Uống thuốc trầm cảm khi mang thai có ảnh hưởng đến thai nhi không?

Hiện nay, tỉ lệ phụ nữ mắc bệnh trầm cảm đang ngày càng gia tăng đáng kể. Hơn thế, quá trình điều trị cho đối tượng này cũng gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là phương pháp uống thuốc trầm cảm khi mang thai có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi. 

Uống thuốc trầm cảm khi mang thai có cần thiết không?

Trầm cảm khi mang thai có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và đời sống hàng ngày của thai phụ. Nếu không thể phát hiện kịp thời và áp dụng đúng những phương pháp điều trị thích hợp có thể gây ra nhiều hệ lụy như:

• Người bệnh sẽ không thể tự chăm sóc bản thân.
• Ăn uống thiếu dinh dưỡng, thường xuyên bỏ bữa làm ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và sự phát triển của thai nhi.
• Nguy cơ lạm dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá rất cao.
• Nhiều khả năng có thể dẫn đến các hành vi tự làm hại bản thân hoặc tự sát.
• Bên cạnh đó, trầm cảm khi mang thai còn gây tác động xấu đến sự phát triển của thai nhi, nhiều nguy cơ sinh non, sẩy thai và ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần sau khi trẻ lớn lên.
• Nhiều khả năng bị trầm cảm sau sinh, điều này tác động đến quá trình chăm sóc trẻ sơ sinh, nhiều nguy cơ sát hại con.

Do đó, có thể nhận thấy trầm cảm khi mang thai rất nguy hiểm, bạn cần sớm phát hiện và có biện pháp điều trị phù hợp. Tuy nhiên, quá trình cải thiện sức khỏe tinh thần của các mẹ bầu cũng gặp phải rất nhiều khó khăn, những loại thuốc chống trầm cảm có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn.

Vì thế, đối với những phụ nữ bị trầm cảm ở giai đoạn nhẹ thì các chuyên gia sẽ khuyến khích áp dụng phương pháp trị liệu tâm lý kết hợp với việc chăm sóc tại nhà mà chưa cần đến sự can thiệp của thuốc. Tuy nhiên, đối với những tình trạng trầm cảm vừa và nặng hoặc người bệnh có xuất hiện các hành vi gây hại thì cần được khuyến cáo sử dụng thêm một số loại thuốc.

Trong thực tế, điều trị trầm cảm khi mang thai hoàn toàn có thể sử dụng phương pháp hóa dược trị liệu, người bệnh có thể uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ.  Các chuyên gia sức khỏe tâm thần cho biết, nếu phụ nữ mang thai bị trầm cảm trong thời gian dài, thường xuyên tái phát hoặc có ý định muốn tự sát và đáp ứng tốt với liệu pháp uống thuốc thì việc sử dụng thuốc trong thai kì đôi lúc còn an toàn hơn cả việc không uống.

Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp bị trầm cảm khi mang thai đều cần phải uống thuốc. Các chuyên gia sẽ tiến hành thăm khám và chẩn đoán tình trạng bệnh của mỗi cá nhân để cân nhắc kỹ lưỡng về rủi ro và lợi ích của các loại thuốc. Sau khi xác định được tỉ lệ rủi ro thấp hơn so với lợi ích mà thuốc mang lại thì các bác sĩ sẽ tiến hành kê đơn thuốc với liều lượng thích hợp.

Các tác dụng phụ của thuốc chống trầm cảm cũng đã được báo cáo cụ thể trước khi người bệnh sử dụng thuốc. Vì vậy, trong thời gian điều trị bằng thuốc, các thai phụ nên chú ý tuân thủ đúng theo các chỉ định của bác sĩ, tuyệt đối không được tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngưng thuốc đột ngột sẽ gây ra những hậu quả khôn lường.

Uống thuốc trầm cảm khi mang thai có ảnh hưởng đến thai nhi không?

Trầm cảm khi mang thai có thể khởi phát từ rất nhiều nguyên nhân khác nhau, chủ yếu là do áp lực, căng thẳng kéo dài, cơ thể không được thư giãn, nghỉ ngơi hoặc do sự thay đổi đột ngột của nội tiết tố. Căn bệnh này tiềm ẩn rất nhiều nguy hiểm, nó khiến cho thai phụ luôn cảm thấy buồn bã, chán nản, tuyệt vọng, thậm chí có thể xuất hiện những hành vi tự làm hại chính mình và muốn tự sát.

Bên cạnh đó, việc điều trị cho những đối tượng này gặp rất nhiều trở ngại và khó khăn. Cơ thể của phụ nữ mang thai rất nhạy cảm và cần được hỗ trợ chăm sóc rất nhiều. Mặt khác, các loại thuốc chống trầm cảm lại có nhiều khả năng gây ra các tác dụng phụ không mong muốn, nhiều nguy cơ làm ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ bầu và sự phát triển tự nhiên của thai nhi.

Do đó, chỉ khi tình trạng bệnh trầm cảm chuyển biến nặng, người bệnh có xuất hiện các hành vi tự gây tổn thương thì mới được cân nhắc áp dụng đến việc điều trị bằng thuốc. Mục đích của phương pháp này sẽ giúp cho thai phụ ổn định được trạng thái tâm lý, kiểm soát tốt các triệu chứng bệnh và hạn chế nguy cơ tự sát ở người bệnh.

Tuy nhiên vẫn không ít thai phụ luôn băn khoăn rằng: “Uống thuốc trầm cảm khi mang thai có ảnh hưởng đến thai nhi không?”. Trong nhiều nghiên cứu y khoa cho thấy rằng, thuốc chống trầm cảm có thể gây ra một số tác hại đến thai phụ, thai nhi và ảnh hưởng đến sự phát triển về sau của trẻ. Tuy nhiên, việc quyết định có nên tiếp tục sử dụng thuốc để điều trị trầm cảm hay không vẫn còn là một thách thức lớn đối với các bác sĩ sức khỏe tâm thần.

Một số ảnh hưởng của thuốc chống trầm cảm đối với thai nhi như:

• Hội chứng cai ở trẻ sơ sinh (neonatal abstinence syndrome: NAS): Trong một số nghiên cứu chuyên khoa về những trường hợp phụ nữ mang thai đang uống thuốc chống trầm cảm nhận thấy có khoảng 1/3 các trẻ sơ sinh sinh ra có triệu chứng của NAS. Hầu hết các trẻ sẽ bị rối loạn giấc ngủ, run rẩy, gặp phải những vấn đề về dạ dày, đường ruột, tăng trương lực cơ.
• Sinh non: Các nhà khoa học cũng đã thực hiện nhiều nghiên cứu và nhận thấy việc uống thuốc chống trầm cảm trong khoảng 3 tháng đầu của thai kì sẽ làm gia tăng nguy cơ dẫn đến tình trạng tăng huyết áp, tăng khả năng sinh non, sảy thai. Do đó, những trẻ được sinh ra trước 37 tuần cũng sẽ có nhiều khả năng gặp phải các vấn đề về sức khỏe tinh thần và thể chất.
• Tăng áp động mạch phổi liên tục ở trẻ sơ sinh: Một số loại thuốc chống trầm cảm có thể gây nên tình trạng tăng động mạch phổi đối với những trẻ sơ sinh, điều này khiến cho trẻ nhỏ sẽ gặp phải khó khăn trong việc thở hoặc không thể tự thở được mà cần đến sự hỗ trợ từ các thiết bị, máy móc chuyên dụng. Nếu tình trạng này ở mức độ nghiêm trọng thì có thể khiến trẻ sơ sinh tử vong.
• Rối loạn phổ tự kỷ: Nếu thai phụ sử dụng các loại thuốc chống trầm cảm thuốc nhóm  SSRI, điển hình như Lexapro sẽ làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh phổ tự kỷ ở trẻ, làm suy giảm khả năng tương tác của trẻ đối với những người xung quanh và môi trường bên ngoài.
• Hở hàm ếch: Đây là một trong các dị tật bẩm sinh mà trẻ có thể dễ gặp phải nếu trong quá trình mang thai mẹ có sử dụng thuốc chống trầm cảm. Tình trạng này sẽ xảy ra nếu vòm miệng hoặc các mô của môi thai nhi không thể phát triển đồng thời với sự phát triển của thai kì. Những trẻ sơ sinh bị hở hàm ếch sẽ không có đầy đủ các mô ở miệng, những mô này cũng sẽ không thể kết hợp với nhau để tạo thành một vòm miệng hoàn chỉnh.
• Các vấn đề liên quan đến hành vi ở trẻ sơ sinh: Uống thuốc Lexapro hoặc các loại thuốc chống trầm cảm nhóm SSRI trong quá trình mang thai sẽ làm ảnh hưởng đến hành vi của trẻ sơ sinh. Trẻ sau khi sinh ra có thể gặp phải một số vấn đề như thường xuyên quấy khóc, khó bú, khó thở, bồn chồn, co giật.
• Thoát vị rốn: Trong thời gian gần đây, các nhà khoa học cũng đã nghiên cứu và nhận thấy việc uống thuốc chống trầm cảm trong quá trình mang thai có thể làm gia tăng nguy cơ gặp phải chứng thoát vị rốn ở trẻ sơ sinh. Đây là tình trạng một phần của rốn bị lồi ra bên ngoài và khiến cho rốn bị phồng lên, điều này lầm tổn thương đến khoang bụng cùng các cơ quan khác, đồng thời cũng gia tăng nguy cơ nhiễm trùng cho cơ thể.
• Trẻ bị vàng da hoặc tổn thương não: Những loại thuốc hỗ trợ điều trị trầm cảm hoặc thuốc an thần nếu được sử dụng trong thời gian dài khi mang thai sẽ gây nên tình trạng rối loạn chuyển hóa bilirubin. Quá trình này sẽ khiến cho trẻ sơ sinh dễ bị vàng da, nghiêm trọng hơn có thể gây ra các tổn thương ở não bộ của trẻ.

Việc uống thuốc trầm cảm khi mang thai có thể gây ảnh hưởng rất lớn đối với thai nhi. Tuy nhiên, đối với những trường hợp bệnh nặng và cần thiết thì điều trị bằng thuốc là không thể tránh khỏi. Vì thế, trước khi quyết định sử dụng, thai phụ nên tham khảo và trao đổi cụ thể với chuyên gia. Các bác sĩ tâm lý sẽ cân nhắc kỹ lưỡng về tỉ lệ rủi ro và lợi ích để kê đơn thuốc phù hợp cho từng đối tượng bệnh khác nhau. Người bệnh cũng cần tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định dùng thuốc để hạn chế nguy cơ gây hại cho sức khỏe của mẹ và thai nhi.

Cách hạn chế những ảnh hưởng đến thai nhi khi uống thuốc trầm cảm

Không chỉ riêng thuốc chống trầm cảm mà hầu hết các loại thuốc tây đều có thể gây ra tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe thai phụ và thai nhi. Vì thế, việc sử dụng thuốc luôn cần được cân nhắc kỹ lưỡng và phải được sự đồng ý, kê đơn cụ thể của bác sĩ chuyên khoa.

Đối với những tình trạng trầm cảm nhẹ, người bệnh có thể chưa cần đến sự can thiệp của thuốc điều trị. Tuy nhiên, khi bệnh tình chuyển biến nghiêm trọng hơn thì việc sử dụng thuốc là hết sức cần thiết.

Thế nhưng để hạn chế các rủi ro đáng tiếc, chuyên gia cũng sẽ cân nhắc kỹ lưỡng về những lợi ích mà thuốc mang lại cho người bệnh. Quá trình điều trị bằng thuốc trầm cảm của thai phụ cần phải tuân thủ nghiêm ngặt theo chỉ định của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho sức khỏe của mẹ và bé.

Một số loại thuốc thường được áp dụng trong việc điều trị trầm cảm khi mang thai như:

• Chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs): bao gồm citalopram, fluoxetine và sertraline. Tuy nhiên nếu dùng nhóm thuốc này vào cuối thai kì có thể làm xuất hiện hiện tượng xuất huyết sau sinh.
• Chất ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine (SNRIs): bao gồm duloxetine và venlafaxine. Một số nghiên cứu nhận thấy bupropion có thể liên quan đến dị tật tim của thai nhi.
• Bupropion (Wellbutrin): Loại thuốc này không phải là lựa chọn đầu tiên nhưng có thể được cân nhắc sử dụng nếu người bệnh không đáp ứng được các loại thuốc khác.
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng: bao gồm nortriptyline, amitriptyline, clomipramine.

Các loại thuốc này sẽ được cân nhắc để áp dụng cho những trường hợp trầm cảm nặng khi mang thai nhưng chúng sẽ không đảm bảo an toàn tuyệt đối cho sức khỏe. Vì thế, để hạn chế bớt những ảnh hưởng xấu đến thai phụ và sự phát triển của thai như, người bệnh nên chú ý một số vấn đề sau đây:

• Chủ động thăm khám và điều trị bệnh càng sớm càng tốt, việc phát hiện bệnh ở giai đoạn nhẹ sẽ giúp người bệnh hạn chế được nguy cơ sử dụng thuốc và đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
• Những phụ nữ đang bị trầm cảm không nên mang thai hoặc nếu có ý định muốn mang thai thì cần trao đổi kỹ lưỡng với bác sĩ chuyên khoa.
• Quá trình điều trị trầm cảm bằng thuốc cần phải thực hiện đúng theo chỉ định của bác sĩ, thai phụ cần uống đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng thời gian. Bệnh nhân không được tự ý thay đổi liều lượng khi sử dụng, đặc biệt là không được ngưng sử dụng thuốc đột ngột.
• Nếu có nhu cầu và mong muốn sử dụng thêm bất kì loại thuốc nào cũng cần thông báo với bác sĩ, tuyệt đối không được tự ý mua thuốc về sử dụng.
• Cân nhắc đến việc trị liệu tâm lý nếu nhận thấy các triệu chứng bệnh chưa quá nghiêm trọng. Cũng được xem là phương pháp được khuyến khích áp dụng cho những trường hợp bị trầm cảm khi mang thai. Với biện pháp này người bệnh sẽ được phục hồi sức khỏe một cách tự nhiên, kiểm soát tốt suy nghĩ, hành vi của bản thân mà không cần đến sự can thiệp của thuốc. Mặc dù quá trì trị liệu tâm lý tốn khá nhiều thời gian và cần sự kiên trì, nỗ lực của người bệnh nhưng có thể mang lại kết quả như mong muốn, hạn chế được những ảnh hưởng đến thai nhi.
• Nếu bắt buộc phải sử dụng thuốc thì người bệnh và những người thân trong gia đình nên chú ý quan sát và chăm sóc bệnh nhân. Khi nhận thấy các triệu chứng bất thường thì nên thông báo ngay với bác sĩ điều trị để được hướng dẫn cách xử lý kịp thời.
• Bệnh nhân cũng nên tiến hành tái khám đúng theo định kì để có thể nắm rõ được tình trạng sức khỏe, đồng thời sớm phát hiện các tác động xấu ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.
• Bên cạnh đó, thai phụ cũng nên chú ý đến chế độ ăn uống hàng ngày, cần bổ sung đầy đủ các loại thực phẩm thiết yếu cho sức khỏe, hạn chế những món ăn nhiều dầu mỡ, chất béo có hại.
• Thường xuyên tập luyện các bài thể dục thể thao phù hợp với sức khỏe. Yoga và thiền định là hai bộ môn được khuyến khích áp dụng cho những trường hợp bị trầm cảm khi mang thai. Mỗi ngày chỉ cần dành ra khoảng 20 đến 30 phút để tập luyện cũng giúp bạn nâng cao sức đề kháng, đồng thời cân bằng và ổn định tâm trạng tốt hơn.
• Chú ý nhiều hơn đến giấc ngủ, bởi thông thường người bệnh trầm cảm dễ rơi vào trạng thái bị rối loạn giấc ngủ, nhất là mất ngủ. Vì thế, thai phụ khi bị trầm cảm cần phải quan tâm nhiều hơn đến giấc ngủ của mình, đảm bảo ngủ đủ 8 tiếng và hạn chế tối đa tình trạng thức khuya.
• Có thể đăng kí tham gia vào các lớp tiền sản để được học thêm về những kỹ năng chăm sóc bản thân và thai nhi, hạn chế tình trạng căng thẳng, áp lực quá mức, nhất là những phụ nữ lần đầu mang thai.
• Chủ động tâm sự và chia sẻ nhiều hơn với chồng hoặc những người thân thiết. Việc có thể nói ra được những khúc mắc trong lòng sẽ giúp bạn giải tỏa được những căng thẳng, nỗi buồn từ đó góp phần giúp cho các triệu chứng trầm cảm mau chóng cải thiện.
• Những người thân trong gia đình cũng nên chú ý quan tâm và chăm sóc người bệnh. Chồng nên dành nhiều thời gian để lắng nghe và tâm sự cùng với vợ để giảm bớt các áp lực cho thai phụ.

Uống thuốc trầm cảm khi mang thai có thể gây nên nhiều ảnh hưởng nguy hiểm đối với thai nhi, vì thế các mẹ bầu cần phải thật sự cẩn thận trong quá trình sử dụng thuốc. Hi vọng những thông tin trên đây sẽ giúp thai phụ biết được cách điều trị và phòng ngừa những tác động xấu trong quá trình điều trị trầm cảm bằng thuốc để đảm bảo được sức khỏe cho bạn thân và thai nhi.

Tham khảo thêm:

• Tác hại của thuốc chống trầm cảm bạn nên cảnh giác
• Hội chứng ngưng thuốc chống trầm cảm và những lưu ý cần biết
• Cách chữa trầm cảm tại nhà không dùng thuốc bạn nên biết