Trẻ chậm nói: Nguyên nhân, Dấu hiệu và Cách chữa trị hiệu quả
Trẻ chậm nói có thể do rất nhiều nguyên nhân, chẳng hạn như do thiếu sự quan tâm từ gia đình, trẻ từ thơ ấu không được tương tác trực tiếp, do một số tổn thương tại thính giác hay não bộ, đặc biệt có thể liên quan tới tự kỷ. Dù liên quan tới bất cứ tác nhân nào cũng cần có hướng can thiệp điều trị để hạn chế các ảnh hưởng tiêu cực khác đến quá trình phát triển của trẻ.
Trẻ chậm nói là gì?
Theo quy luật phát triển tự nhiên, con người khi mới sinh ra thường sẽ bắt đầu bằng tiếng khóc. Trẻ chưa thể nói ngay lập tức khi vừa ra đời mà sẽ bắt đầu từ những những tiếng ê a không rõ ràng, dần dần mới phát triển thành lời nói. Ở giai đoạn 12 tháng tuổi, trẻ có thể nói được những âm thanh đầu tiên, sau đó dần trau dồi vốn từ, cách phát âm để có thể nói thành câu rõ ràng.
Trẻ chậm nói được hiểu đơn giản là tình trạng trẻ biết nói chậm hơn so với các cột mốc thông thường chung, thường là chậm hơn khoảng 1 năm. Chẳng hạn một đứa trẻ 3 tuổi bình thường đã có thể nói được 1 câu ngắn với 4- 5 từ tiếp thì trẻ chậm nói mới chỉ có thể nói được vài từ đơn nhưng cũng không rõ ràng.
Các biểu hiện khi bé bị chậm nói thường rất rõ ràng bởi nó diễn ra hằng ngày trong chính sách mà con biểu thị. Trẻ trong 1-2 tuổi phụ huynh có thể còn chủ quan chưa nhận ra, tuy nhiên khi con được trên 2 tuổi mà khả năng giao tiếp vẫn chưa được bộc lộ thì chính xác là chậm nói.
Một thống kê cho thấy rằng hiện nay tỷ lệ trẻ chậm nói đang có xu hướng gia tăng mạnh trong những năm gần đầy, tuy nhiên phụ huynh đa phần thường phát hiện trễ. Nhiều người do không nắm bắt được các cột mốc phát triển của trẻ hoặc chủ quan, cho rằng trước sau gì con cũng biết nói nên không cần phải điều trị. Một số ít khác còn áp dụng các mẹo dân gian để điều trị cho con.
Các yếu tố liên quan đến tình trạng này thường là do bất ổn tâm lý, thiếu sự quan tâm của gia đình hoặc là biểu hiện của hội chứng tự kỷ. Can thiệp điều trị càng muộn thì càng khó cải thiện các khiếm khuyết về ngôn ngữ, trẻ có thể kém về nhận thức, các kỹ năng giao tiếp cùng nhiều vấn đề khác nên gia đình cần thật sự thận trọng.
Biểu hiện của trẻ chậm nói
Biểu hiện của trẻ chậm nói cũng khá đa dạng còn liên quan đến từng nguyên nhân, từng độ tuổi của trẻ. Thực tế thì không phải tất cả trẻ đều phát triển theo cột mốc tiêu chuẩn, tuy nhiên hầu hết con đều bám theo lộ trình này, dù có chậm hơn nhưng cũng không quá mức và cũng nhanh chóng có thể bắt kịp ngay sau đó.
Theo các chuyên gia, từ giai đoạn 3- 4 tháng tuổi trẻ tuy vẫn chưa nói, nhưng con đã bắt đầu có các biểu hiện giao tiếp, trò chuyện với cha mẹ. Chẳng hạn con có thể ê a một vài lời, phản ứng lại khi nghe cha mẹ nói chuyện ( theo như dân gian gọi là biết “hóng chuyện”). Sau đó thường các giai đoạn phát triển lời nói đầu tiên trung bình là khoảng trên 12 tháng tuổi.
Cụ thể, thông qua một số đặc điểm trong từng giai đoạn sau, phụ huynh có thể diện con có bị chậm nói hay không
- Trẻ từ 12- 15 tháng tuổi chưa ê a, không nói được từ đơn cơ bản như “ba”, “ma”
- Trẻ từ 18 – 20 tháng tuổi vẫn chưa biết tên các đồ vật xung quanh, không thể nói được khi ba mẹ chỉ vào đồ vật đó, không thể đọc tên các bộ phận trên cơ thể
- Trẻ 24 tháng tuổi không nói được từ ghép, không biết chơi trả vờ, không đáp lại lời cha mẹ khi được hỏi
- Trẻ 3 tuổi không nói được một câu ngắn hoàn chỉnh, không biết đếm số cơ bản, những người xung quanh có thể không hiểu hết những từ mà con nói
- Trẻ 4 tuổi vẫn chưa thể tự kể một câu chuyện ngắn, không phát âm được các phụ âm
- Không biết ghép từ để nói thành câu
- Vốn từ ít ỏi, trẻ 3 tuổi chưa có đến 50 từ ( trung bình độ tuổi này có thể đã hiểu được đến 300 từ hoặc hơn)
- Trẻ không hiểu được các yêu cầu, mệnh lệnh mà cha mẹ đưa ra
- Trẻ chậm nói thường cũng không hiểu được các từ ngữ đơn giản, chẳng hạn như lên trên, xuống dưới
- Không hiểu và không biết cách sử dụng các đại từ nhân xưng, chẳng hạn như cha, mẹ, ông, bà..
- Không có xu hướng đặt câu hỏi để tìm hiểu về thế giới xung quanh
- Trẻ chậm nói vẫn có thể nói vài từ nhưng không rõ ràng, lắp bắp, không nghe rõ
Do những hạn chế về lời nói, trẻ hầu như không thể giao tiếp nên cũng nảy sinh thêm một số vấn đề về mặt tinh thần hay hành vi ở trẻ chậm nói, chẳng hạn
- Trẻ không chủ động giao tiếp, hầu như chỉ thích chơi một mình
- Trẻ có thể có xu hướng không đáp lời, không phản ứng khi được cha mẹ gọi, không nhin theo hướng cha mẹ chỉ tay
- Không có xu hướng nhại lời người khác, không biết chơi bắt chước
- Trẻ bám bố mẹ quá mức, hầu như không thích đến nơi đông người
- Trẻ thường xuyên la hét khi cần thể hiện nhu cầu cá nhân vì không thể diễn đạt bằng lời nói
- Trẻ hay cáu kỉnh, khó chịu, bốc đồng, thậm chí một số còn đánh lại cả cha mẹ, thể hiện vì không hiểu được ý bé
- Con thích dùng hành động hơn lời nói
- Một số trẻ chậm nói khi đến tuổi đến trường hầu như không thể hòa nhập với bạn bè vì những hạn chế trong giao tiếp
- Trẻ chậm nói, chậm tiếp thu ngôn ngữ cũng có thể kém về nhận thức do con không hiểu những thứ xung quanh có ý nghĩa gì
Các biểu hiện trẻ chậm nói còn liên quan đến nguyên nhân gây ra tình trạng này, trên đây chỉ là một số yếu tố đặc trưng cơ bản nhất. Phụ huynh ngay khi thấy trẻ ở 1-2 tuổi vẫn chưa bi bô, lúc nào cũng chỉ chơi một mình, chỉ la hét chỉ trỏ chứ không chịu dùng lời nói để giao tiếp thì cần phải thận trọng, nhanh chóng đưa con đi khám ngay để hạn chế các vấn đề bất thường.
Nguyên nhân trẻ chậm nói
Có nhóm trẻ chậm nói chính gồm trẻ chậm nói đơn thuần và chậm nói do tự kỷ. Trong đó chậm nói đơn thuần là tình trạng có tiên lượng tốt hơn, có thể khắc phục được mà không ảnh hưởng quá nhiều đến quá trình phát triển của con. Trong khi đó chậm nói do tự kỷ lại có tiên lượng không mấy khả quan, trẻ phải mang những khiếm khuyết về ngôn ngữ, lời nói, cách giao tiếp đến suốt đời.
Xác định nguyên nhân khiến trẻ chậm nói là yếu tố quan trọng hàng đầu để xác nhận tiên lượng và hướng điều trị cho trẻ. Điều này sẽ được xác nhận sau khi làm đầy đủ các xét nghiệm chuyên môn tại bệnh viện. Một số yếu tố được cho là có liên quan đến nguyên nhân khiến trẻ chậm nói gồm
Bất ổn trong tâm lý
Một thống kê đã chỉ ra trong những năm gần đây, có đến 80% trẻ bị chậm nói đều do những bất ổn về mặt tâm lý. Chính sự bỏ bê, thiếu quan tâm từ gia đình đã khiến trẻ không biết nói, chậm hơn so với các bạn rất nhiều nhưng cũng không được gia đình phát hiện sớm. Đặc biệt trong giai đoạn diễn ra đại dịch Covid-19 2020 – 2021, tỷ lệ này tăng vọt một cách đáng báo động.
Một số yếu tố bất ổn trong tâm lý khiến trẻ dễ bị chậm nói hiện nay gồm
- Trẻ thiếu sự tương tác với cha mẹ: nhiều trẻ luôn phải tự chơi một mình ngay từ khi mới sinh ra vì cha mẹ bỏ bê, quá bận rộn, điều này sẽ khiến trẻ chậm nói vì không có ai cung cấp lời nói, ngôn ngữ cho con. Nhiều phụ huynh khi thấy trẻ không nói, thậm chí ít khóc còn cho rằng là trẻ ngoan và ngày càng không để ý đến trẻ nhiều hơn.
- Trẻ được “làm bạn” với các thiết bị điện tử: một thói quen xấu ở rất nhiều gia đình hiện nay chính là cho trẻ nhỏ tiếp xúc với TV, điện thoại quá sớm, thậm chí trẻ ngay từ vài tháng tuổi đã được xem các chương trình này. Con khóc, muốn con ngồi yên, muốn con ngoan hay khen thưởng cho trẻ phụ huynh cũng áp dụng với “công thức” sẽ cho con xem điện thoại, TV, lâu dần thành nghiện. Ngôn ngữ, lời nói cho trẻ cần được bổ sung một cách trực tiếp, nếu phụ huynh chỉ cho con xem các thiết bị này thay vì trò chuyện trực tiếp thì con sẽ không thể nào biết nói hay phát âm đúng cách. Thậm chí một số trẻ vừa chậm nói, vừa rối loạn ngôn ngữ chỉ bởi vì xem TV, điện thoại, các chương trình nước ngoài quá nhiều.
- Trẻ không có cơ hội nói: Lời nói hay ngôn ngữ cũng cần phải trau dồi qua quá trình hằng ngày, việc trẻ không có cơ hội nói chuyện cũng sẽ làm trẻ chậm nói. Chẳng hạn nhiều trẻ được cha mẹ quá nuông chiều, chăm chút, thậm chí không cần phải nói gì đã có người chăm sóc và đáp ứng tất cả mọi thứ ngay cả trước khi con yêu cầu. Điều này sẽ làm con không có cơ hội nói, thậm chí lười nói chuyện.
- Các tổn thương tâm lý khác: trẻ gặp cú sốc tâm lý, tổn thương tâm lý từ các giáo dục của gia đình từ thời thơ ấu cũng có thể dẫn đến nguy cơ chậm nói.
Đây chính là các nguyên nhân trẻ chậm nói đơn thuần và có tiên lượng rất khả quan vì đa phần đều có thể điều trị được và cũng không ảnh hưởng nhiều đến quá trình phát triển toàn diện của con.
Các bệnh lý thực thể
Trẻ có tâm lý bình thường, không tiếp xúc với thiết bị điện tử, cha mẹ vẫn tương tác từ sớm nhưng vẫn thấy con chậm nói, con không trả lời cha mẹ thì nguyên nhân hoàn toàn có thể do con bị tổn thương về thính giác. Rất nhiều các bệnh lý thực tế có liên quan trực tiếp đến việc trẻ chậm nói mà phải đi thăm khám và làm các xét nghiệm chuyên môn mới có thể phát hiện thấy.
Chẳng hạn, một số vấn đề thực thể được cho là liên quan đến chậm nói ở một số trẻ như
- Các vấn đề thính giác: trẻ bị điếc hay nhiễm trùng tai thường cũng kèm theo chậm nói, không nói được, không tương tác lại với lời nói của cha mẹ do con không thể nghe thấy gì. Mặt khác khi con không nghe được thì con chắc chắn không tiếp nhận được lời nói, ngôn ngữ, phát ra những âm thanh vô nghĩa không ai hiểu gì là điều khá hiển nhiên. Tuy nhiên đây cũng là vấn đề có thể giải quyết được nếu phát hiện và điều trị từ giai đoạn sớm.
- Vấn đề về cơ quan phát âm: các cơ quan phát âm nếu gặp vấn đề và không thể phối hợp phát âm đúng cách cũng là một trong những nguyên nhân khiến trẻ chậm nói. Chẳng hạn như nếu trẻ bị dính thắng lưỡi, con thường phát âm khó chuẩn, đồng thời khó chịu khi nói nên dần cũng không muốn nói. Một số vấn đề khác ở cơ miệng mà trẻ cũng có thể gặp phải như sứt môi, hở hàm ếch, phanh lưỡi ngắn..
- Tổn thương não bộ: Nếu các cơ quan não bộ đảm nhiệm việc phát triển lời nói và ngôn ngữ của trẻ bị tổn thương cũng rất dễ đến nguy cơ bị chậm nói. Các tổn thương này có thể xuất phát do bé té ngã, do những tổn thương từ thời thơ âu, tổn thương khi sinh… Tùy tổn thương liên quan mà tiên lượng điều trị sẽ khác nhau, cũng có trường hợp tổn thương là vĩnh viễn.
Với các nguyên nhân này đa phần cũng có tiên lượng khả quan vì có thể điều trị được hoặc có thể cải thiện được đáng kể tình trạng thông qua việc điều trị, phẫu thuật.
Chậm nói là biểu hiện của tự kỷ
Nhiều trẻ đến 3-4 tuổi vẫn chưa nói câu nào, không phát ra âm thanh, không tương tác với cha mẹ, hay la hét, không hiểu về biểu cảm của người khác và cũng hầu như không có biểu cảm khiến cha mẹ vô cùng lo lắng. Đây chính là biểu hiện của rối loạn phổ tự kỷ – một dạng rối loạn phát triển lan tỏa bẩm sinh và không thể điều trị được.
Rối loạn phổ tự kỷ được đặc trưng bởi sự khiếm khuyết về 3 khía cạnh chính là ngôn ngữ, giao tiếp cùng các hành vi lặp lại không tự chủ. Kèm theo đó sẽ là sự hạn chế về nhận thức và phát triển cùng một số vấn đề khác. Điều này dẫn việc trong những năm tháng đầu đời trẻ tự kỷ rất ít nói, không nói hoặc lời nói kỳ lạ khiến người khác nghe không hiểu gì.
Trẻ tự kỷ khi nói chuyện thường có xu hướng lập đi lặp lại một số từ ngữ không kiểm soát được, cách con phát âm cũng khá lạ, cách giao tiếp cũng rất đặc biệt. Trẻ do không hiểu về biểu cảm nên thậm chí có xu hướng vô cảm, không cảm nhận được nỗi buồn, niềm vui, không biết dùng từ ngữ cho phù hợp với từng hoàn cảnh, tách biệt với mọi người nên gặp rất nhiều hạn chế trong cuộc sống.
Cần chú ý rằng, trẻ tự kỷ cũng kèm theo các vấn đề khác, chẳng hạn kém về nhận thức, không thể thực hành được các kỹ năng chăm sóc cá nhân cơ bản. Tuy nhiên cũng có nhóm trẻ tự kỷ được coi là “thiên tài” với khả năng đặc biệt trong một số lĩnh vực như toán học, trí nhớ, mĩ thuật nhưng các vấn đề khiếm khuyết về nhận thức của con vẫn rất nhiều.
Tự kỷ là một vấn đề bẩm sinh và kéo dài vĩnh viễn, hiện tại vẫn chưa có bất cứ phương pháp nào có thể điều trị hoàn toàn. Các biện pháp can thiệp hầu như chỉ nhằm mục đích giảm thiểu các thiếu hụt về 3 khía cạnh trên, tăng cường nhận thức và các kỹ năng cần thiết để có thể giao tiếp hay hòa nhập dần với cuộc sống, có thể tham gia vào các hoạt động bình thường.
Chẩn đoán trẻ chậm nói bằng cách nào ?
Như đã nói, trẻ chậm nói liên quan đến rất nhiều nguyên nhân và mỗi vấn đề đều có tiên lượng khác nhau, hướng điều trị khác nhau nên cần phải chẩn đoán chính xác mới có thể đưa ra hướng điều trị thích hợp. Việc chẩn đoán cần kết hợp nhiều phương pháp, xét nghiệm để có kết quả cuối cùng chính xác nhất.
Cụ thể, một số hướng xét nghiệm kiểm tra sẽ được thực hiện để chẩn đoán trẻ chậm nói bao gồm
- Kiểm tra các cơ quan phát âm gồm miệng, vòm miệng, lưỡi
- Kiểm tra cơ quan thính lực
- Kiểm tra thần kinh để phát hiện các tổn thương thần kinh liên quan
- Làm các bài test kiểm tra về ngôn ngữ
- Quan sát về hành vi, cách sử dụng ngôn ngữ, hành vi trong quá trình trả lời câu hỏi từ bác sĩ, chuyên gia
Gia đình cũng cần cung cấp đầy đủ các thông tin cho bác sĩ về tình trạng của trẻ, các triệu chứng này xuất hiện từ khi nào, trẻ bình thường có tương tác với cha mẹ hay không, có biểu cảm hay không, con có hay xem TV hay máy tính không.. Những thông báo này của cha mẹ cũng góp phần rất quan trọng vào việc đưa ra chẩn đoán từ bác sĩ chuyên môn.
Hướng can thiệp khi trẻ chậm nói
Trẻ chậm nói càng can thiệp sớm càng cải thiện sớm được các kỹ năng bị thiếu hụt. Đặc biệt với các trường hợp trẻ tự kỷ, nếu được can thiệp đúng cách từ giai đoạn 2 tuổi thì các khía cạnh mà con bị thiếu hụt có thể được cải thiện rất nhiều. Tuy nhiên dù với bất cứ nguyên nhân nào nhưng nếu can thiệp quá muộn cũng đều ảnh hưởng lớn đến quá trình phát triển về nhận thức, tính cách của trẻ.
Tùy nguyên nhân, độ tuổi, mức độ của trẻ chậm nói mà lộ trình can thiệp có thể được điều chỉnh khác nhau. Tuy nhiên hướng can thiệp cơ bản thường như sau
Điều trị y tế
Với trường hợp tự kỷ, hiện nay chưa có bất cứ phương pháp y tế nào có thể điều trị hoàn toàn. Trẻ chỉ có thể được chỉ định một số loại thuốc bổ não hay áp dụng các biện pháp như oxy cao áp, liệu pháp tế bào gốc để cải thiện một số vấn đề trong hệ thần kinh. Tuy nhiên hầu như với các biện pháp vẫn còn rất nhiều vấn đề phát sinh nên chưa được đánh giá cao hoàn toàn.
Tuy nhiên với nhóm trẻ chậm nói đơn thuần, việc điều trị có nhiều khả quan tích cực hơn. Chẳng hạn nếu trẻ gặp các vấn đề về thính giác hay cơ miệng hoàn toàn có thể giải quyết thông qua việc phẫu thuật. Các phẫu thuật dính thắng lưỡi, sứt môi hở hàm ếch hay thính giác hiện nay cũng khá phổ biến và an toàn. Tuy nhiên nếu trẻ bị điếc thì có thể không chỉ đơn thuần là phẫu thuật mà phải dùng máy trợ thính.
Trị liệu tâm lý
Với những trẻ chậm nói có bất ổn về mặt tâm lý, do thiếu sự quan tâm từ gia đình thì trị liệu tâm lý sẽ là biện pháp chính được hướng tới. Mặt khác trẻ chậm nói cũng dễ bị stress thậm chí tiến tới trầm cảm bởi không thể chia sẻ, thể hiện nhu cầu cá nhân với ai, không ai hiểu con muốn gì làm nảy sinh những căng thẳng, cảm xúc tiêu cực trong tâm trí nghiêm trọng hơn.
Nhà trị liệu sẽ thông qua việc trò chuyện để đi sâu vào tâm trí trẻ, khám phá vấn đề vướng mắc mà con đang gặp phải. Nhà trị liệu sẽ là người giúp trẻ có sự thoải mái về mặt tinh thần, tâm trí tích cực, biết kiểm soát cảm xúc để tránh các hành vi bốc đồng. Đặc biệt với nhóm trẻ tự kỷ, trị liệu tâm lý sẽ giúp con gia tăng nhận thức về các hành vi đúng đắn để tránh các vô tình làm hại bản thân.
Trị liệu ngôn ngữ cá nhân
Vấn đề hiện tại trẻ chậm nói đang gặp phải chính là hạn chế về mặt lời nói, ngôn ngữ, do đó trị liệu ngôn ngữ cũng được đánh giá là cực kỳ cần thiết. Đặc biệt với nhóm trẻ tự kỷ, không thể cải thiện các thiếu hụt về ngôn ngữ hay nhận thức của con một cách bình thường mà cần phải thực hiện các liệu pháp can thiệp chuyên biệt mới có hiệu quả.
Các liệu pháp trị liệu ngôn ngữ cá nhân thường được thực hiện bởi các chuyên gia, bác sĩ hoặc các giáo viên cho nhóm trẻ đặc biệt. Mục tiêu chung của các phương pháp này là tăng cường về ngôn ngữ, lời nói, khả năng giao tiếp và nhận thức về xung quanh. Thường các liệu pháp này sẽ được thực hiện 1:1 vì cần xây dựng lộ trình phù hợp với tình trạng của trẻ.
Một số liệu pháp trị liệu ngôn ngữ cá nhân đang được áp dụng cho trẻ chậm nói nhiều hiện nay như
- Phương pháp phân tích hành vi ứng dụng ABA (Applied Behavior Analysis)
- Phương pháp TEACCH (Treatment and Education of Autistic and Related Communication Handicapped Children)
- Phương pháp PECS (Picture Exchange Communication System)
Đối với những trẻ chậm nói thì việc giáo dục tại nhà chưa đủ để mang lại hiệu quả tốt, do đó vẫn phải cần nhớ đến sự hỗ trợ từ các chuyên gia. Nếu đang sinh sống ở khu vực miền Bắc, phụ huynh có thể đưa con đến các Trung tâm dạy trẻ chậm nói ở Hà Nội để bé sớm được can thiệp, giáo dục đúng cách.
Tăng cường hoạt động giao tiếp hằng ngày
Một biện pháp hiệu quả nhất với trẻ chậm nói chính là tăng cường các hoạt động giao tiếp hằng ngày, và biện pháp này sẽ hiệu quả nhất khi được thực hiện bởi cha mẹ. Trẻ chậm nói đơn thuần hoàn toàn có thể cải thiện được tình trạng thông qua việc giao tiếp tại nhà nếu tình trạng chưa quá trầm trọng.
Mặt khác chuyên gia cũng khẳng định, phụ huynh cần phải trực tiếp tham gia vào quá trình giáo dục cải thiện ngôn ngữ, lời nói cho trẻ chứ không thể chỉ phụ thuộc vào các bác sĩ. Với trẻ tự kỷ, bác sĩ cũng khuyến khích gia đình không nên gửi gắm con hoàn toàn cho các trung tâm chuyên biệt mà cần phải dành thời gian trò chuyện, tương tác với con hằng ngày sẽ có hiệu quả hơn.
Thực tế thì việc trò chuyện với trẻ chậm nói không có gì là xa vời mà chỉ cần thực hiện giống như việc cha mẹ trò chuyện bình thường với con cái. Tất nhiên với trẻ chậm nói, việc kết nối với con có phần khó khăn hơn nhưng trẻ lại có mối liên kết khá chặt chẽ với cha mẹ nên hãy tận dụng lợi thế này để vừa xoa dịu tâm trí, vừa tăng cường bổ sung thêm những gì trẻ đang thiếu.
Cần hiểu rằng trẻ chậm nói tuy không phải là kém thông minh nhưng nhận thức con sẽ chậm hơn do không có đủ vốn từ, nên cha mẹ cần phải chú ý. Hãy sử dụng những từ ngữ đơn giản, dễ hiểu, ngắn gọn, đi thẳng vào trọng tâm vấn đề khi trò chuyện với con. Khi cần dạy con cũng cần phải sử dụng những dụng cụ, thiết bị, hình ảnh trực quan để con có thể hiểu, chú ý và tập trung hơn.
Trong bất cứ tình huống nào phụ huynh cũng cần kết hợp để bổ sung thêm về ngôn ngữ, nhận thức và khả năng giao tiếp cho con. Tạo cơ hội để trẻ chủ động nói chuyện, giao tiếp thay vì đáp ứng mọi yêu cầu của con một cách dễ dàng cũng là điều phụ huynh cần lưu ý. Hãy trao đổi chi tiết hơn với bác sĩ, chuyên gia để có thể biết cách hỗ trợ trẻ tốt nhất.
Trẻ chậm nói mang rất nhiều yếu tố bất thường có liên quan đến sự phát triển của trẻ nên cần sớm tìm cách khắc phục, cho dù đó là nguyên nhân nào. Phụ huynh cần quan sát quá trình phát triển của con, tăng cường các hoạt động trò chuyện, tương tác ngay từ giai đoạn sớm, đặc biệt hạn chế cho trẻ nhỏ tiếp cận với các thiết bị công nghệ từ sớm để phòng tránh tốt nhất nguy cơ này.
ArrayArrayCó thể bạn quan tâm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!