Siderodromophobia: nỗi sợ tàu hỏa phi lý ở con người

Siderodromophobia là thuật ngữ được dùng để nói đến nỗi sợ hãi phi lý và quá mức về tàu hỏa. Đây là một dạng phổ biến của rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi khiến cho con người luôn phải đối mặt với những cảm xúc tồi tệ, tiêu cực đối với những gì liên quan đến tàu hỏa. 

Siderodromophobia là gì?

Tàu hỏa là phương tiện di chuyển đã có từ rất lâu tại nước ta. Từ năm 1881, người Pháp đã cho khởi công xây dựng tuyến đường sắt ở Việt Nam nhằm phục vụ tốt cho việc di chuyển. Cho đến hiện nay, tàu hỏa vẫn được xem là một trong các phương tiện giao thông quan trọng và được đầu tư phát triển nhiều tại nước ta.

Vận chuyển bằng đường sắt góp phần lớn trong việc lưu thông con người và hàng hóa, giúp giảm bớt sự quá tải đối với những hình thức vận chuyển khác như máy bay, xe hơi,…Hơn thế, tàu hỏa cũng ít tốn nhiên liệu, do đó, chi phí vận chuyển cũng được giảm đi rất nhiều. Đồng thời, tỉ lệ gây tai nạn giao thông của nó cũng thấp hơn nhiều so với những phương tiện di chuyển khác.

Trong thực tế thì phương tiện này mang lại rất nhiều lợi ích cho con người, nó cũng chính là hình thức hỗ trợ đắc lực đối với sự phát triển, tăng trưởng kinh tế của nước ta. Tuy nhiên, đâu đó vẫn có một số người cảm thấy sợ hãi, lo lắng về tàu hỏa. Khi nỗi sợ này vượt quá tiêu chuẩn xã hội thì nó được xem như một chứng ám ảnh cụ thể về tàu hỏa hay còn gọi là Siderodromophobia.

Siderodromophobia là thuật ngữ Hy Lạp thường được sử dụng để nhắc đến những nỗi sợ vô lý đối với tàu hỏa, đường ray. Những người mắc phải hội chứng này thường sẽ tồn tại một nỗi sợ quá mức và phi lý có liên quan đến tàu hỏa, xe lửa, đường sắt hoặc đối với việc phải du lịch bằng đường sắt. Đây được xem như một dạng rối loạn lo âu ám ảnh sợ hãi hay còn gọi là hội chứng ám ảnh sợ cụ thể.

Hội chứng này xuất hiện một cách độc lập hoặc cũng có nhiều khả năng tồn tại đồng thời cùng với các chứng ám ảnh sợ có liên quan như chứng sợ lái xe, chứng sợ tốc độ, chứng sợ xã hội, chứng sợ khoảng trống. Nhưng cho đến hiện nay, Sổ tay chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần (DSM -5) vẫn chưa công nhận Siderodromophobia là một hội chứng cụ thể.

Tuy nhiên, nỗi sợ phi lý này có thể gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đối với sức khỏe và đời sống của con người, hạn chế các sinh hoạt đời thường của họ. Do đó, nó vẫn cần được can thiệp và điều trị kịp thời. Mặc dù chưa được công nhận nhưng một điều may mắn là hội chứng này vẫn có khả năng được cải thiện tốt nhờ vào trị liệu tâm lý, dùng thuốc.

Cách nhận biết nỗi sợ tàu hỏa phi lý

Cũng khá giống với những hội chứng ám ảnh sợ cụ thể khác, Siderodromophobia được đặc trưng bởi nỗi sợ quá mức và phi lý có liên quan đến tàu hỏa. Người mắc phải chứng này sẽ liên tục căng thẳng, sợ hãi, bất an khi nghĩ hoặc đối diện với việc di chuyển bằng tàu hỏa, các phương tiện đường sắt. Nỗi sợ này vượt quá chuẩn mực xã hội và liên tục kéo dài ít nhất 6 tháng, gây ảnh hưởng đến cuộc sống, sinh hoạt hàng ngày của con người.

Một vài triệu chứng đặc trưng thường gặp ở người mắc chứng Siderodromophobia – nỗi sợ tàu hỏa như:

• Luôn cảm thấy lo lắng, sợ hãi, căng thẳng kéo dài về hầu hết tất cả những gì có liên quan đến tàu lửa.
• Trở nên hoảng loạn, kích động, lo sợ quá mức khi nghe thấy tiếng còi tàu hỏa, nhìn thấy hình ảnh về tàu hỏa, đường ray,….
• Có xu hướng tránh né việc nói về tàu hỏa, đến những nơi như ga tàu, các địa chỉ tham quan có liên quan đến đường ray, tàu hỏa.
• Từ chối việc di chuyển bằng tàu hỏa.
• Người mắc chứng Siderodromophobia sẽ không thể sống cạnh đường ray xe lửa.

Cũng chính vì nỗi sợ quá mức này mà khi nhìn thấy tàu hỏa hoặc đơn giản là nghĩ về chúng, bệnh nhân cũng sẽ xuất hiện các triệu chứng như:

• Choáng váng, chóng mặt
• Run sợ, ra nhiều mồ hôi
• Tim đập nhanh
• Hơi thở gấp, khó thở
• Tức ngực
• Nóng bừng
• Đau dạ dày
• Buồn nôn
• Tái xanh mặt mày
• Ngất xỉu

Tùy vào mức độ nặng nhẹ của từng người bệnh mà các triệu chứng cũng sẽ được biểu hiện với tần suất khác nhau. Nếu nỗi sợ bộc lộ một cách dữ dội có thể khiến cho bệnh nhân mất kiểm soát, thực hiện các hành vi phản kháng, chống đối gây tổn thương cho bản thân và những người xung quanh.

Nỗi sợ tàu hỏa – Nguyên nhân do đâu?

Vẫn chưa thể xác định chính xác về nguyên nhân gây ra nỗi sợ tàu hỏa Siderodromophobia. Tuy nhiên, dựa theo nghiên cứu thì hội chứng này có thể liên quan đến những trải nghiệm tồi tệ trong quá khứ về tàu hỏa hoặc một số tác động từ gia đình, môi trường sống.

Theo chia sẻ của các chuyên gia, thì những yếu tố sau đây có thể góp phần hình thành nên Siderodromophobia:

• Các trải nghiệm tồi tệ: Cũng giống như những chứng ám ảnh sợ cụ thể khác, nỗi sợ không tự sinh ra mà nó chính là kết quả của những trải nghiệm trong quá khứ. Nếu bạn hoặc người thân đã từng gặp phải tai nạn tàu hỏa hay tận mắt chứng kiến những vụ tai nạn thảm khốc trên đường ray thì nguy cơ phát triển nỗi sợ này rất cao. Những hình ảnh, kí ức ám ảnh đó sẽ xâm chiếm lấy cơ thể và tâm trí của bạn, khiến bạn luôn tồn tại một nỗi sợ phi lý đối với những gì liên quan đến tàu hỏa.
• Yếu tố di truyền: Theo nghiên cứu nhận thấy, nếu gia đình bạn có người thân mắc phải Siderodromophobia hoặc các hội chứng có liên quan thì nhiều khả năng bạn cũng sẽ phát triển nỗi sợ này. Bên cạnh đó, khi còn nhỏ, trẻ em sẽ dễ bị ảnh hưởng bởi cảm xúc, hành vi của những người nuôi dưỡng mình. Vì thế nếu cha mẹ, ông bà, anh chị em có nỗi sợ về tàu hỏa và thì cũng sẽ cảm thấy sợ hãi về điều đó.
• Các vấn đề về tâm lý, tâm thần: Một số rối loạn tâm thần như trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn ám ảnh cưỡng chế cũng có thể thúc đẩy sự hình thành của Siderodromophobia.
• Ảnh hưởng từ báo đài, tin tức: Với thời đại 4.0 hiện nay, bạn sẽ dễ dàng tiếp cận hơn với thông tin, nắm rõ về những vụ tai nạn trên khắp cả nước và thế giới. Tuy nhiên, nếu thường xuyên xem những bản tin về các vị tai nạn trên đường ray, bạn cũng có nhiều khả năng cảm thấy lo sợ, căng thẳng về nó.

Siderodromophobia ảnh hưởng như thế nào?

Siderodromophobia tuy không đe dọa trực tiếp đến tính mạng của con người nhưng những ảnh hưởng của nó đối với sức khỏe và đời sống là vô cùng lớn. Nỗi sợ kéo dài dai dẳng khiến cho người bệnh bị hạn chế về các sinh hoạt đời sống, chất lượng công việc, học tập cũng sẽ bị tác động.

Những người tồn tại nỗi sợ quá mức và phi lý về tàu hỏa sẽ luôn tránh né việc tiếp xúc với phương tiện này và tất nhiên họ sẽ từ chối việc di chuyển bằng tàu hỏa. Tuy nhiên, với sự phát triển vượt bậc của xã hội hiện nay thì con người hoàn toàn có thể có nhiều sự lựa chọn khác để di chuyển như xe máy, xe hơi, máy bay hoặc các phương tiện đường thủy.

Chính vì thế, so với các hội chứng ám ảnh sợ cụ thể khác thì Siderodromophobia không ảnh hưởng quá nghiêm trọng đến sinh hoạt đời sống. Tuy nhiên, những người này sẽ cảm thấy vô cùng hoảng sợ, lo lắng, căng thẳng tột độ khi chỉ nghe thấy âm thanh, nhìn thấy hình ảnh hay các đoạn video có liên quan đến tàu hỏa. Điều này khiến họ không thể sinh sống gần những nơi có xe lửa chạy ngang hoặc không thể xem được những bộ phim có liên quan đến hình ảnh tàu hỏa, đường ray.

Bên cạnh đó, việc bùng phát nỗi sợ hãi vô lý trước đám đông, nơi công cộng cũng khiến cho nhiều người bệnh cảm thấy e dè, ngại ngùng. Cũng bởi họ hiểu rằng nỗi lo lắng của mình là phi lý nhưng không thể kiểm soát được cảm xúc, hành vi của bản thân. Điều này khiến nhiều người tự cô lập chính mình, thiếu tự ti, bất lực.

Cũng chính vì lý do này mà nhiều người Siderodromophobia rất dễ phát triển các rối loạn tâm thần khác, chẳng hạn như trầm cảm, rối loạn hoảng sợ, rối loạn lo âu lan tỏa, rối loạn ám ảnh cưỡng chế. Đặc biệt hơn, do sự bất lực về nỗi sợ của mình nên nhiều người bệnh cũng có xu hướng tìm đến những chất kích thích, chất gây nghiện để giải tỏa cảm xúc tiêu cực của mình. Điều này gây nên nhiều ảnh hưởng đối với sức khỏe, làm suy giảm chất lượng cuộc sống, tác động đến khả năng học tập và làm việc của người bệnh.

Cách đối phó với Siderodromophobia – nỗi sợ phi lý về tàu hỏa

Do chưa được công nhận cụ thể nên Siderodromophobia vẫn không được chẩn đoán dựa trên những tiêu chuẩn của DSM – 5. Do đó, bác sĩ chuyên khoa sẽ dựa vào những triệu chứng đặc trưng của bệnh, đồng thời tiến hành tìm hiểu và khai thác về tiền sử bệnh lý của cá nhân, gia đình, các tác động bên ngoài để đánh giá chính xác về tình trạng sức khỏe của người bệnh. Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể yêu cầu thực hiện một số xét nghiệm cần thiết nhằm loại bỏ khả năng có liên quan đến các vấn đề thực thể hay những rối loạn tâm thần khác.

Sau khi đã chẩn đoán được chính xác về nỗi sợ hãi của người bệnh, bác sĩ sẽ tư vấn về những phương pháp điều trị để đưa ra phác đồ cải thiện phù hợp nhất. Cụ thể một số biện pháp thường được áp dụng đối với người bị Siderodromophobia – nỗi sợ tàu hỏa như:

1. Tâm lý trị liệu

Tâm lý trị liệu được đánh giá là một trong các phương pháp an toàn và hiệu quả đối với hầu hết các trường hợp mắc bệnh tâm lý, tâm thần, trong đó có hội chứng sợ hãi tàu hỏa (Siderodromophobia). Chuyên gia tâm lý sẽ gặp gỡ và trò chuyện trực tiếp cùng với từng bệnh nhân để có thể tìm hiểu, đi sâu vào suy nghĩ, cảm xúc, nhận thức của họ.

Thông thường, đối với những nỗi sợ phi lý, cụ thể là tàu hỏa thì nhà trị liệu sẽ ưu tiên áp dụng các liệu pháp tâm lý như:

• Liệu pháp nhận thức và hành vi (CBT): Mục đích chính của liệu pháp này là giúp cho bệnh nhân hiểu rõ về những suy nghĩ sai lệch của mình và điều chỉnh nó theo chiều hướng tích cực hơn. Bệnh nhân sẽ có cái nhìn đúng đắn và phù hợp hơn với mức độ nguy hiểm của tàu hỏa, từ đó dễ dàng kiểm soát và giảm thiểu được nỗi sợ phi lý của chính mình.
• Liệu pháp tiếp xúc (phơi nhiễm): Liệu pháp này được thực hiện bằng cách cho người bệnh dần được tiếp cận với chính nỗi sợ hãi của mình theo cấp độ tăng dần. Bệnh nhân có thể được nghe âm thanh của tàu hỏa, xem những bức hình, những đoạn video về con tàu, đường ray. Nhiệm vụ chính của chuyên gia tâm lý đó chính là hỗ trợ người bệnh kiểm soát và đối phó tốt với nỗi sợ của mình, vượt qua những ám ảnh, cảm xúc tồi tệ của bản thân đối với tàu hỏa.
• Liệu pháp chánh niệm (MBSR): Người bệnh sẽ được áp dụng các kỹ thuật thư giãn như ngồi thiền, hít thở để kiểm soát nỗi sợ của mình. Thông thường thì biện pháp này sẽ được duy trì trong khoảng 8 tuần.

2. Dùng thuốc hỗ trợ

Siderodromophobia không phải là bệnh nên không có thuốc để điều trị. Tuy nhiên, đối với một số trường hợp lo lắng, căng thẳng, sợ hãi quá mức sẽ khiến cho họ không thể kiểm soát được hành vi của mình. Chính vì thế, bác sĩ có thể cân nhắc để áp dụng thêm một vài loại thuốc điều trị như thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần, thuốc chống lo âu để làm thuyên giảm các triệu chứng nguy hiểm.

Người bệnh cần tuân thủ đúng theo hướng dẫn sử dụng thuốc của chuyên gia, tuyệt đối không được tự ý mua thuốc về sử dụng khi chưa có sự chỉ định cụ thể. Các loại thuốc này cũng có nhiều khả năng gây ra những tác dụng phụ ngoài ý muốn như chóng mặt, buồn nôn, khô miệng,…Nếu trong quá trình dùng thuốc nhận thấy có các dấu hiệu bất thường thì cần thông báo ngay với chuyên gia để được hướng dẫn xử lý kịp thời.

3. Cải thiện tại nhà

Để cải thiện tinh thần, cân bằng cảm xúc, kiểm soát nỗi sợ hiệu quả, bạn cũng cần duy trì một lối sống lành mạnh, tích cực. Các biện pháp sau đây sẽ góp phần giúp bạn khắc phục tốt các triệu chứng khó chịu của Siderodromophobia.

• Bổ sung chất dinh dưỡng qua thực phẩm ăn uống hàng ngày, tăng cường ăn nhiều rau củ quả, trái cây, sữa chua, thịt nạc, cá béo,…Nếu cảm thấy chán ăn, ăn không ngon miệng thì nên ưu tiên chế biến những món ăn dạng lỏng, dễ tiêu hóa và chia nhỏ bữa ăn ra nhiều lần khác nhau.
• Tăng cường thời gian rèn luyện cơ thể bằng các bài tập thể dục thể thao như yoga, thiền định, chạy bộ, đi bộ, bơi lội, đánh cầu lông, đá bóng,…Theo nghiên cứu thì khi cơ thể được vận động đúng cách sẽ giúp sản sinh ra hàm lượng hormone tạo hạnh phúc, giúp giảm stress, lo âu hiệu quả.
• Loại bỏ nhanh chóng các thói quen xấu như ăn thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn đóng hộp, uống rượu bia, hút thuốc, sử dụng chất gây nghiện, thức khuya, làm việc quá sức,…
• Chú ý nhiều hơn đến giấc ngủ, do nỗi sợ quá mức về tàu hỏa nên nhiều người có thể lo lắng, mất ngủ thường xuyên. Chính vì thế, bạn hãy thay đổi thói quen ngủ hàng ngày, duy trì giấc ngủ đủ từ 7 đến 8 tiếng để có được tinh thần thoải mái và tràn đầy năng lượng. Nếu khi ngủ hãy thử sử dụng tinh dầu thơm, massage, thiền định, nghe nhạc trước khi ngủ.
• Hãy thử viết nhật ký, viết về những cảm xúc và nỗi sợ hãi của mình đối với tàu hỏa, đường ray. Hoặc nếu có thể hãy chủ động chia sẻ với mọi người về nỗi sợ của mình, giúp họ hiểu hơn về cảm xúc của bạn và hỗ trợ bạn tốt hơn.

Siderodromophobia không phải là nỗi sợ phổ biến và cũng không làm cản trở quá nhiều đời sống của người bệnh nhưng vẫn cần can thiệp kịp thời. Hi vọng thông qua bài viết này, bạn đọc sẽ hiểu hơn về nỗi sợ phi lý tàu hỏa và có cách khắc phục, vượt qua nỗi sợ tốt hơn.

Tham khảo thêm:

• Megalophobia: nỗi sợ ám ảnh với những thứ to lớn, khổng lồ
• Ornithophobia: Nỗi sợ kinh hãi đối với những chú chim
• Technophobia (Chứng sợ công nghệ) gây ra ảnh hưởng gì?