường hợp mắc bệnh trầm cảm không tìm đến sự giúp đỡ của y khoa. Họ có xu hướng muốn giấu đi những nỗi đau của bản thân và không chia sẻ điều này với bất kì ai. Đây cũng được xem là một trong các lý do khiến cho căn bệnh trầm cảm càng chuyển biến nghiêm trọng hơn, nguy cơ tự sát cũng gia tăng đáng kể.
Trầm cảm cấp độ 3 là một “con dao tử thần” có thể cướp đi tính mạng của người bệnh bất cứ lúc nào. Nếu không thể kịp thời phát hiện và điều trị đúng phương pháp sẽ khiến cho tình trạng bệnh càng trở nên nghiêm trọng, nguy cơ gặp phải các vấn đề về tim mạch, tiêu hóa tăng cao. Do đó, ngay khi nhận thấy các triệu chứng của trầm cảm, người bệnh nên chủ động hơn trong việc thăm khám để có thể áp dụng được các biện pháp can thiệp phù hợp, giúp cho bệnh tình mau chóng thuyên giảm.
Tuy trầm cảm cấp độ 3 rất nguy hiểm và tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây hại cho người bệnh nhưng nếu có thể kiên trì điều trị vẫn giúp bệnh nhân cải thiện tốt sức khỏe tinh thần lẫn thể chất. Theo thống kê từ Viện Y tế Quốc gia có khoảng 80% người bệnh trầm cảm nặng duy trì điều trị đúng theo phác đồ của bác sĩ chuyên khoa đã được cải thiện bệnh trong khoảng 4 đến 8 tuần.
Hướng điều trị cho bệnh nhân trầm cảm cấp độ 3
Như đã chia sẻ ở trên, trầm cảm cấp độ 3 là tình trạng bệnh cực kì nguy hiểm và cần được sự can thiệp của các biện pháp điều trị chuyên khoa để giúp người bệnh cải thiện sức khỏe tốt hơn. Sau khi tiến hành thăm khám và chẩn đoán cụ thể về tình trạng bệnh của mỗi người thì các bác sĩ sức khỏe tâm thần sẽ cân nhắc đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân.
Tuy nhiên, quá trình điều trị trầm cảm cấp độ 3 cần phải duy trì trong thời gian dài và phải kết hợp đồng thời nhiều biện pháp cải thiện khác nhau. Bên cạnh đó, người bệnh cũng cần phải nỗ lực và có sự quyết tâm cao để nhanh chóng vượt qua căn bệnh quái ác này. Bệnh nhân phải tuân thủ đúng theo các hướng dẫn của bác sĩ điều trị, trong quá trình chữa bệnh cần phải thoải mái chia sẻ với chuyên gia.
Thông thường quá trình điều trị cho các bệnh nhân bị trầm cảm cấp độ 3 cần phải trải qua 3 giai đoạn sau:
- Giai đoạn tấn công: Đây là thời điểm gặp phải nhiều khó khăn và cản trở nhất đối với quá trình chữa bệnh. Cũng bởi lúc này người bệnh sẽ dễ nản lòng và không muốn hợp tác khi sự thay đổi và cải thiện của bệnh vẫn chưa biểu hiện rõ rệt. Tuy nhiên đây được xem là giai đoạn tiền đề và đóng vai trò rất quan trọng đối với việc cải thiện bệnh. Vì thế bệnh nhân cần phải kiên trì và cố gắng nhiều trong khoảng 4 đến 8 tuần đầu tiên.
- Giai đoạn tác dụng: Sau khi trải qua thời gian tấn công thì người bệnh sẽ nhận thấy các triệu chứng của bệnh bắt đầu có dấu hiệu thuyên giảm đáng kể. Lúc này các chuyên gia sẽ hỗ trợ người bệnh kết hợp thêm một số biện pháp cải thiện khác để gia tăng hiệu quả của quá trình điều trị.
- Giai đoạn duy trì: Sau khi các triệu chứng của bệnh đã biến mất hoàn toàn thì người bệnh vẫn phải tiếp tục các biện pháp hỗ trợ trong khoảng vài tháng hoặc vài năm tiếp theo. Nếu người bệnh chủ quan và ngừng tất cả các biện pháp cải thiện trong lúc này sẽ làm gia tăng nguy cơ bị tái phát với mức độ bệnh nghiêm trọng hơn.
Cách điều trị trầm cảm cấp độ 3
Đối với trầm cảm cấp độ 3 cần phải kết hợp đồng thời nhiều biện pháp với nhau mới có thể kiểm soát được các triệu chứng của bệnh. Tuy nhiên tùy vào mức độ bệnh, các triệu chứng mà người bệnh gặp phải, nguyên nhân khởi phát bệnh và nhiều yếu tố khác mà các bác sĩ sẽ cân nhắc lựa chọn biện pháp phù hợp nhất cho người bệnh.
Một số phương pháp điều trị có thể được áp dụng cho người bệnh trầm cảm cấp độ 3 như:
1. Trị liệu tâm lý
Hiện nay, trị liệu tâm lý là phương pháp được khuyến khích áp dụng nhiều cho các trường hợp bệnh trầm cảm vừa và nặng. Đây cũng được đánh giá là một trong các công cụ hỗ trợ cải thiện bệnh trầm cảm hiệu quả và an toàn nhất hiện nay. Tâm lý trị liệu chủ yếu sử dụng ngôn ngữ để chữa bệnh cho các bệnh nhân rối loạn tâm thần, hoàn toàn không có sự can thiệp của thuốc.
Thông qua các buổi trò chuyện và trao đổi trực tiếp với các chuyên gia tâm lý, người bệnh sẽ tự nhìn nhận được các suy nghĩ, hành vi sai lệch của bản thân, từ đó sẽ đưa ra cách giải quyết phù hợp nhất. Các nhà trị liệu cũng sẽ tìm ra được nguyên nhân gốc rễ gây ra bệnh để điều trị triệt để, hạn chế tối đa tình trạng tái phát bệnh về sau.
Đặc biệt hơn, sau quá trình trị liệu, người bệnh sẽ học được cách kiểm soát cảm xúc, suy nghĩ, hành vi của bản thân. Các chuyên gia sẽ hướng dẫn cho họ cách đối mặt và vượt qua những vấn đề khó khăn trong cuộc sống. Từ đó họ có thể điều chỉnh tốt cuộc sống của mình và dần hòa nhập hơn với nhịp sống hiện tại.
2. Điều trị bằng thuốc
Hầu hết các trường hợp trầm cảm cấp độ 3 đều cần phải sử dụng đến thuốc để kiểm soát các triệu chứng nguy hiểm của bệnh, nhất là những đối tượng có ý định muốn tự sát, bị hoang tưởng, ảo giác,…Tuy nhiên, đối với mỗi người bệnh thì các bác sĩ sẽ lựa chọn loại thuốc và liều lượng khác nhau. Người bệnh cần phải tuân thủ đúng theo các chỉ định sử dụng thuốc để đảm bảo an toàn và giúp bệnh tình mau chóng cải thiện.
Đa phần các loại thuốc chống trầm cảm như paroxetin, escitalopram, citalopram, fluoxetin, sertralin,….đều có nguy cơ gây ra những tác dụng phụ không mong muốn. Nếu trong quá trình điều trị bằng thuốc, người bệnh có xuất hiện các triệu chứng bất thường như khô miệng, buồn nôn, chóng mặt, choáng váng, đau đầu, giảm ham muốn,…thì cần thông báo ngay với bác sĩ để được hướng dẫn cách khắc phục hiệu quả.
3. Liệu pháp sốc điện
Trong trường hợp người bệnh trầm cảm cấp độ 3 không thể đáp ứng tốt với việc chữa bệnh bằng tâm lý trị liệu và sử dụng thuốc chống trầm cảm thì sẽ được hướng đến áp dụng liệu pháp sốc điện. Tuy nhiên đây được xem là lựa chọn cuối cùng, khi thực sự cần thiết mới được cân nhắc áp dụng cho bệnh nhân.
Bởi vì khi sử dụng sốc điện để điều trị trầm cảm có thể gây ra một số biến chứng như lú lẫn, mất trí nhớ tạm thời. Do đó trước khi quyết định sốc điện, người bệnh và bác sĩ tâm lý cần phải cân nhắc kỹ lưỡng về tỉ lệ rủi ro và lợi ích mà biện pháp có thể mang lại.
4. Thay đổi lối sống tích cực hơn
Song song với việc áp dụng các biện pháp chuyên khoa để khống chế và cải thiện chứng trầm cảm thì người bệnh cũng cần nhanh chóng thay đổi thói quen sinh hoạt hàng ngày của mình. Các bác sĩ tâm lý luôn khuyến khích bệnh nhân xây dựng một chế độ ăn uống lành mạnh, sắp xếp thời gian nghỉ ngơi hợp lý, thường xuyên vận động, trò chuyện với người thân để giúp cho bệnh tình mau chóng thuyên giảm.
Cụ thể người bệnh nên:
- Thiết lập thực đơn ăn uống hàng ngày với đầy đủ chất dinh dưỡng. Ưu tiên lựa chọn những thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất có lợi cho não bộ. Chú ý ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, thịt cá, các loại đậu,….
- Hạn chế ăn những món ăn chiên rán, nhiều dầu mỡ, thực phẩm đóng gói, chế biến sẵn, đồ ăn cay nóng, nhiều gia vị.
- Tuyệt đối không được sử dụng các chất kích thích như thuốc lá, rượu bia, ma túy, cà phê, thuốc lắc,…
- Đảm bảo giấc ngủ đủ từ 7 đến 8 tiếng, rèn luyện thói quen ngủ và thức cùng một thời điểm trong ngày.
- Thường xuyên vận động, tăng cường tập luyện thể dục thể thao để gia tăng sức đề kháng, phục hồi tốt chức năng của não bộ. Bên cạnh đó việc vận động mỗi ngày còn kích thích quá trình sản sinh ra các hormone tạo hạnh phúc, giúp người bệnh cảm thấy vui vẻ, thoải mái hơn, đồng thời đẩy lùi căng thẳng, các suy nghĩ tiêu cực.
- Sắp xếp công việc hợp lý, dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi, thư giãn. Người bệnh có thể tìm kiếm và tham gia vào các hoạt động, câu lạc bộ dựa trên sở thích của bản thân. Ví dụ như ca hát, khiêu vũ, hội họa, nấu ăn, đọc sách, xem phim, chăm sóc cây cảnh,…
- Chủ động hơn trong việc chia sẻ, tâm sự với những người thân bên cạnh. Tìm kiếm sự giúp đỡ khi cần thiết. Nếu cảm thấy căng thẳng, áp lực thì nên nhờ đồng nghiệp, bạn bè, gia đình hỗ trợ.
- Người thân trong gia đình cũng cần dành thời gian nhiều hơn để ở bên người bệnh. Cố gắng trò chuyện, lắng nghe họ để giúp học bớt cô đơn và có nhiều động lực để vượt qua được căn bệnh này.
Trầm cảm cấp độ 3 là giai đoạn bệnh nặng nhất và cũng tiềm ẩn rất nhiều nguy hiểm đối với người bệnh. Tuy nhiên nếu có thể kịp thời phát hiện và kiên trì áp dụng đúng theo phác đồ điều trị của bác sĩ chuyên khoa thì sẽ giúp người bệnh dần phục hồi được sức khỏe, có thể hòa nhập tốt với cuộc sống hiện tại.
Tham khảo thêm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!