Mẹ bầu bị trầm cảm có ảnh hưởng gì đến thai nhi không?

Trong một nghiên cứu chuyên khoa nhận thấy, hiện nay có khoảng 14 đến 23% phụ nữ mắc phải căn bệnh trầm cảm khi mang thai. Mẹ bầu bị trầm cảm không những gây tác động xấu đến sức khỏe mà còn có thể làm ảnh hưởng đến tâm lý, sự phát triển tự nhiên của thai nhi trong bụng mẹ.

Thực trạng trầm cảm khi mang thai

Mang thai là một hành trình thiêng liêng với muôn vàn cảm xúc khác nhau. Tuy nhiên, khi bước vào giai đoạn này phụ nữ phải đối mặt với nhiều sự thay đổi, đôi lúc là những áp lực, căng thẳng đến từ tài chính, công việc, sức khỏe, thời gian,….Nếu không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi mang thai sẽ khiến cho mẹ bầu không kịp thích ứng tốt với những sự thay đổi bất ngờ, điều này khiến cho họ cảm thấy mệt mỏi, bế tắc và nhiều nguy cơ dẫn đến trầm cảm.

Theo nghiên cứu cho thấy rằng, phụ nữ mang thai là một trong các đối tượng có nguy cơ cao mắc phải chứng bệnh trầm cảm. Bởi trong thời gian này cơ thể mẹ bầu bị thay đổi rất nhiều, kể cả về hàm lượng hormone, vóc dáng, cân nặng, công việc,….Lúc này phụ nữ sẽ trở nên nhạy cảm hơn, dễ kích động và tổn thương dù là những sự việc đơn giản.

Dựa vào thống kê nhận thấy, hiện nay có đến khoảng từ 14 đến 23% các mẹ bầu rơi vào tình trạng trầm cảm. Đây cũng là một nỗi ác mộng rất lớn đối với tất cả các bà mẹ. Nếu không thể kịp thời phát hiện và áp dụng các biện pháp điều trị thích hợp sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của thai phụ và gây nên những tác động xấu đến thai nhi.

Tuy nhiên, căn bệnh này lại không dễ để nhận biết vì hầu hết các mẹ bầu đều có xu hướng muốn che đậy cảm xúc của bản thân hoặc đôi lúc họ không thể nhận biết rằng mình đang mắc phải căn bệnh trầm cảm. Do đó, những người thân trong gia đình nên chú ý quan tâm và dành nhiều thời gian cho mẹ bầu để có thể phòng tránh và sớm nhận biết được các triệu chứng bất thường ở người bệnh, từ đó tiến hành thăm khám và điều trị kịp thời.

Bị trầm cảm khi mang thai ảnh hưởng trực tiếp đến mẹ bầu

Theo một số nghiên cứu được các nhà tâm lý tại Mỹ thực hiện thì tình trạng trầm cảm có thể sẽ chuyển biến nghiêm trọng hơn khi bước vào giai đoạn cuối thai kì hoặc đối với những mẹ bầu mang thai lần đầu tiên. Khi mang thai, nội tiết tố sẽ bị thay đổi khiến cho bản thân mẹ bầu cảm thấy nhạy cảm hơn bao giờ hết. Bên cạnh đó, khả năng chịu áp lực của họ cũng sẽ giảm đáng kể, từ đó dễ dẫn đến căng thẳng, stress, trầm cảm.

Các chuyên gia còn cho biết thêm, dù bị trầm cảm ở giai đoạn nhẹ hay nặng thì các mẹ bầu đều phải chịu một số ảnh hưởng nhất định, cả về mặt thể chất lẫn tinh thần. Cụ thể:

• Ảnh hưởng đến tâm thần kinh: Trong giai đoạn mang thai, phụ nữ sẽ trở nên nhạy cảm hơn vì thế họ dễ có những suy nghĩ tiêu cực, bi quan hoặc căng thẳng quá mức. Tình trạng trầm cảm khi mang thai sẽ khiến các mẹ bầu suy giảm trí nhớ, hay quên, dễ lẫn lộn mọi thứ, khó tập trung và không đảm bảo được giấc ngủ.
• Ảnh hướng đến sức khỏe thể chất: Mẹ bầu bị trầm cảm còn có thể đối mặt với những cơn đau thể chất như nhịp tim tăng nhanh, đau tim, đau đầu, đau ngực, mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa, giảm thị lực, viêm và đau các tuyến cơ,…
• Ảnh hưởng đến tính cách và tâm lý: Trầm cảm sẽ khiến cho các mẹ bầu thường xuyên cảm thấy buồn chán, lo âu, có cảm giác tội lỗi, cho rằng bản thân vô dụng. Nhiều trường hợp họ còn trở nên dễ kích động, khóc lóc không rõ nguyên nhân.
• Tác động xấu đến các mối quan hệ: Hầu hết những trường hợp mẹ bầu bị trầm cảm đều có xu hướng muốn tự cô lập bản thân, sống khép kín và không muốn giao tiếp với bất kì ai. Họ dần tách biệt đối với xã hội, các mối quan hệ cũng không phát triển hoặc thậm chí có nguy cơ tan vỡ.
• Dễ bị rối loạn ăn uống: Nếu các triệu chứng của trầm cảm cứ tiếp tục xuất hiện và gia tăng nghiêm trọng sẽ khiến cho mẹ bầu rơi vào tình trạng rối loạn ăn uống. Họ có thể chán ăn, ăn không ngon miệng, thường xuyên bỏ bữa hoặc thèm ăn liên tục, ăn uống không kiểm soát. Điều này sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe của hệ tiêu hóa, gây nên tình trạng viêm đường ruột, đau dạ dày, viêm ruột kích thích.
• Nguy cơ gây sinh non: Trong rất nhiều nghiên cứu đã khẳng định rằng, stress, trầm cảm mức độ nặng có thể làm gia tăng nguy cơ sẩy thai lên đến 3, 4 lần, đặc biệt là trong 3 tháng đầu tiên của thai kì. Bên cạnh đó, cũng có rất nhiều các trường hợp sinh non trong những tháng cuối thai kì.
• Gia tăng nguy cơ mắc phải các bệnh tâm lý khác: Nếu tính trạng trầm cảm khi mang thai không được sớm khắc phục sẽ khiến cho mẹ bầu có nhiều nguy cơ gặp phải một số chứng bệnh như rối loạn lo âu, trầm cảm sau sinh,….

Mẹ bầu bị trầm cảm có ảnh hưởng gì đến thai nhi không?

Sức khỏe của mẹ bầu sẽ có ảnh hưởng trực tiếp đối với sự phát triển của thai nhi. Nếu mẹ có một sức khỏe ổn định sẽ giúp cho thai nhi phát triển tốt và vượt trội hơn. Ngược lại những mẹ bầu bị trầm cảm sẽ gây ảnh hưởng rất xấu đến sức khỏe và sự phát triển thai nhi. Căn bệnh này có thể gây ra những hệ lụy kéo dài dai dẳng trong suốt quá trình phát triển trong bụng mẹ hoặc sau khi trẻ được sinh ra và lớn lên.

Một số ảnh hưởng cho thai nhi khi mẹ bầu bị trầm cảm như:

• Trẻ chậm phát triển về não bộ: Các nhà khoa học cho biết rằng, khi mang thai ở tuần thứ 32 thì não bộ của trẻ bắt đầu hình thành và dần hoàn chỉnh về cấu trúc. Vì thế, nếu trong giai đoạn này mẹ bầu bị trầm cảm có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển tự nhiên ở não bộ của trẻ. Các nghiên cứu y khoa cũng đã giải thích được rằng, do những căng thẳng, áp lực, suy nghĩ tiêu cực mà trầm cảm gây ra sẽ làm gia tăng tần suất co bóp của tử cung, từ đó tạo nên những kích ứng vùng nước ối, lâu dần sẽ tác động đến chức năng não bộ của trẻ.
• Thai nhi nhẹ cân: Như đó nói trên, tình trạng trầm cảm sẽ làm cho mẹ bầu bị rối loạn ăn uống, chế độ ăn không được hợp lý từ đó gây ra tình trạng thiếu chất dinh dưỡng cần thiết để nuôi dưỡng thai nhi. Nếu tình trạng này cứ liên tục kéo dài và không có biện pháp khắc phục sẽ khiến cho trẻ bị chậm phát triển dẫn đến tình trạng nhẹ cân khi sinh, về sau còn khiến trẻ dễ bị suy dinh dưỡng nghiêm trọng.
• Trẻ bị rối loạn giấc ngủ: Trẻ nhỏ sẽ dần hình thành đồng hồ sinh học từ trong bụng mẹ. Khi mẹ thường xuyên căng thẳng, buồn chán, mệt mỏi sẽ khiến cho trẻ cũng dần bị rối loạn. Các chuyên gia cho biết rằng, đồng hồ sinh học của mẹ và bé có mối quan hệ mật thiết với nhau. Nếu giấc ngủ của mẹ bầu bị rối loạn thì trẻ cũng sẽ không có được giấc ngủ ổn định.
• Trẻ bị dị tật: Nếu phụ nữ mang thai bị trầm cảm sẽ làm gia tăng nguy cơ bị dị tật ở thai nhi, nhất là tình trạng tật hở hàm ếch. Điều này sẽ gây ảnh hưởng rất lớn đối với đời sống sau này của trẻ.
• Nguy cơ trẻ gặp phải chứng rối loạn tâm thần: Trong một số nghiên cứu nhận thấy rằng, ADN cũng là yếu tố làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh rối loạn tâm thần, trong đó có trầm cảm. Vì thế nếu trẻ có mẹ mắc bệnh trầm cảm thì khả năng cao sau này trẻ có thể bị bệnh hoặc bị ảnh hưởng nhiều về tâm lý.

Biện pháp khắc phục trầm cảm khi mang thai

Trầm cảm khi mang thai không chỉ gây ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của mẹ bầu mà còn tác động xấu đến sự phát triển của thai nhi. Vì thế các mẹ bầu nên chú ý nhiều đến sức khỏe để kịp thời phát hiện và điều trị sớm, hạn chế các hệ lụy có thể xảy ra.

Tùy vào tình trạng bệnh của mỗi người mà các chuyên gia sẽ áp dụng một số biện pháp điều trị thích hợp nhất. Cụ thể các biện pháp như sau:

1. Trị liệu tâm lý

Trị liệu tâm lý là một trong các biện pháp được ưu tiên áp dụng đầu tiên cho các trường hợp bị trầm cảm khi mang thai. Phương pháp này không có sự can thiệp của những loại thuốc điều trị nên đảm bảo được an toàn cho sức khỏe của cả  mẹ và bé. Các nhà trị liệu sẽ sử dụng ngôn ngữ giao tiếp và phi giao tiếp (cử chỉ, nụ cười, gật đầu, ánh mắt,…) để trao đổi với người bệnh.

Thông qua các buổi trị liệu, chuyên gia sẽ dần khai thác được các triệu chứng của bệnh nhân, đồng thời biết rõ về nguyên nhân gốc rễ gây ra bệnh. Các mẹ bầu bị trầm cảm cũng sẽ nhìn nhận được những suy nghĩ, cảm xúc, hành vi sai lệch của mình, từ đó biết cách điều chỉnh và thay thế chúng hợp lý.

Không chỉ thế, sau quá trình trị liệu tâm lý bệnh nhân còn được hướng dẫn về cách kiểm soát cảm xúc và cách đối mặt, ứng phó với khó khăn xảy ra trong cuộc sống. Nhờ thế mà bệnh nhân sẽ hạn chế được tối đa tình trạng tái phát bệnh về sau, đặc biệt là chứng trầm cảm sau khi sinh.

Các chuyên gia tâm lý cũng khuyến khích chồng và những người thân trong gia đình của mẹ bầu cùng tham gia vào quá trình trị liệu tâm lý. Điều này sẽ giúp cho người thân hiểu rõ hơn về tình trạng của mẹ bầu, đồng thời biết được những cách chăm sóc và hỗ trợ người bệnh hiệu quả nhất.

2. Điều trị bằng thuốc

Đối với những trường hợp cần thiết, bệnh trầm cảm chuyển biến nghiêm trọng hoặc mẹ bầu có xuất hiện các hành vi tự làm tổn thương bản thân và muốn tự sát thì sẽ được cân nhắc sử dụng một số loại thuốc hỗ trợ điều trị. Tuy nhiên, đối với phụ nữ mang thai cần hết sức cẩn thận trong việc dùng thuốc chống trầm cảm.

Hầu hết các loại thuốc này đều có nguy cơ gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn như buồn nôn, chóng mặt, đau đầu, choáng váng,… Đặc biệt hơn, đối với cơ thể phụ nữ mang thai lại rất nhạy cảm, vì thế mẹ bầu cần phải chú ý tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định sử dụng thuốc của bác sĩ chuyên khoa.

Một số loại thuốc có thể được áp dụng cho mẹ bầu bị trầm cảm như:

• Thuốc ức chế tái hấp thu chọn lọc serotonin: fluvoxamine, citalopram, sertraline fluoxetine, …
• Thuốc chống trầm cảm 3 vòng như amitriptylin, tianeptine, …
• Các loại thuốc có tác dụng ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine: venlafaxine, duloxetine, …

Trong quá trình điều trị trầm cảm bằng thuốc, mẹ bầu cần lưu ý một số vấn đề sau:

• Không được tự ý mua thuốc về sử dụng khi chưa có sự hướng dẫn cụ thể của chuyên gia.
• Không được sử dụng lại đơn thuốc cũ hoặc dùng cùng đơn thuốc với bệnh nhân khác.
• Cần phải tuân thủ đúng theo các chỉ định sử dụng thuốc của bác sĩ (uống thuốc đúng giờ, đúng thuốc, đúng liều lượng,…)
• Trong quá trình điều trị tuyệt đối không được sử dụng bia rượu, thuốc lá, các chất gây nghiện.
• Nên uống nhiều nước, tốt nhất là tối thiểu 2 lít nước mỗi ngày.
• Không nên uống thuốc khi bụng đói, tốt nhất là nên đưa ra thời gian uống thuốc nhất định và uống sau khi đã ăn no.
• Bảo quản thuốc ở nơi thoáng mát, tránh xa tầm tay của trẻ nhỏ và vật nuôi trong nhà.
• Đối với những trường hợp bệnh nặng, gia đình không nên cho người bệnh tự giữ và uống thuốc. Tốt nhất nên có người theo dõi và quan sát quá trình sử dụng thuốc của họ để đảm bảo an toàn tuyệt đối.
• Nếu trong thời gian sử dụng thuốc nhận thấy những biểu hiện lạ thì cần báo ngay với chuyên gia để được hỗ trợ xử lý và khắc phục kịp thời.
• Nếu đã sử dụng thuốc đúng theo chỉ định của bác sĩ nhưng các triệu chứng bệnh không cải thiện thì nên gặp trực tiếp và trao đổi lại với chuyên gia để được cân nhắc thay đổi liều lượng hoặc đổi sang một loại thuốc khác.

3. Thay đổi lối sống

Bên cạnh việc áp dụng các biện pháp điều trị chuyên khoa nêu trên thì mẹ bầu bị trầm cảm cũng nên nhanh chóng thay đổi lối sống hàng ngày của mình. Các chuyên gia cho biết rằng, nếu có thể sớm phát hiện bệnh ở những giai đoạn nhẹ thì chỉ cần thay đổi thói quen sinh hoạt, ăn uống, nghỉ ngơi cũng giúp cho bệnh tình mau chóng thuyên giảm. Đây cũng được xem là một trong các cách hỗ trợ điều trị an toàn và phù hợp đối với những phụ nữ mang thai.

Để vượt qua căn bệnh trầm cảm khi mang thai, các mẹ bầu cần lưu ý một số điều sau:

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp, cân bằng bữa ăn với đa dạng các loại thực phẩm bổ ích cho sức khỏe. Các mẹ bầu nên chú ý bổ sung nhiều rau xanh, ăn các thực phẩm tươi sống giàu khoáng chất, vitamin để tăng cường sức đề kháng, ngăn chặn được tình trạng căng thẳng, áp lực. Bên cạnh đó, người bệnh cũng phải hạn chế những món ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng, các thực phẩm béo,…
• Tuyệt đối không được lạm dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, ma túy,…Tốt nhất các mẹ bầu nên uống nhiều nước lọc hoặc bổ sung bằng các loại nước trái cây để giúp các cơ quan trong cơ thể hoạt động hiệu quả hơn.
• Đảm bảo chất lượng giấc ngủ, tốt nhất là nên ngủ đủ 8 tiếng mỗi ngày và rèn luyện thói quen ngủ sớm trước 23 giờ. Giấc ngủ đóng vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe, đồng thời nó có mối liên hệ mật thiết đối với căn bệnh trầm cảm. Để có thể nâng cao chất lượng của giấc ngủ, các mẹ bầu cần lựa chọn chỗ ngủ thoải mái, sạch sẽ, tránh tiếng ồn, điều chỉnh nhiệt độ và ánh sáng phù hợp. Bên cạnh đó có thể áp dụng thêm một số liệu pháp hỗ trợ an toàn như ngâm chân với nước ấm, massage, xoa bóp, sử dụng tinh dầu thơm, thiền định,…
• Tập luyện thể dục thể thao mỗi ngày cũng là một trong các cách hỗ trợ đẩy lùi các triệu chứng của bệnh trầm cảm. Tuy nhiên, đối với những phụ nữ mang thai cần phải chú ý lựa chọn những bộ môn nhẹ nhàng, phù hợp với tình trạng sức khỏe hiện tại. Một số gợi ý cho người bệnh như đi bộ, tập yoga, bơi lội,…Mỗi ngày chỉ cần dành ra khoảng 15 đến 30 phút vận động cũng giúp kích thích các hormone tạo hạnh phúc, từ đó giúp mẹ bầu cảm thấy vui vẻ và giảm bớt các cảm giác tuyệt vọng, căng thẳng mà trầm cảm gây ra.
• Mẹ bầu cũng cần sắp xếp và cân bằng giữa công việc và thời gian nghỉ ngơi, tránh tình trạng làm việc quá sức. Tốt nhất là nên lên kế hoạch cụ thể cho từng ngày hoặc từng tuần để vừa đảm bảo được công việc hàng ngày, vừa có thời gian để thư giãn, nạp lại năng lượng. Nếu trong lúc làm việc cảm thấy căng thẳng, mệt mỏi bạn có thể ngừng lại và dành ra khoảng 10 phút để đọc sách, ngồi thiền, nghe nhạc để cảm thấy thoải mái hơn.
• Cần chủ động và cởi mở hơn trong việc chia sẻ khó khăn với những người xung quanh, đặc biệt là chồng. Việc có thể nói ra được những suy nghĩ, tâm tư của bản thân cũng giúp cho bản giải tỏa được những phiền muộn của mình.
• Các mẹ bầu có thể tự tìm kiếm cho mình một sở thích mới như nấu ăn, vẽ tranh, ca hát, đọc sách, làm đẹp,….Bên cạnh đó cần phải tích cực bước ra bên ngoài để hít thở không khí trong lành và giao tiếp với mọi người xung quanh.

4. Sự hỗ trợ của người thân, bạn bè

Gia đình đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với quá trình điều trị và cải thiện bệnh trầm cảm ở các mẹ bầu. Việc không nhận được sự đồng cảm, chia sẻ và giao lưu từ những người bên cạnh cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh ở phụ nữ mang thai. Chính vì thế, sự động viên và hỗ trợ từ người thân, bạn bè là rất quan trọng đôi với việc chữa trị bệnh trầm cảm cho mẹ bầu.

Những người thân trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp và đặc biệt là chồng nên dành nhiều sự quan tâm, động viên, chia sẻ với người bệnh mỗi ngày. Hãy sắp xếp thời gian để trò chuyện, tâm sự và lắng nghe họ để hiểu hơn về những khó khăn mà họ đang gặp phải, đồng thời bạn cũng nên dành những lời động viên, cổ vũ để họ trở nên vững vàng hơn.

Bên cạnh đó, những người xung quanh cũng nên tìm hiểu thêm về thông tin của bệnh lý này để có cách chăm sóc người bệnh tốt hơn. Bạn có thể trao đổi trực tiếp với bác sĩ để được hướng dẫn những phương pháp phù hợp, hỗ trợ người bệnh có thể vượt qua căn bệnh này một cách tốt nhất.

Thông tin bài viết trên đây đã giúp bạn đọc trả lời được cho câu hỏi “Mẹ bầu bị trầm cảm có ảnh hưởng gì đến thai nhi không?”. Hi vọng các mẹ bầu sẽ có được cách khắc phục tốt tình trạng bệnh của bạn, hạn chế tối đa các hệ lụy nguy hiểm làm ảnh hưởng đến bản thân và trẻ nhỏ.

Tham khảo thêm:

• Uống thuốc trầm cảm khi mang thai có ảnh hưởng đến thai nhi không?
• Dấu hiệu cảnh báo trầm cảm ở trẻ sơ sinh cha mẹ nên lưu ý
• Bị trầm cảm nên ăn gì và kiêng gì giúp cải thiện bệnh?