Trẻ chậm nói có phải kém thông minh? Cần can thiệp?

Trẻ chậm nói có phải kém thông minh? là nỗi lo lắng của rất nhiều bậc phụ huynh có con chậm phát triển ngôn ngữ. Cũng bởi ngôn ngữ chính là phương tiện giao tiếp chính của con người, nó ảnh hưởng đến khả năng tương tác, học tập, tư duy, phát triển tiềm năng của trẻ nhỏ.

Trẻ chậm nói có phải kém thông minh? Giải đáp

Chắc hẳn, bất kỳ bậc phụ huynh nào cũng mong muốn được nghe thấy những tiếng nói đầu đời của con, hy vọng con có thể phát triển một cách toàn diện để có được một tương lai tươi sáng. Tuy nhiên, hiện nay có không ít các trường hợp trẻ chậm nói, trẻ đã đến tuổi đi học nhưng vốn từ còn rất hạn hẹp hoặc thậm chí trẻ không giao tiếp bằng lời nói.

Tình trạng này khiến cho rất nhiều bậc phụ huynh cảm thấy lo lắng và băn khoăn. Họ tự đặt ra câu hỏi rằng “Liệu trẻ chậm nói có phải kém thông minh?”.

Trong thực tế, ngôn ngữ là công cụ quan trọng và rất cần thiết đối với cuộc sống, sinh hoạt của mỗi người. Nhờ có ngôn ngữ mà con người có thể dễ dàng bày tỏ các mong muốn, suy nghĩ của bản thân và họ cũng có thể thấu hiểu, kết nối với nhau nhiều hơn.

Vì thế, đối với những trẻ chậm nói, trẻ sẽ phải liên tục đối diện với rất nhiều khó khăn về mặt giao tiếp, tương tác xã hội. Lớn hơn một chút, trẻ sẽ bị cản trở rất lớn đối với quá trình học tập, không thể phát triển hết các tiềm năng của bản thân.

Tuy nhiên, theo chia sẻ của các chuyên gia nhận thấy rằng, tốc độ phát triển ngôn ngữ ở mỗi trẻ nhỏ là khác nhau. Có những trẻ biết nói từ rất sớm nhưng cũng có không ít trường hợp trẻ chậm nói hơn so với bình thường.

Các bậc phụ huynh cần phân biệt cụ thể giữa tình trạng trẻ chậm nói đơn thuần và trẻ chậm phát triển. Đối với những trẻ chậm phát triển sẽ có dấu hiệu chậm nói, chậm đi và nhiều khả năng ảnh hưởng đến nhận thức, tư duy, trí thông minh. Tuy nhiên, nếu trẻ chỉ bị chậm nói thông thường thì tình trạng này hoàn toàn không liên quan đến chỉ số IQ của trẻ nhỏ.

Chậm nói hiện đang là một trong các vấn đề phổ biến thường xuyên xuất hiện ở các trẻ nhỏ. Dựa vào số liệu thống kê nhận thấy, cứ trong khoảng 10 trẻ thì sẽ có ít nhất 1 trẻ có dấu hiệu chậm nói hơn so với tốc độ phát triển chung.

Chậm nói ở trẻ có thể khởi phát bởi rất nhiều nguyên nhân khác nhau, tuy nhiên tỷ lệ trẻ chậm nói do chậm phát triển chiếm phần ít nên thường sẽ không gây ảnh hưởng đến trí thông minh của trẻ. Có rất nhiều trẻ tuy chậm nói nhưng vẫn có thể hiểu rõ được những điều mà người khác truyền đạt, đồng thời các khía cạnh khác của trẻ vẫn phát triển ổn định nên không được xem là chậm phát triển, kém thông minh.

Có thể thấy, chậm nói không phải là vấn đề quá nghiêm trọng và nếu có thể can thiệp, hỗ trợ kịp thời trong giai đoạn đầu thì trẻ hoàn toàn có khả năng phát triển ngôn ngữ, cải thiện giao tiếp như các bạn đồng trang lứa. Tuy nhiên, các bậc phụ huynh cũng không nên quá lơ là hoặc thờ ơ với tình trạng này bởi chậm nói có thể liên quan đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như tự kỷ, chậm phát triển,…

Do đó, nếu nhận thấy trẻ có dấu hiệu chậm nói và kèm theo các triệu chứng sau, phụ huynh cần nhanh chóng đưa trẻ tiến hành thăm khám và điều trị tại các cơ sở, bệnh viện chuyên khoa uy tín.

• Trẻ hoàn toàn không nói hoặc không phát ra bất cứ âm thanh nào.
• Không có phản ứng hay cử chỉ gì khi được người khác gọi tên.
• Trẻ từ 12 đến 18 tháng tuổi nhưng chỉ giao tiếp bằng cử chỉ và có xu hướng không thích tương tác, gặp gỡ người khác.
• Trẻ không biết bắt chước âm thanh, lời nói của ba mẹ, người thân.
• Trẻ được 2 tuổi nhưng vốn từ hạn hẹp, không thể tự nói ra được những từ ngữ mới.
• Trẻ không hiểu và không thực hiện theo các yêu cầu, hướng dẫn của mọi người xung quanh.
• Trẻ có giọng nói bất thường, nói không rõ, phát âm sai, nói ngọng, nói lắp, nói lơ lớ,…

Khi phát hiện tình trạng chậm nói của trẻ có xuất hiện thêm các biểu hiện bất thường này thì các bậc phụ huynh nên nhanh chóng đưa trẻ đến thăm khám và điều trị kịp thời để hạn chế các ảnh hưởng nghiêm trọng về sau. Theo lời khuyên của các chuyên gia thì trẻ từ 2 đến 5 tuổi là giai đoạn vàng để can thiệp và kích thích ngôn ngữ hiệu quả ở trẻ chậm nói.

Bên cạnh đó, một số ít các trường hợp trẻ chậm nói được xem là thông minh, sáng dạ hoặc được gọi là hội chứng Einstein. Đây là hội chứng được lấy theo tên gọi của Einstein nhằm chỉ đến những đứa trẻ chậm nói, chậm ngôn ngữ nhưng lại sở hữu một tài năng vượt trội về các khía cạnh khác.

Bản thân nhà khoa học nổi tiếng này cũng từng là một đứa trẻ chậm nói. Cho đến năm 4 tuổi ông mới có thể nói và khi đến 7 tuổi, nhu cầu được giao tiếp bằng lời nói của ông cũng hạn chế hơn so với bạn bè đồng trang lứa.

Cụ thể, những đứa trẻ chậm nói được xem là thiên tài với trí thông minh vượt trội khi trẻ sở hữu những đặc điểm sau đây:

• Có sự chọn lọc kỹ lưỡng về sở thích.
• Có khả năng phân tích, phán đoán tuyệt vời.
• Trí nhớ tốt, khả năng ghi nhớ siêu phàm.
• Ý chí mạnh mẽ, kiên cường.

Như vậy có thể thấy, trẻ chậm nói không phải là biểu hiện của kém thông minh, đôi lúc nó còn là dấu hiệu về một đứa trẻ thiên tài. Tuy nhiên, tốt nhất các bậc phụ huynh vẫn nên cho trẻ tiến hành thăm khám để có được chẩn đoán chính xác nhất.

Cần làm gì để cải thiện cho trẻ chậm nói?

Như đã chia sẻ, chậm nói là tình trạng xuất hiện phổ biến ở nhiều trẻ em nhưng hoàn toàn không phải là yếu tố gây ảnh hưởng đến sự thông minh của trẻ nhỏ. Đối với các tình trạng trẻ chậm nói đơn thuần có thể dễ dàng khắc phục bằng các biện pháp can thiệp tại nhà hoặc nếu có điều kiện, ba mẹ nên cho trẻ đến trị liệu tại các cơ sở, trung tâm uy tín để giúp trẻ dần cải thiện khả năng ngôn ngữ của bản thân.

Nếu nhận thấy con có dấu hiệu chậm nói, các bậc phụ huynh nên áp dụng ngay các biện pháp hữu hiệu đơn giản tại nhà sau:

• Kích thích ngôn ngữ của trẻ thông qua các hoạt động vui chơi, giải trí hoặc các công việc hàng ngày. Ba mẹ hãy giao cho trẻ các nhiệm vụ phù hợp với lứa tuổi để trẻ có thể cố gắng hoàn thành tốt, từ đó gia tăng tính trách nhiệm và kết nối tốt các mối quan hệ trong gia đình.
• Hướng dẫn cho trẻ gọi tên các đồ vật, con vật quen thuộc. Ví dụ như chỉ cho con gọi tên các món ăn trong bữa ăn, hướng dẫn con phân biệt các đồ dụng như ghế, bàn, tủ,…
• Tạo cho trẻ nhiều cơ hội để được tiếp xúc và khám phá mọi thứ xung quanh cuộc sống. Việc được quan sát và hoạt động ngoài trời sẽ giúp cho trẻ gia tăng được sự tự tin, thoải mái phát triển các kỹ năng của mình và là cơ hội tốt để trẻ nâng cao khả năng sử dụng ngôn ngữ, kết nối thêm nhiều bạn bè.
• Gia tăng thời gian trò chuyện, tương tác trực tiếp cùng với trẻ nhỏ. Đây được xem là một trong các hình thức cải thiện ngôn ngữ tuy đơn giản nhưng gặt hái được rất nhiều hiệu quả đối với những trẻ chậm nói. Khi nói chuyện với trẻ, phụ huynh cần ngồi ngang tầm mắt của trẻ và chú ý nhiều hơn đến cách sử dụng từ ngữ, giọng nói để trẻ có thể quan sát và bắt chước tốt hơn.
• Dạy trẻ nói kết hợp cùng với việc vui chơi, thư giãn. Để gia tăng sự hứng thú ở trẻ nhỏ, các bậc phụ huynh có thể vừa chơi, vừa kích thích ngôn ngữ cho trẻ. Hãy ưu tiên lựa chọn các trò chơi đòi hỏi sự tương tác qua lại để gia tăng nhu cầu trò chuyện của trẻ. Đồng thời, trong lúc chơi, phụ huynh cũng nên tận tình hướng dẫn cho trẻ biết về tên gọi, màu sắc, công dụng và cách chơi để trẻ hiểu, ứng dụng hiệu quả hơn.
• Trẻ chậm nói cũng có thể cải thiện tốt ngôn ngữ thông qua việc đọc sách, kể chuyện hàng ngày. Qua những lời kể và truyền đạt của ba mẹ, trẻ có thể dễ dàng tiếp thu ngôn ngữ, gia tăng vốn từ và biết cách sử dụng lời nói, phát âm chính xác hơn.
• Âm nhạc được xem là công cụ hiệu quả có thể kích thích khả năng ngôn ngữ ở trẻ chậm nói. Nếu tình trạng chậm nói của trẻ do ảnh hưởng từ sự yếu kém về khả năng nghe thì trẻ cần được tiếp xúc với âm nhạc nhiều hơn để nâng cao kỹ năng nghe chủ động. Nhờ đó mà trẻ nhỏ dần biết thêm nhiều từ vựng mới và có cách sử dụng nó một cách phù hợp.
• Trẻ chậm nói cũng cần được chú ý bổ sung các thực phẩm dinh dưỡng, giàu vitamin, khoáng chất, protein, Omega-3 có lợi cho sức khỏe, đặc biệt là hoạt động của não bộ. Bên cạnh đó nên cho trẻ hạn chế ăn những đồ ăn đóng hộp, thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều chất độc hại.
• Chất lượng giấc ngủ cũng đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển toàn diện của mỗi trẻ nhỏ. Tùy vào độ tuổi mà nhu cầu ngủ mỗi ngày của trẻ sẽ khác nhau, các bậc phụ huynh nên tìm hiểu và đảm bảo tốt thời gian nghỉ ngơi cho trẻ để giúp trẻ có được một sức khỏe tổng thể tốt, nhờ thế mà trẻ có thể nâng cao các kỹ năng sống cần thiết.

Đối với các trường hợp trẻ chậm nói do ảnh hưởng của các yếu tố nghiêm trọng khác như khiếm thính, các vấn đề về thực thể, tự kỷ, rối loạn ngôn ngữ, chậm phát triển,…thì cần được can thiệp chuyên sâu hơn. Tùy vào nguyên nhân gây chậm nói mà các chuyên gia sẽ cân nhắc áp dụng các biện pháp hỗ trợ điều trị phù hợp để giúp trẻ phát triển ngôn ngữ, giao tiếp hiệu quả hơn.

Hiện nay, trị liệu ngôn ngữ được đánh giá là một trong các biện pháp can thiệp hiệu quả, an toàn nhất dành cho trẻ chậm nói ở nhiều lứa tuổi khác nhau. Việc tham gia vào các chương trình trị liệu không chỉ giúp trẻ nhỏ được kích thích tốt về khả năng sử dụng ngôn ngữ mà còn hỗ trợ trẻ về việc kiểm soát cảm xúc, hành vi, cử chỉ của bản thân.

Bài viết trên đây đã chia sẻ một số thông tin giúp bạn đọc giải đáp được thắc mắc “Trẻ chậm nói có phải kém thông minh?”. Mặc dù tình trạng chậm nói của trẻ không gây ảnh hưởng đến trí thông minh nhưng nếu không được can thiệp và hỗ trợ điều trị kịp thời sẽ gây nên nhiều tác động tiêu cực đối với đời sống, khả năng học tập và cả tương lai của trẻ.

Có thể bạn quan tâm:

• Trẻ 4 tuổi chưa biết nói khiến nhiều phụ huynh hoang mang
• Làm Rõ Quan Niệm “Chậm Đi Thì Đói, Chậm Nói Thì Giàu”
• Trẻ 2 tuổi chưa biết nói: Mẹ cần chú ý đến con nhiều hơn
• Trẻ chậm phát triển ngôn ngữ: Nguyên nhân và Cách can thiệp