Nguy cơ trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh: nhận biết và phòng ngừa

Tiền mãn kinh và mãn kinh là hai giai đoạn mà bất cứ người phụ nữ nào cũng phải trải qua trong đời. Đây cũng là thời điểm khá nhạy cảm, phụ nữ sẽ bị thay đổi về nội tiết tố và chịu nhiều áp lực, căng thẳng trong thời gian dài. Điều này cũng sẽ làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm ở những phụ nữ mãn kinh, nó có thể gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe, công việc và hạnh phúc gia đình của người bệnh. 

Phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh sẽ rất dễ bốc hỏa, họ còn gặp phải nhiều vấn đề về sức khỏe, ham muốn tình dục cũng sẽ bị giảm đi đáng kể, thậm chí còn làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm. Thông thường, phụ nữ bắt đầu từ khoảng 40 đến 50 tuổi sẽ bước vào giai đoạn mãn kinh.

Lúc này họ sẽ dễ bị căng thẳng, sợ hãi và lo lắng. Tình trạng này xảy ra có thể là do một số sự thay đổi về thể chất, điển hình nhất là sự suy giảm về nồng độ progesterone và estrogen bên trong cơ thể. Ngoài ra, phụ nữ mãn kinh còn có thể cảm thấy khó chịu khi thường xuyên gặp phải những triệu chứng như nóng bừng, ra nhiều mồ hôi,…

Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này có thể xuất phát từ những thay đổi về cảm xúc, phụ nữ hay lo lắng về tuổi già hay nỗi lo mất mát người thân, sự xa cách của con cái. Do đó, các chuyên gia cũng cho biết rằng, mãn kinh có thể là thời gian khiến phụ nữ trở nên nhạy cảm và cô đơn nhất.

Mặt khác, không phải ai cũng có thể thấu hiểu được những khó khăn của phụ nữ để kịp thời hỗ trợ và quan tâm họ. Điều này khiến cho phụ nữ mãn kinh càng có nhiều nguy cơ mắc phải các triệu chứng của bệnh trầm cảm.

Dấu hiệu trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh

Các triệu chứng của bệnh trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh sẽ có sự gia tăng nhanh chóng. Vì thế việc có thể phát hiện được các biểu hiện của bệnh ở giai đoạn sớm sẽ giúp ích rất nhiều cho quá trình điều trị và ngăn chặn được những nguy cơ biến chứng nguy hiểm. Ngay khi nhận thấy các triệu chứng của bệnh, bạn nên chủ động đến thăm khám và điều trị tại các cơ sở chuyên khoa.

Một số triệu chứng thường gặp ở phụ nữ bị trầm cảm trong giai đoạn mãn kinh như:

• Khí sắc trầm buồn, chán nản, tuyệt vọng, bi quan.
• Không còn hứng thú đối với những hoạt động xung quanh, kể cả những việc đã từng rất yêu thích trước đây.
• Luôn cảm thấy mệt mỏi, thiếu sức sống, không muốn thực hiện bất cứ việc gì, có xu hướng muốn ngồi yên một chỗ, đặc biệt là những nơi ít ánh sáng.
• Rối loạn giấc ngủ, có thể mất ngủ, ngủ không ngon giấc hoặc ngủ quá nhiều nhưng vẫn cảm thấy mệt mỏi.
• Rối loạn ăn uống, nhiều trường hợp bị giảm cảm giác ngon miệng, gây chán ăn, thường xuyên bỏ bữa nhưng cũng có một số ít cảm thấy thèm ăn và ăn không kiểm soát. Điều này làm ảnh hưởng đến cân nặng của người bệnh.
• Mất tập trung, giảm chú ý, hay quên, không thể hoàn thành tốt bất cứ công việc nào.
• Cảm thấy vô dụng, tội lỗi và không xứng đáng, sống khép kín, ngại giao tiếp với những người xung quanh.
• Không còn niềm tin vào cuộc sống và tương lai.
• Gặp phải khó khăn trong việc đưa ra các quyết định, lựa chọn hàng ngày, kể cả những việc đơn giản nhất.
• Suy nghĩ về cái chết và có ý định muốn tự sát.

Bên cạnh đó, trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh còn có thể xuất hiện các triệu chứng riêng biệt như:

• Rối loạn tiết niệu
• Rối loạn vận mạch gây nên những cơn bốc hỏa
• Rối loạn thần kinh với những triệu chứng như các vấn đề về tiêu hóa, đánh trống ngực, toát mồ hôi.
• Một số vấn đề về cơ bắp, thần kinh như nhức mỏi cơ thể, chóng mặt, đau vai,…
• Gặp một số vấn đề về tim mạch.

Nguyên nhân dễ trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh

Trong rất nhiều nghiên cứu khoa học đã nhận thấy rằng, phụ nữ mãn kinh sẽ có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm rất cao. Trong giai đoạn này, nội tiết tố, hormone estrogen sẽ bị rối loạn và suy giảm nghiêm trọng dẫn đến những thay đổi về cảm xúc, suy nghĩ, hành vi. Ngoài ra, chứng trầm cảm cũng có thể khởi phát bởi một số yếu tố nguy cơ sau đây:

• Thường xuyên lạm dụng rượu bia, thuốc lá hoặc các chất gây nghiện.
• Những người đã được chẩn đoán bị trầm cảm trước khi bước vào giai đoạn mãn kinh.
• Thường xuyên chịu nhiều áp lực, căng thẳng đến từ công việc, gia đình, tài chính, hôn nhân…
• Luôn cảm thấy lo lắng, sợ hãi, suy nghĩ tiêu cực về tuổi già, tình trạng sức khỏe.
• Những đối tượng bị chứng rối loạn vận mạch.
• Người có tiền sử bị trầm cảm hoặc trong gia đình có người thân từng mắc phải chứng bệnh này.
• Phụ nữ mãn kinh thường xuyên bị mất ngủ, ngủ không đủ giấc, giấc ngủ chập chờn.
• Thói quen sinh hoạt không lành mạnh, ví dụ như chế độ ăn uống thiếu dưỡng chất, ít vận động, thừa cân,….
• Những đối tượng đang mắc phải một số chứng bệnh về xương khớp, tim mạch,…
• Phụ nữ mãn kinh không có nhà riêng, không có con, gặp phải sang chấn tâm lý, không có cuộc sống hạnh phúc,… sẽ có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm cao hơn so với người bình thường.

Cách điều trị trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh

Tùy vào nguyên nhân và mức độ bệnh lý của mỗi người mà các chuyên gia sẽ đưa ra phương pháp điều trị thích hợp nhất. Đối với trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh thì quá trình điều trị cũng sử dụng chủ yếu hai biện pháp chính đó là sử dụng thuốc và trị liệu tâm lý. Bên cạnh đó, các bác sĩ cũng có thể cân nhắc chỉ định thêm biện pháp thay thế estrogen đối với từng người bệnh khác nhau.

Sau khi tiến hành thăm khám và chẩn đoán chính xác về tình trạng bệnh, các chuyên gia sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp nhất. Một số biện pháp thường được áp dụng cho người bệnh như:

1. Điều trị bằng thuốc chống trầm cảm

Các loại thuốc chống trầm cảm có thể được sử dụng cho những trường hợp bệnh nặng hoặc khi người bệnh có những biểu hiện nguy hiểm, tự làm hại bản thân. Tuy những loại thuốc này không có tác dụng điều trị triệt để bệnh trầm cảm nhưng nó có thể giúp kiểm soát tốt các triệu chứng của bệnh, đồng thời hạn chế nguy cơ tự sát.

Thế nhưng hầu hết những loại thuốc chống trầm cảm đều có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn như buồn nôn, chóng mặt, đau đầu, mất ngủ, suy giảm chức năng sinh lý, giảm ham muốn,…Do đó, để đảm bảo an toàn cho sức khỏe, người bệnh cần tuân thủ đúng theo các chỉ định dùng thuốc của bác sĩ.

Một số lưu ý khi điều trị trầm cảm bằng thuốc như:

• Người bệnh không được tự ý mua thuốc về sử dụng khi chưa có sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
• Bệnh nhân cũng không được sử dụng lại đơn thuốc cũ hoặc dùng chung đơn thuốc với người bệnh khác.
• Quá trình dùng thuốc cần phải tuân thủ đúng theo hướng dẫn của bác sĩ về liều lượng, thời gian dùng thuốc,…
• Bệnh nhân không được tự ý thay đổi liều lượng sử dụng hoặc ngưng dùng thuốc đột ngột.
• Bảo quản thuốc ở nơi thoáng mát, tránh xa tầm tay của trẻ nhỏ và thú cưng.
• Cần kiên trì uống thuốc trong thời gian quy định. Bởi vì thuốc chống trầm cảm có hiệu quả khá chậm, thông thường từ khoảng 2 đến 6 tuần mới nhận thấy sự thay đổi rõ rệt của các triệu chứng bệnh.
• Trong thời gian uống thuốc cần phải chú ý quan sát, ngay khi nhận thấy có những biểu hiện bất thường thì nên thông báo với chuyên gia để được hướng dẫn khắc phục kịp thời.
• Nếu đã sử dụng thuốc đúng theo hướng dẫn và thời gian quy định của bác sĩ nhưng các triệu chứng trầm cảm vẫn không thuyên giảm thì nên trao đổi lại với chuyên gia để được cân nhắc thay đổi thuốc hoặc tăng liều lượng sử dụng thuốc.

2. Trị liệu tâm lý

Trị liệu tâm lý cũng được xem là một trong các phương pháp có thể mang lại kết quả tốt đối với những người bệnh trầm cảm, nhất là phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh. Nếu người bệnh gặp phải khó khăn trong vấn đề trò chuyện và tâm sự với những người thân thiết thì có thể đến gặp bác sĩ tâm lý để được giải bày tâm sự.

Tâm lý trị liệu hay còn được biết đến là biện pháp sử dụng ngôn ngữ giao tiếp để cải thiện các vấn đề tâm lý cho con người. Người bệnh sẽ được trao đổi trực tiếp với chuyên gia, từ đó nhìn nhận được những biểu hiện sai lệch và tiêu cực của bản thân để tìm ra hướng giải quyết hiệu quả nhất.

Sau quá trình trị liệu tâm lý bệnh nhân sẽ được phục hồi sức khỏe một cách tự nhiên. Bên cạnh đó, các chuyên gia tâm lý cũng hướng dẫn cho người bệnh biết được cách kiểm soát cảm xúc và hành vi của bản thân, học cách đối mặt với những khó khăn để hạn chế tình trạng tái phát bệnh về sau.

3. Liệu pháp thay thế estrogen

Trong một số nghiên cứu nhận thấy liệu pháp thay thế estrogen có thể giúp người bệnh trầm cảm giảm bớt các triệu chứng bệnh và ổn định hơn về cảm xúc trong thời kì mãn kinh. Các chuyên gia sẽ cân nhắc để chỉ định người bệnh sử dụng thuốc hoặc dùng miếng dán trên da để cải thiện bệnh.

Tuy nhiên, biện pháp này có thể gây ra một số biến chứng nguy hiểm, điển hình như hình thành các cục máu đông hoặc tăng cường khả năng bị ung thư vú. Do đó, trước khi quyết định sử dụng, người bệnh và bác sĩ cần phải cân nhắc kỹ lưỡng về tỉ lệ rủi ro và lợi ích mà biện phaps có thể mang lại.

Biện pháp phòng ngừa trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh

Trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh có thể gây ra nhiều hậu quả vô cùng nguy hiểm. Các triệu chứng bệnh không chỉ gây ảnh hưởng đến sức khỏe, đời sống sinh hoạt hàng ngày mà còn làm gia tăng nguy cơ tự sát ở người bệnh. Do đó, để hạn chế tình trạng này, bạn cần xây dựng cho mình một tâm lý và lối sống vững vàng trước khi bước vào thời kì tiền mãn kinh, mãn kinh.

Một số lời khuyên cho chị em phụ nữ như:

1. Về chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống hàng ngày đóng vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe thể chất và tinh thần của mỗi người. Việc có thể bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cho cơ thể sẽ giúp bạn có được một sức khỏe ổn định, hạn chế tối đa những bệnh lý nguy hiểm.

Đặc biệt là đối với những phụ nữ đang trong giai đoạn mãn kinh cần phải chú ý hơn về bữa ăn hàng ngày của mình. Tốt nhất là nên xây dựng thực đơn ăn uống với đầy đủ dưỡng chất, hàm lượng calo cần thiết.

Một khẩu phần ăn cần phải đảm bảo được lượng vitamin, khoáng chất, canxi, magie,…thiết yếu cho cơ thể. Bạn cần chú ý lựa chọn những thực phẩm có chứa nhiều phytoestrogen để cân bằng nồng độ hormone thiếu hụt trong cơ thể.

Bên cạnh đó, phụ nữ mãn kinh cũng cần chú ý hạn chế những loại đồ ăn nhiều dầu mỡ, các món ăn cay nóng, thực phẩm nhiều chất béo, đồ ăn đóng hộp, chế biến sẵn. Ngoài ra, không được lạm dụng và sử dụng nhiều các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá,…để phòng tránh được nguy cơ mắc bệnh trầm cảm.

2. Về chế độ sinh hoạt

Để phòng tránh được nguy cơ khởi phát các triệu chứng của bệnh trầm cảm, bạn cần xây dựng cho mình một chế độ sinh hoạt lành mạnh và khoa học. Một số thói quen mà phụ nữ mãn kinh nên rèn luyện như:

• Thường xuyên vận động, tập luyện thể thao. Tốt nhất nên dành ra 30 phút để đi bộ, chạy bộ, tập yoga, thái cực quyền để nâng cao sức đề kháng và ổn định tinh thần tốt hơn.
• Phân bố thời gian làm việc và nghỉ ngơi một cách hợp lý. Tốt nhất bạn nên lên kế hoạch cụ thể cho từng ngày, từng tuần để tránh tình trạng làm việc quá sức. Nên dành thời gian để nghỉ ngơi, thư giãn sau những giờ làm việc căng thẳng.
• Đảm bảo giấc ngủ đủ 8 tiếng mỗi ngày, hạn chế tình trạng thức khuya, tốt nhất là nên ngủ trước 23 giờ đêm. Đối với phụ nữ mãn kinh thường hay mất ngủ, ngủ không ngon giấc. Do đó nên áp dụng một số liệu pháp hỗ trợ tốt cho giấc ngủ như ngâm chân với nước ấm, dùng tinh dầu thơm, massage, xoa bóp, đọc sách trước khi ngủ.
• Tích cực tham gia vào các hoạt động tập thể, cộng đồng để giải tỏa căng thẳng. Đồng thời điều này cũng giúp bạn cởi mở hơn trong việc giao tiếp, cải thiện các mối quan hệ để tránh tình trạng cảm thấy cô đơn.
• Luôn giữ tinh thần ở trạng thái thoải mái, tránh những suy nghĩ tiêu cực, bi quan. Tốt nhất là nên tìm kiếm sự giúp đỡ từ những người thân bên cạnh để giải tỏa tâm trạng và những khó khăn đang gặp phải.

Nguy cơ bị trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh sẽ cao hơn so với các đối tượng khác và tiềm ẩn nhiều nguy hiểm ảnh hưởng đến sức khỏe, đời sống của người bệnh. Tuy nhiên nếu có thể sớm phát hiện và áp dụng các biện pháp can thiệp phù hợp sẽ giúp người bệnh nhanh chóng đẩy lùi các triệu chứng bệnh và dần ổn định tâm trạng để quay về cuộc sống bình thường.

Tham khảo thêm:

• Dấu hiệu trầm cảm khi mang thai và cách chữa trị an toàn
• Uống thuốc trầm cảm khi mang thai có ảnh hưởng đến thai nhi không?
• Chữa trầm cảm bằng phương pháp diện chẩn có hiệu quả không?