Tìm hiểu về bệnh tâm thần phân liệt thể Paranoid

Bệnh tâm thần phân liệt thể Paranoid là dạng bệnh thường gặp của bệnh tâm thần phân liệt. Theo số liệu thống kê nhận thấy có hơn 65% các trường hợp bệnh tâm thần phân liệt thuộc thể Paranoid. 

Bệnh tâm thần phân liệt thể Paranoid là gì?

Bệnh tâm thần phân liệt thể Paranoid hay còn được gọi với tên khác là bệnh tâm thần phân liệt hoang tưởng. Đây là một chứng bệnh khá phổ biến khiến cho người bệnh liên tục xuất hiện các ảo giác xa rời với thực tế, điều này gây ảnh hưởng đến hành vi, suy nghĩ và gây nên nhiều hệ lụy xấu đối với con người và xã hội.

Các triệu chứng của bệnh có thể xuất hiện ở nhiều thời điểm khác nhau và biểu hiện bằng các hình thức. Tuy nhiên, nó thường xảy ra đối với những đối tượng trẻ vị thành niên hoặc ở những thanh thiếu niên. Nếu tình trạng bệnh không được sớm khắc phục tốt sẽ gây nên nhiều sự cản trở đối với sức khỏe và các sinh hoạt đời sống của người bệnh.

Do những hành vi, suy nghĩ bất thường liên tục xảy ra khiến cho người bệnh bị hạn chế về các mối quan hệ, họ có xu hướng bị xa lánh, kỳ thị và càng trở nên cô đơn, độc lập. Theo đánh giá của các chuyên gia thì tình trạng tâm thần phân liệt thể Paranoid có thể tồn tại và kéo dài đến cuối đời nếu không được phát hiện và khắc phục tốt.

Một số dạng bệnh thường gặp như:

• Hoang tưởng bị chi phối: Có khoảng hơn 50% các trường hợp người bệnh mắc phải dạng tâm thần phân liệt thể Paranoid này.
• Hoang tưởng bị truy hại: Chiếm khoảng 68,63%
• Hoang tưởng bị kiểm soát: Có 30,3% trên tổng số người bệnh.
• Ảo giác chủ yếu là ảo thanh: Thống kê cho biết có khoảng 86,6% người bệnh mắc phải tình trạng này.
• Một vài dạng bệnh khác như hoang tưởng lo lắng, hoang tưởng ghen tuông, hoang tưởng buộc tội hoặc hoang tưởng được yêu,….

Nguyên nhân dẫn đến tâm thần phân liệt thể Paranoid

Cho đến hiện nay, vẫn chưa có bất kì kết luận cụ thể nào nói về nguyên nhân gây ra chứng bệnh rối loạn tâm thần phân liệt thể Paranoid. Các chuyên gia tạm thời xếp chứng bệnh này vào một hình thức khác của tình trạng rối loạn tâm thần phân liệt não. Vì thế, họ cũng cho rằng nó có sự liên quan đến yếu tố di truyền cùng với môi trường sống.

Trong quá trình thăm khám và điều trị bệnh, các bác sĩ chuyên khoa cũng đã tìm thấy một vài yếu tố nguy cơ có thể làm khởi phát chứng bệnh này. Cụ thể như sau:

• Quá trình mang thai hoặc sinh nở, thai nhi bị thiếu oxy.
• Trong gia đình có người thân như cha mẹ, ông bà, anh chị em ruột từng mắc chứng bệnh này hoặc các rối loạn tâm thần có liên quan.
• Những đối tượng liên tục sử dụng các loại thuốc hỗ trợ điều trị bệnh tâm thần từ thuở niên thiếu.
• Mẹ bầu mắc phải các vấn đề bất thường trong giai đoạn mang thai, chẳng hạn như thiếu dinh dưỡng, nhiễm virus, phụ nữ mang thai ở độ tuổi cao, mẹ bầu phải liên tục sử dụng các loại thuốc hỗ trợ hoạt động của hệ thần kinh.
• Những người có sự bất thường hoặc đã từng bị tổn thương ở não bộ.
• Sự biến đổi bất thường của những chất dẫn truyền thần kinh, điển hình là dopamine và glutamate cũng có thể là yếu tố làm gia tăng nguy cơ mắc chứng tâm thần phân liệt thể Paranoid.
• Một số tác động đến từ môi trường như từng là nạn nhân của tình trạng bạo hành, đã từng bị lạm dụng từ nhỏ, gia đình tan vỡ,…

Một điều đặc biệt là những người bệnh bệnh tâm thần phân liệt thể Paranoid có xu hướng phủ nhận việc bản thân đang mắc bệnh tâm thần. Chính vì thế họ sẽ không tin tưởng và phối hợp tốt với bác sĩ trong việc thăm khám và chẩn đoán bệnh. Nhiều trường hợp có thể không khai báo về tiền sử bệnh lý của gia đình hoặc những trải nghiệm tồi tệ trong quá khứ khiến cho việc chẩn đoán bệnh gặp không ít khó khăn và cản trở.

Dấu hiệu nhận biết bệnh tâm thần phân liệt thể Paranoid

Đặc trưng nổi bậc của những người bệnh tâm thần phân liệt thể Paranoid đó chính là trạng thái liên tục xuất hiện các ảo tưởng, hoang tưởng về những điều phi thực tế. Người bệnh luôn có một niềm tin vững chắc và vô cùng mãnh liệt đối với những vấn đề mà họ đang cho là đúng. Chẳng hạn như họ cho rằng có ai đó đang muốn sát hại mình hoặc có người đang yêu thầm mình.

Tùy vào mỗi dạng bệnh mà bệnh nhân sẽ có những dấu hiệu nhận biết khác nhau. Tuy nhiên, hầu hết những người bệnh đều sẽ có các triệu chứng như sau:

• Rối loạn giấc ngủ, thường là mất ngủ, ngủ không sâu giấc, không ngủ được, đảo giấc (ngủ ngày đêm thức).
• Nhiều trường hợp căng thẳng quá mức khiến thói quen ăn uống bị thay đổi đột ngột, gây ảnh hưởng đến cân nặng.
• Người bệnh thường đờ đẫn, mệt mỏi, hoạt động kém, suốt ngày chỉ nằm hoặc ngồi một chỗ.
• Xuất hiện các rối loạn hành vi, rối loạn cảm xúc. Chẳng hạn như tồn tại hai cảm xúc đối nghịch nhau hoặc cảm xúc trái ngược (người thân thì ghét, người dưng thì yêu thương hết mức hoặc vui thì khóc, buồn thì cười).
• Người bệnh còn có những dấu hiệu bất thường như đi lang thang một mình, tích trữ các vật động đã bỏ đi, thu gom rác, ngồi cười vu vơ một mình, tự nói chuyện với bản thân, nói cười một mình, không rõ lý do.
• Có triệu chứng ảo thanh, tức nghĩa là người bệnh thường xuyên nghe được những âm thanh, tiếng nói vang lên trong đầu hoặc có cảm giác nó phát ra từ trong bụng. Đôi lúc nó là những lời khen nhưng cũng có khi lại là những lời nói chê bai, cười nhạo, giễu cợt,…Hoặc thậm chí tiếng nói đó có thể ra lệnh và yêu cầu của người bệnh thực hiện một điều gì đó.
• Người bệnh còn có các triệu chứng hoang tưởng ma nhập, bị nhập hồn, luôn có cảm giác bị người khác hãm hại, theo dõi, mắc phải các bệnh nguy hiểm nào đó. Một số trường hợp còn có biểu hiện hoang tưởng nghiên cứu sáng chế, phát minh,…Thậm chí có rất nhiều bệnh nhân tuy mắc phải chứng tâm thần phân liệt thể Paranoid lại có trí nhớ rất tốt, khả năng nói chuyện lưu loát hơn cả những người có sức khỏe bình thường.
• Đối với các trường hợp bệnh nặng, người bệnh có xuất hiện các hành vi rối loạn ở mức độ nghiêm trọng thì họ có thể sử dụng các loại vũ khí nguy hiểm và xâm phạm đến quyền riêng tư của người khác.

Trong thực tế, không phải hầu hết những người bệnh tâm thần phân liệt thể Paranoid đều khác người và gây ra những hành vi tiêu cực. Cũng có rất nhiều các trường hợp mắc bệnh nhưng có khả năng giao tiếp và có trí thông minh hơn người. Tuy nhiên, họ thường sẽ có xu hướng tính cách khá đặc biệt, lập dị nên dễ bị mọi người kỳ thị, xa lánh.

Cách chẩn đoán tâm thần phân liệt thể Paranoid

Việc chẩn đoán tâm thần phân liệt thể Paranoid thường rất dễ nhầm lẫn bởi các triệu chứng nhận biết của nó khá giống với các chứng bệnh cùng dạng. Chẳng hạn như phản ứng Paranoid nhất thời, rối loạn nhân cách Paranoid, loạn thần thực tổn. Vì thế, việc thăm khám và chẩn đoán bệnh cần phải được thực hiện bởi các bác sĩ, chuyên gia giàu kinh nghiệm.

Để xác định một người đang mắc phải chứng tâm thần phân liệt thể Paranoid thì các bác sĩ thường sẽ dựa vào những dấu hiệu đặc trưng như sau:

• Các triệu chứng của bệnh không đáp ứng tiêu chuẩn chẩn đoán của tâm thần phân liệt.
• Các dấu hiệu nhận biết điển hình đã xuất hiện và kéo dài ít nhất 3 tháng.
• Người bệnh không xuất hiện các ảo giác kéo dài dai dẳng. Tuy nhiên cũng có một vài trường hợp có thể gặp chứng ảo thanh nhất thời.
• Bệnh nhân có thể gặp một số triệu chứng của trầm cảm ngắt quãng. Tuy nhiên vào thời điểm này lại không có xuất hiện các dấu hiệu hoang tưởng (nó chỉ tồn tại khi không có rối loạn cảm xúc).
• Tình trạng bệnh không có sự liên quan đến các rối loạn tâm thần thực tổn hoặc những dạng loạn thần có lạm dụng các chất tác động tâm thần khác.

Sau đó, các bác sĩ chuyên khoa có thể yêu cầu người bệnh thực hiện một vài xét nghiệm cần thiết, ví dụ như xét nghiệm máu, điện não đồ, xét nghiệm chức năng và hoạt động của các cơ quan trong cơ thể hoặc tiến hành làm các bài test trắc nghiệm đánh giá. Kết quả chẩn đoán có ảnh hưởng rất lớn đối với quá trình điều trị bệnh. Do đó, bệnh nhân cần phải cân nhắc lựa chọn các địa điểm thăm khám uy tín và chất lượng để đảm bảo được kết quả chẩn đoán chính xác nhất.

Tham khảo thêm: Bệnh tâm thần phân liệt tái phát: Hệ lụy và giải pháp hiệu quả

Làm thế nào để điều trị bệnh tâm thần phân liệt thể Paranoid?

Sau khi đã hiểu và xác định rõ về tình trạng bệnh của bệnh nhân, bác sĩ sẽ cân nhắc đưa ra phác đồ điều trị phù hợp đối với từng người bệnh khác nhau. Đối với các trường hợp bệnh nhẹ, bệnh nhân sẽ được ưu tiên áp dụng điều trị ngoại khoa tại nhà. Tuy nhiên, khi các triệu chứng bệnh bắt đầu trở nặng và gây nguy hiểm cho người bệnh lẫn những người xung quanh thì sẽ được chỉ định điều trị nội trú để thuận tiện cho quá trình theo dõi, điều trị hiệu quả.

Thông thường, đối với các trường hợp bệnh tâm thần phân liệt thể Paranoid sẽ được ưu tiên áp dụng liệu pháp tâm lý kết hợp cùng một số loại thuốc hỗ trợ. Ngoài ra, bệnh nhân cũng rất cần đến sự hỗ trợ và chăm sóc của những người thân trong gia đình. Nếu có thể kết hợp tốt các biện pháp điều trị thì bệnh nhân hoàn toàn có thể kiểm soát tốt tình trạng sức khỏe, thuyên giảm tối đa các hành vi, suy nghĩ tiêu cực để hòa nhập tốt với xã hội.

1. Điều trị bằng thuốc

Sau khi tiến hành thăm khám và biết rõ được tình trạng bệnh của mỗi bệnh nhân thì bác sĩ chuyên khoa sẽ tiến hành kê đơn thuốc với liều lượng thích hợp. Thông thường, người bệnh sẽ được chỉ định dùng một số loại thuốc chống loạn thần, thuốc hướng thần nhằm giúp kiểm soát và làm thuyên giảm các triệu chứng hoang tưởng, ảo giác.

Ngoài ra, người bệnh tâm thần phân liệt thể Paranoid còn có thể được hướng dẫn dùng thêm một số loại thuốc an thần, thuốc giúp bảo vệ và tăng cường các chức năng của những cơ quan quan trọng trong cơ thể để sức khỏe được phục hồi một cách nhanh chóng. Tuy nhiên, việc dùng thuốc cần phải có sự chỉ định và theo dõi cụ thể của chuyên gia, người bệnh tuyệt đối không được tự ý mua thuốc về sử dụng để tránh gây ra các hệ lụy nguy hiểm.

Một số loại thuốc chống loạn thần cổ điển thường được sử dụng như:

• Haloperidol: Dùng từ 5 đến 30mg/ ngày
• Levomepromazin: Dùng từ 25 đến 250mg/ ngày
• Chlorpromazin: Dùng từ 50 đến  250mg/ ngày
• Thioridazin: Dùng từ 100 đến 300mg/ ngày

Một số loại thuốc an thần không điển hình như:

• Olanzapin: Dùng từ 5 đến 30mg/ 24 giờ
• Risperidon: Dùng từ 1 đến 12mg/ 24 ngày
• Clozapin: Dùng từ 50 đến 800mg/ 24 giờ
• Aripiprazol: Dùng dưới 30mg/ ngày

Đối với một số trường hợp cần thiết, bác sĩ cũng có thể cân nhắc để chỉ định tiêm tĩnh mạch hoặc tiêm bắp để gia tăng hiệu quả của quá trình điều trị. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể được hướng dẫn kết hợp dùng thêm một số loại thuốc sau đây:

• Thuốc chống trầm cảm
• Thuốc giải lo âu, bình thần
• Thuốc chẹn beta giao cảm
• Thuốc dưỡng tế bào thần kinh
• Các nhóm thuốc bổ sung vitamin, thực phẩm chức năng

Hầu hết các loại thuốc này đều có khả năng gây ra một số tác dụng phụ ngoài mong muốn. Vì thế, bạn cần tuân thủ nghiêm ngặt theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa, uống thuốc đúng liều, đúng thời gian quy định. Nếu trong quá trình sử dụng có xuất hiện các dấu hiệu bất thường thì bạn cần thông báo ngay với bác sĩ điều trị để được hướng dẫn cách xử lý kịp thời.

2. Tâm lý trị liệu

Tâm lý trị liệu là biện pháp sử dụng ngôn ngữ để giao tiếp, tác động vào tâm trí của người bệnh. Nhờ vào đó mà bệnh nhân sẽ nhận thức và hiểu rõ về tình trạng sức khỏe tâm thần của bản thân. Họ sẽ biết được những hành vi, suy nghĩ tiêu cực của mình và biết cách điều chỉnh chúng theo chiều hướng tích cực hơn.

Tuy nhiên, hầu hết các trường hợp bệnh tâm thần phân liệt thể Paranoid thường sẽ không đáp ứng các yêu cầu trị liệu của chuyên gia. Họ có xu hướng từ chối hoặc làm trái lại với những hướng dẫn của chuyên gia tâm lý. Đây cũng là lý do mà việc trị liệu phải kéo dài liên tục và gặp rất nhiều khó khăn.

Quá trình trị liệu tâm lý cho người bệnh tâm thần phân liệt thể Paranoid sẽ giúp bệnh nhân giải tỏa được những căng thẳng, giảm bớt các triệu chứng hoang tưởng bất thường. Đồng thời, giúp người bệnh dễ dàng tuân thủ đúng theo yêu cầu dùng thuốc của chuyên gia và dần cải thiện các kỹ năng sống. Nhờ đó, mà sau trị liệu, bệnh nhân sẽ dần hòa nhập tốt với công động, có thể sinh hoạt và giao tiếp tốt.

3. Sự hỗ trợ của gia đình

Gia đình có vai trò vô cùng quan trọng đối với quá trình điều trị và cải thiện sức khỏe cho người bệnh tâm thần phân liệt thể Paranoid, đặc biệt là các trường hợp bệnh điều trị tại nhà. Những thành viên trong gia đình cần phải dành nhiều thời gian chăm sóc, quan tâm và chú ý đến các hành vi, suy nghĩ bất thường của bệnh nhân nhằm giúp họ hạn chế các hành động gây hại cho bản thân và những người xung quanh.

Gia đình cần phải có sự phối hợp chặt chẽ với bác sĩ chuyên khoa để tìm ra cách chăm sóc và hỗ trợ tốt cho người bệnh. Đồng thời, hầu hết bệnh nhân đều có xu hướng không chấp nhận việc điều trị nên thường từ chối việc sử dụng thuốc. Do đó, người thân cần phải thật khéo léo và liên tục động viên họ, giúp họ uống thuốc đúng theo chỉ định của bác sĩ.

Ngoài ra, gia đình cần phải đồng hành và hướng người bệnh xây dựng lối sống tích cực, lành mạnh hơn. Giúp họ thiết lập chế độ ăn uống khoa học và phù hợp với sức khỏe. Đồng thời cần phải tăng cường vận động, tập luyện thể dục thể thao. Chất lượng giấc ngủ cũng cần được đảm bảo và duy trì tốt.

Hi vọng qua thông tin của bài viết này, bạn đọc sẽ có thêm sự hiểu biết về tình trạng bệnh tâm thần phân liệt thể Paranoid. Căn bệnh này hoàn toàn có thể điều trị tốt nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng phương pháp. Do đó, ngay khi nhận thấy các dấu hiệu bất thường của bệnh bạn cần chủ động hơn trong việc thăm khám và chẩn đoán tại các cơ sở chuyên khoa để được hỗ trợ tốt hơn.

Tham khảo thêm:

• Tránh Nhầm Lẫn Giữa Tâm Thần Phân Liệt Và Rối Loạn Đa Nhân Cách
• Những Hậu Quả Của Sang Chấn Tâm Lý Cần Cảnh Giác
• 6 Cách Rèn Luyện Tư Duy, Suy Nghĩ Tích Cực Trong Cuộc Sống