Mối liên hệ nghiện rượu bia và trầm cảm bạn nên biết

Trong thực tế, nghiện rượu bia và trầm cảm là hai vấn đề hoàn toàn khác nhau nhưng lại có mối quan hệ mật thiết với nhau. Tình trạng nghiện rượu bia sẽ làm gia tăng nguy cơ gây ra các rối loạn tâm thần, nhất là chứng trầm cảm. Ngược lại, những người mắc bệnh trầm cảm lại xu hướng tìm đến rượu bia rất cao. 

Mối liên hệ nghiện rượu bia và trầm cảm bạn nên biết

Rượu bia cũng khá giống với các chất kích thích bởi chúng đều có tác động đến não bộ, giúp tạo cảm giác hưng phấn, thoải mái, xoa dịu căng thẳng, áp lực. Khi chúng ta uống rượu thường xuyên sẽ làm cho tác dụng này mất đi, lúc đó chúng ta càng có xu hướng muốn uống nhiều hơn để có được tác dụng giống như lúc đầu.

Tuy nhiên, việc thường xuyên lạm dụng bia rượu sẽ gây ra rất nhiều các ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe như tình trạng mất trí, rối loạn tâm thần, nghiện, thậm chí là tự sát,…Trong một số nghiên cứu cho thấy rằng, có đến 40% các trường hợp nam giới thực hiện hành vi tự sát đều có tác động bởi rượu bia, 70% trong tổng số này tiến hành tự sát thành công đều có sử dụng rượu bia trước đó.

Những nghiên cứu về tình trạng sức khỏe tâm thần do rượu nhận thấy, sự hủy hoại và tự sát thường sẽ phổ biến hơn đối với những người thường xuyên sử dụng rượu bia. Nếu chúng ta lạm dụng quá nhiều rượu sẽ làm gia tăng nguy cơ mắc phải chứng trầm cảm. Thống kê cho biết, có khoảng 50% các trường hợp nghiện rượu bia đã mắc phải chứng trầm cảm kéo dài đến cuối đời và có khoảng 2/3 các người bệnh loạn thần do rượu từng trải qua một giai đoạn rối loạn cảm xúc nào đó (phổ biến nhất là trầm cảm).

Khi uống quá nhiều rượu hoặc uống liên tục sẽ làm cho chúng ta cảm thấy mệt mỏi, ủ rũ. Rượu bia có thể làm thay đổi cấu trúc hóa học của não bộ và làm gia tăng nguy cơ mắc phải các triệu chứng của bệnh trầm cảm. Sau khi uống rượu bia, bạn có thể gặp phải một số triệu chứng khó chịu như cảm thấy như đang bị bệnh sau khi thức dậy, bồn chồn, lo lắng, cảm giác có lỗi. Bên cạnh đó, thói quen hay uống rượu còn làm cho cuộc sống của bạn trở nên buồn chán, tẻ nhạt, gặp phải nhiều mâu thuẫn, công việc sa sút, trí nhớ suy giảm và một số vấn đề về sức khỏe tình dục.

Thông thường những người bệnh trầm cảm luôn có cảm giác buồn chán, tuyệt vọng, bi quan. Do đó họ thường có xu hướng muốn tìm đến bia rượu để giải tỏa áp lực, giúp thư giãn và khắc phục một số triệu chứng mà bệnh gây ra. Đây cũng là một trong các biện pháp hiệu quả giúp cho người bệnh cảm thấy vui vẻ, thoải mái trong một thời gian ngắn.

Tuy nhiên, sau một khoảng thời gian lạm dụng rượu bia sẽ làm cho các tác dụng ngắn hạn này bị mất đi, buộc người bệnh phải uống nhiều hơn so với ban đầu để có khả năng đương đầu với cuộc sống. Tuy nhiên, tình trạng này là làm cho các triệu chứng buồn phiền, lo âu của trầm cảm càng gia tăng đáng kể, thậm chí có thể dẫn đến tình trạng tự sát.

Tại sao người bệnh trầm cảm bị nghiện bia rượu và ngược lại?

Cho dù nghiện rượu và trầm cảm là hai tình trạng thường xuyên xuất hiện cùng nhau nhưng hiện nay vẫn chưa có bất kì tài liệu nào xác định cụ thể cái nào đến trước, cái nào đến sau. Mỗi người bệnh sẽ có trình tự xuất hiện riêng biệt, không có bất kì sự đồng nhất nào.

Thông thường các bệnh nhân trầm cảm thường có xu hướng muốn tìm đến bia rượu để giải tỏa tâm trạng, xoa dịu các nỗi đau. Ngược lại, những trường hợp lạm dụng quá nhiều bia rượu sẽ làm gia tăng nguy cơ gặp phải các triệu chứng của bệnh trầm cảm, họ thường trải qua nhiều giai đoạn trầm cảm trong đời. Nếu nghiện rượu bia và trầm cảm tồn tại song song với nhau sẽ làm cho cả hai tình trạng càng chuyển biến nghiêm trọng hơn, quá trình điều trị cũng gặp nhiều trở ngại và khó khăn.

Trong thực tế mối quan hệ giữa nghiện rượu bia và trầm cảm không phải lúc nào cũng biểu hiện rõ ràng. Qua nhiều nghiên cứu, các nhà khoa học cũng đã tìm ra một loại gen đặc biệt có sự liên quan trực tiếp đối với chức năng hoạt động của não bộ, bao gồm khả năng ghi nhớ và tập trung. Các biến thể của loại gen này có thể làm gia tăng nguy cơ gặp phải chứng nghiện rượu và trầm cảm.

Ngoài ra, yếu tố xã hội và gia đình cũng góp phần rất quan trọng đối với việc hình thành suy nghĩ và thói quen của mỗi người. Các chuyên gia cho biết rằng, những trẻ được sinh ra và lớn lên trong gia đình thường xuyên có mâu thuẫn, từng có tổn thương trong quá khứ sẽ dễ rơi vào tình trạng nghiện rượu bia hoặc khởi phát sớm chứng trầm cảm.

Bên cạnh đó, hai tình trạng này cũng có thể xuất hiện do một số yếu tố nguy cơ sau đây:

• Di truyền: Những đối tượng có người thân trong gia đình từng mắc phải hai tình trạng này sẽ có nguy cơ cao hơn. Trong rất nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh được rằng, yếu tố di truyền có thể khiến bạn gia tăng khả năng gặp phải chứng nghiện rượu hoặc trầm cảm, thậm chí là cả hai.
• Kí ức ám ảnh trong quá khứ: Những người đã từng bị chấn thương thể chất hoặc tâm lý ở mức độ nghiêm trọng, bị lạm dụng tình dục, gặp phải các vấn đề lớn trong mối quan hệ sẽ có nhiều nguy cơ bị nghiện rượu và trầm cảm.
• Lối sống, nhân cách: Người có lòng tự trọng thấp, không có nhiều kỹ năng sống hoặc có lối sống tiêu cực sẽ dễ mắc bệnh trầm cảm, nghiện rượu hơn so với người khác.

Dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm khi bị trầm cảm và nghiện rượu

Tình trạng nghiện rượu bia và trầm cảm có rất nhiều các biểu hiện khác nhau. Ở mỗi người bệnh sẽ có các triệu chứng riêng biệt dựa vào mức độ bệnh, nguyên nhân gây bệnh và nhiều yếu tố khác nữa. Để có thể sớm nhận biết được hai tình trạng nguy hiểm này, bạn cần nắm rõ những dấu hiệu cảnh báo phổ biến sau đây.

Triệu chứng thường gặp ở người nghiện rượu bia:

• Thường xuyên uống rượu, thậm chí là ngày nào cũng uống.
• Có thể uống bia rượu vào bất cứ thời điểm nào trong ngày.
• Luôn có cảm giác thèm bia rượu, mặc dù đã uống rất nhiều.
• Dù biết được những hậu quả nghiêm trọng của rượu bia mang đến cho sức khỏe nhưng vẫn uống bất chấp.
• Có thể trì hoãn các nhiệm vụ, hoạt động cần làm trong ngày để đáp ứng việc uống rượu.

Biểu hiện của người nghiện rượu bia mắc chứng trầm cảm:

• Cơ thể luôn trong trạng thái mệt mỏi, buồn bã, chán nản, không rõ nguyên nhân.
• Không còn hứng thú, đam mê với những hoạt động diễn ra bên ngoài, thậm chí là những điều mà bản thân từng yêu thích trước đây.
• Mất tập trung, trí nhớ suy giảm nghiêm trọng, quên trước quên sau.
• Cảm thấy bản thân có lỗi, vô dụng, không có ích cho xã hội.
• Thiếu năng lượng, vận động chậm chạp, không thể hoàn thành tốt các công việc hàng ngày.
• Rối loạn giấc ngủ, mất ngủ liên tục, ngủ không sâu giấc, hay mơ gặp ác mộng, thức giấc nhiều lần trong đêm nhưng khó ngủ lại hoặc có thể ngủ li bì.
• Rối loạn ăn uống, thay đổi khẩu vị bất thường, chán ăn, ăn không ngon miệng hoặc liên tục thèm ăn và ăn không kiểm soát.
• Có xu hướng muốn lạm dụng các chất kích thích để xoa dịu tâm trạng.
• Suy nghĩ về cái chết và có ý định muốn tự sát.

Nếu các biểu hiện này kéo dài liên tục trong khoảng 4 tuần thì người bệnh cần phải chủ động tiến hành thăm khám và chẩn đoán chính xác tại các cơ sở chuyên khoa để kịp thời can thiệp.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị chứng trầm cảm và nghiện rượu

Một điều may mắn đó là cả tình trạng nghiện rượu bia và trầm cảm đều có thể được kiểm soát. Các chuyên gia cho biết rằng, khi một trong hai chứng bệnh có thể cải thiện bệnh còn lại cũng sẽ có chuyển biến tích cực hơn. Tuy nhiên quá trình điều trị cần phải trải qua thời gian dài và không hề dễ dàng. Nó đòi hỏi sự quyết tâm cao của người bệnh và sự đồng cảm, hỗ trợ ở người thân.

Tuy nhiên, để có thể đưa ra được phác đồ điều trị phù hợp, các chuyên gia phải tiến hành chẩn đoán toàn diện tình trạng bệnh. Thông thường các bác sĩ sức khỏe tâm thần sẽ yêu cầu người bệnh thực hiện một số bài kiểm tra thể chất và đánh giá tâm lý. Quá trình này sẽ giúp ích rất nhiều trong việc tính toán và xác định được các rủi ro của từng tình trạng.

Trong một số trường hợp thực sự cần thiết, bác sĩ có thể thực hiện một số phương pháp đa thử nghiệm với mục đích loại trừ những bệnh lý có thể gây ra các triệu chứng tương tự như trầm cảm và nghiện rượu bia. Sau khi đã xác định được cụ thể một tình trạng bệnh thì các bác sĩ sẽ bắt đầu khai thác sâu về các thông tin và triệu chứng của bệnh lý còn lại.

Nếu mắc phải đồng thời cả hai chứng nghiện rượu bia và trầm cảm thì người bệnh có thể lựa chọn điều trị lần lượt từng tình trạng. Tuy nhiên các chuyên gia luôn khuyến khích bệnh nhân nên chữa cả hai bệnh cùng một lúc để đạt được hiệu quả tối ưu hơn.

Một số phương pháp điều trị thường được áp dụng như:

1. Điều trị nội khoa

Sử dụng thuốc để kiểm soát tốt các triệu chứng của bệnh là phương pháp được áp dụng nhiều nhất, đặc biệt là những trường hợp bị trầm cảm và nghiện rượu bia. Cân nhắc vào từng tình trạng bệnh khác nhau mà các chuyên gia sẽ đưa ra đơn thuốc điều trị riêng lẻ trầm cảm hoặc có kết hợp đồng thời với những thuốc làm giảm cảm giác thèm rượu.

Thông thường, bệnh nhân sẽ được chỉ định một số loại thuốc chống trầm cảm để có thể ức chế sự phát triển của những chất dẫn truyền thần kinh, đồng thời hạn chế các triệu chứng nguy hiểm mà trầm cảm gây ra. Bên cạnh đó, đối với một số trường hợp cần thiết, các bác sĩ sẽ sử dụng thêm những thuốc cai nghiện rượu để giảm bớt cảm giác thèm rượu bia của người bệnh.

Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc cần phải được chỉ định cụ thể bởi các chuyên gia sức khỏe tâm thần. Bởi những loại thuốc này có khả năng gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn như chóng mặt, buồn nôn, đau đầu, khô miệng, đắng miệng, suy giảm chức năng sinh dục,….Ngay khi nhận thấy các triệu chứng bất thường, người bệnh nên nhanh chóng thông báo với bác sĩ điều trị để được hỗ trợ xử lý kịp thời.

2. Phục hồi chức năng

Thông thường, sự phát triển thể chất của những đối tượng nghiện rượu bia sẽ có khuynh hướng phụ thuộc nhiều vào loại chất kích thích này. Do đó, khi bỏ rượu đột ngột sẽ làm gia tăng nguy cơ gây ra các phản ứng tiêu cực, thậm chí có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng của người bệnh.

Vì thế, đối với những trường hợp này, các bác sĩ thường khuyến khích người bệnh tiến hành điều trị tại các cơ sở chuyên về phục hồi chức năng. Tại đây các chuyên gia sẽ có biện pháp giúp cho người bệnh giảm tần suất sử dụng bia rượu hợp lý, đồng thời có sự giám sát y tế để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân.

Bên cạnh đó, việc áp dụng liệu pháp phục hồi chức năng cho những trường hợp bệnh trầm cảm cũng có thể mang lại nhiều hiệu quả khách quan. Khi tiến hành trị liệu, người bệnh sẽ được tìm hiểu về những cách đối phó, ứng xử với các triệu chứng của bệnh để dần ổn định hơn về tâm lý, phục hồi tốt chức năng và trở lại với cuộc sống sinh hoạt bình thường mà không cần đến sự tác động của rượu bia.

3. Áp dụng trị liệu tâm lý

Hiện nay, trị liệu tâm lý là một trong các phương pháp được áp dụng rất phổ biến đối với những trường hợp trầm cảm và lạm dụng nhiều rượu bia. Với phương pháp này người bệnh sẽ được phục hồi một cách tự nhiên mà không có sự can thiệp của thuốc điều trị. Nhờ đó mà người bệnh cũng được đảm bảo an toàn và hạn chế tối đa tình trạng tái phát về sau.

Thông thường đối với những trường hợp trầm cảm có liên quan đến nghiện rượu bia sẽ được áp dụng trị liệu bằng liệu pháp hành vi và nhận thức. Biện pháp này sẽ giúp cho người bệnh nhìn nhận và hiểu được các yếu tố cùng suy nghĩ khiến cho bản thân rơi vào tình trạng này. Bên cạnh đó, liệu pháp hành vi nhận thức còn hướng dẫn cho người bệnh cách thay đổi suy nghĩ, hành vi của bản thân để cân bằng, kiểm soát tâm trạng tốt hơn, từ đó có thể tránh xa việc lạm dụng bia rượu.

4. Nhờ đến sự hỗ trợ của các tổ chức xã hội

Các tổ chức dành cho bệnh nhân trầm cảm hoặc các trung tâm hỗ trợ điều trị chứng nghiện rượu bia thường sẽ cung cấp rất nhiều thông tin về những kinh nghiệm cải thiện bệnh thực tế và hiệu quả. Các thông tin này chủ yếu sẽ dựa trên cơ sở khoa học, bên cạnh đó cũng dựa vào quá trình điều trị thực tế cho những bệnh nhân trước đó.

Ngoài việc hỗ trợ gia tăng sự kết nối giữa người bệnh với cộng động thì các thông tin được cung cấp từ tổ chức này cũng có thể giúp ích rất nhiều đối với quá trình điều trị bệnh của mỗi bệnh nhân. Tuy nhiên, trước khi áp dụng và thực hành bất kì lời khuyên nào từ bên ngoài bệnh cũng cần trao đổi và tham khảo kỹ ý kiến của bác sĩ để đảm bảo được an toàn cho bản thân.

5. Sự nỗ lực của bản thân người bệnh

Bên cạnh việc áp dụng các biện pháp hỗ trợ điều trị nêu trên thì người bệnh cần phải cố gắng và nỗ lực thật nhiều để quá trình cải thiện bệnh mang lại kết quả tốt nhất. Đồng thời, sự hỗ trợ và giúp đỡ của những người thân xung quanh cũng đóng vai trò rất quan trọng.

Các chuyên gia luôn khuyên người bệnh nên nhanh chóng thay đổi thói quen sinh hoạt hàng ngày, chú ý nhiều hơn đến chế độ dinh dưỡng, dành thời gian nghỉ ngơi nhiều hơn, tích cực tham gia các hoạt động lành mạnh. Trong những hoạt động này luôn cần có sự động viên và đồng hành từ những người thân thiết để giúp bệnh nhân có thêm nhiều động lực hơn.

Một số biện pháp mà người bệnh có thể hỗ trợ thực hiện tại nhà như:

• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học và lành mạnh. Cân bằng bữa ăn với đầy đủ dinh dưỡng, tập trung ăn nhiều rau xanh, hoa quả tươi,…Hạn chế các món ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, thực phẩm đóng gói, chế biến sẵn.
• Thường xuyên vận động để nâng cao sức đề kháng, tăng cường quá trình sản sinh hormone tạo hạnh phúc để tâm trạng vui vẻ, thoải mái hơn. Những đối tượng nghiện rượu bia và trầm cảm nên dành ra khoảng 30 phút mỗi ngày để đi bộ, chạy bộ, bơi lội, tập yoga, đánh cầu lông, tập gym,…
• Chú ý nhiều hơn đến giấc ngủ, nên sắp xếp thời gian làm việc hợp lý để nghỉ ngơi, thư giãn thoải mái. Mỗi ngày nên đảm bảo ngủ đủ 8 tiếng và tập thói quen ngủ trước 23 giờ.
• Khi gặp phải căng thẳng, áp lực, mệt mỏi nên tìm kiếm sự giúp đỡ hoặc chủ động chia sẻ, tâm sự với những người thân bên cạnh. Việc nói ra được những khó khăn, trăn trở của bản thân sẽ giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn, từ đó giảm bớt các suy nghĩ tiêu cực và xu hướng lạm dụng rượu bia.
• Tìm kiếm những hoạt động mới lạ và lành mạnh để thư giãn trong những lúc rảnh rỗi như nghe nhạc, xem phim, nấu ăn, chăm sóc cây cảnh, vẽ tranh, khiêu vũ, ngồi thiền, ca hát,…

Nhìn chung, nghiện rượu bia và trầm cảm là hai tình trạng có mối quan hệ mật thiết với nhau, chúng có thể gây ra rất nhiều hậu quả nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe, cuộc sống và cả tính mạng của người bệnh. Tuy nhiên nếu có thể kịp thời phát hiện và áp dụng đầy đủ các biện pháp điều trị của chuyên gia thì tình trạng bệnh sẽ mau chóng được cải thiện, bệnh nhân cũng dần phục hồi được sức khỏe, chức năng sống để hòa nhập tốt với cuộc sống hiện tại.

Tham khảo thêm:

• Trầm cảm ẩn (trầm cảm che giấu): Cách nhận biết và điều trị
• Những thói quen xấu dễ gây trầm cảm bạn nên đề phòng
• Chữa trầm cảm bằng phương pháp diện chẩn có hiệu quả không?