Thuốc chống trầm cảm uống lâu ngày có gây nghiện không?

Sử dụng thuốc là một trong các biện pháp thường xuyên được áp dụng trong quá trình điều trị bệnh trầm cảm, đặc biệt là các giai đoạn vừa và nặng. Thực tế, việc uống thuốc đôi lúc phải duy trì liên tục trong khoảng vài tháng, vài năm hoặc thậm chí là cả đời. Vậy thuốc chống trầm cảm uống lâu ngày có gây nghiện không? Cần làm gì để rút ngắn được thời gian dùng thuốc?

Thuốc chống trầm cảm uống lâu ngày có gây nghiện không?

Thông thường, khi nhận thấy các triệu chứng của bệnh biểu hiện ở mức độ nặng hoặc người bệnh có xuất hiện các dấu hiệu nguy hiểm như tự làm hại bản thân, muốn tự sát thì các bác sĩ sức khỏe tâm thần sẽ cân nhắc kê đơn thuốc để hỗ trợ điều trị. Việc sử dụng các loại thuốc chống trầm cảm nhằm mục đích khắc phục các yếu tố sinh học gây ra bệnh. Đồng thời chúng sẽ hỗ trợ cân bằng cảm xúc và ngăn chặn được các hành vi nguy hiểm, phòng tránh nguy cơ tự sát ở người bệnh.

Mặc dù việc sử dụng thuốc không thể thay thế hoàn toàn cho các biện pháp điều trị, chúng cũng không thể chữa khỏi tận gốc các nguyên căn của bệnh. Tuy nhiên, đối với các trường hợp bệnh nặng và vừa nếu không có sự can thiệp của thuốc sẽ khiến bệnh tình tiến triển theo chiều hướng xấu, khả năng tự sát tăng cao.

Tuy nhiên, hầu hết các loại thuốc chống trầm cảm thường có khả năng gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn như khô miệng, buồn nôn, chóng mặt, choáng váng, suy giảm chức năng tình dục nên người bệnh cần phải cẩn trọng trong việc sử dụng. Bệnh nhân cần phải tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định dùng thuốc của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho sức khỏe và hỗ trợ tốt cho quá trình phục hồi bệnh.

Bên cạnh đó, các loại thuốc chống trầm cảm thường có tác dụng khá chậm, thông thường người bệnh phải duy trì sử dụng từ 2 đến 6 tuần mới nhận thấy được hiệu quả của thuốc. Đối với các trường hợp bệnh nặng, người bệnh phải kiên trì sử dụng trong thời gian dài, có thể kéo dài trong vài năm hoặc thậm chí cả đời. Vì thế, cũng có không ít người bệnh lo lắng rằng liệu việc uống thuốc chống trầm cảm lâu ngày có gây nghiện không.

Để giúp cho người bệnh có thể an tâm sử dụng thuốc đúng liệu trình, các chuyên gia cũng đã cho biết rằng, các loại thuốc chống trầm cảm phổ biến hiện nay hoàn toàn không gây nghiện hoặc làm cho người bệnh lệ thuộc vào thuốc. Tuy nhiên, vì bản chất của căn bệnh tâm thần này là bệnh mãn tính, rất dễ bị tái phát nên nếu bệnh nhân tự ý ngưng sử dụng thuốc không đúng cách hoặc ngừng dùng thuốc đột ngột sẽ làm gia tăng nguy cơ tái phát, thậm chí các triệu chứng còn biểu hiện ở mức độ nghiêm trọng hơn.

Để quá trình dùng thuốc được diễn ra thuận lợi và phát huy tốt công dụng của mình thì người bệnh cần phải đảm bảo uống thuốc đúng theo hướng dẫn, không được tự ý thay đổi liều lượng của thuốc. Nếu bạn không rơi vào tình trạng được chỉ định sử dụng thuốc cả đời thì việc ngừng thuốc phải được tiến hành từ từ, giảm liều theo chỉ định của bác sĩ.

Một số loại thuốc chống trầm cảm thường được chỉ định hiện nay như:

• Nhóm SNRI: Thường sẽ bao gồm các loại thuốc như Venlafaxine, duloxetine, desvenlafaxine,…Đây là nhóm thuốc thế hệ mới có công dụng tái hấp thu serotonin và norepinephrine giúp cân bằng cảm xúc, giảm thiểu tốt các triệu chứng tiêu cực mà trầm cảm gây ra.
• Nhóm SSRI: Sertraline, paroxetine, fluoxetine, citalopram,… là những loại thuốc phổ biến. Có tác dụng tương tự như nhóm SNRI nhưng hoạt động mạnh mẽ hơn.
• Nhóm IMAO: Các loại thuốc thường dùng như Tanakan, Ginko ,Nootropyl, Seduxen, Cinnarizine, Cavinton forte,…Nhóm thuốc này có tác dụng giúp phóng thích những chất dẫn truyền thần kinh đi vào não bộ nhằm kích thích các hoạt động của hệ thần kinh.
• Nhóm MAOI: Bao gồm Isocarboxazid, phenelzine, tranylcypromine,…Các loại thuốc này có công dụng giúp ngăn chặn hoạt động của enzyme monoamine oxidase – đây là chất gây phá vỡ những chất dẫn truyền thần kinh bên trong não bộ. Tuy nhiên, loại thuốc này có thể gây ra nhiều tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh. Do đó, khi bệnh nhân không đáp ứng tốt các loại thuốc khác mới được cân nhắc sử dụng nhóm MAOI.
• Nhóm TCA: Hay còn được nhiều người gọi là nhóm thuốc chống trầm cảm 3 vòng bao gồm các loại thuốc như Imipramine, doxepin, desipramine, amitriptyline,…Đây là nhóm thuốc đời đầu được sử dụng nhiều cho các trường hợp trầm cảm nặng. Các loại thuốc này có tác dụng điều chỉnh nồng độ norepinephrine và serotoni, đồng thời giúp ngăn chặn thụ thể như histamin H1 , alpha-adrenergic và muscarinic M1 nhằm hạn chế các tác động xấu lên hệ thần kinh.
• Nhóm thuốc trầm cảm không điển hình (hay còn gọi là nhóm Atypical antidepressants): Trazodone, mirtazapin, bupropion là các loại thuốc thuộc nhóm này. Chúng có tác dụng cải thiện và cân bằng nồng độ serotonin và norepinephrine bên trong não bộ.

Các nhóm thuốc này sẽ được cân nhắc chỉ định cho từng trường hợp bệnh khác nhau. Mỗi người bệnh sẽ được hướng dẫn cụ thể về cách sử dụng thuốc, liều lượng dùng thích hợp. Vì thế người bệnh cần phải tuân thủ đúng theo các chỉ thị dùng thuốc của bác sĩ để đảm bảo an toàn và giúp cho quá trình chữa bệnh được thuận lợi hơn.

Dùng thuốc chống trầm cảm lâu ngày có ảnh hưởng gì không?

Mặc dù việc sử dụng thuốc chống trầm cảm có thể hỗ trợ tốt trong việc kiểm soát các triệu chứng bệnh và giúp cho quá trình điều trị mang lại hiệu quả tốt hơn. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc trong thời gian dài cũng khiến cho nhiều người cảm thấy lo lắng. Không chỉ băn khoăn về vấn đề thuốc có gây nghiện hay không mà họ còn sợ rằng thuốc có thể gây ra các tác dụng phụ hoặc làm ảnh hưởng đến sức khỏe nếu dùng lâu ngày.

Bên cạnh đó, điều trị trầm cảm là một quá trình dài, người bệnh phải thực sự nỗ lực và kiên trì mới có thể vượt qua được chứng bệnh quái ác này, thậm chí có nhiều trường hợp bệnh nghiêm trọng bắt buộc phải dùng thuốc cả đời mới có thể kiểm soát tốt. Thông thường các bệnh nhân được chỉ định điều trị bằng thuốc phải sử dụng tối thiểu trong vòng 6 tháng để đảm bảo các triệu chứng bệnh được loại bỏ hoàn toàn.

Sau đó tùy vào tình trạng sức khỏe và mức độ bệnh của mỗi người mà các chuyên gia sẽ cân nhắc thêm về việc sử dụng thuốc duy trì. Điều này cũng khiến cho nhiều người bệnh cảm thấy bất an khi cứ liên tục phải uống thuốc. Nhiều người chia sẻ rằng, khi sử dụng thuốc chống trầm cảm họ cảm thấy rất hưng phấn, cơ thể lâng lâng nhưng không thể cố định ở một trạng thái buồn hay vui, điều này khiến cho họ cảm giác rằng không còn là chính mình.

Một vài nghiên cứu khoa học cũng đã nhận thấy rằng, quá trình dùng thuốc chống trầm cảm lâu ngày có thể làm giảm khả năng đáp ứng thuốc hoặc khiến cho thể bị nhờn thuốc. Tuy nhiên vẫn chưa có bất kì kết luận cụ thể nào về nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Dựa vào số liệu thống kê của thực tế cho biết rằng tỉ lệ người bệnh giảm tiếp nhận thuốc sẽ dao động ở mức từ 9 đến 57%.

Đặc biệt đối với những trường hợp người bệnh không thể đáp ứng tốt với các nhóm thuốc phổ biến và được chỉ định dùng nhóm thuốc chống trầm cảm không điển hình trong thời gian dài thì có thể khiến cho bệnh nhân trầm cảm chuyển sang giai đoạn hưng cảm. Vì thế, nhóm thuốc này chỉ được cân nhắc áp dụng trong các trường hợp thực sự cần thiết để phòng tránh các tác dụng phụ ngoài ý muốn.

Bên cạnh đó, hầu hết các loại thuốc chống trầm cảm đều có thể gây ra một số tác dụng ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh. Quá trình dùng thuốc lâu ngày có thể khiến cho các vấn đề sức khỏe bị ảnh hưởng nghiêm trọng như làm suy giảm chức năng sinh dục, tăng cân, béo phì, gặp phải một số vấn đề về hệ tiêu hóa. Khi người bệnh liên tục xuất hiện các triệu chứng này có thể khiến cho chất lượng cuộc sống bị suy giảm, tinh thần bị tụt dốc đáng kể.

Xem thêm: Uống thuốc trầm cảm trong bao lâu? Lời khuyên từ bác sĩ

Làm sao để rút ngắn được thời gian uống thuốc?

Trong thực tế, không chỉ riêng các loại thuốc chống trầm cảm mà bất kì loại thuốc Tây nào khi sử dụng trong thời gian dài cũng có nguy cơ gây ra nhiều ảnh hưởng tiêu cực đối với sức khỏe của người bệnh.  Tuy nhiên, nếu người bệnh tuân thủ đúng các chỉ thị của bác sĩ và kết hợp cùng lối sống tích cực sẽ giúp giảm thiểu các hậu quả của thuốc và rút ngắn được thời gian dùng thuốc.

Tùy vào sự đáp ứng của mỗi người, mức độ bệnh và nhiều yếu tố khác mà bác sĩ sẽ cân nhắc tăng giảm liều lượng khác nhau. Để góp phần rút ngắn thời gian sử dụng thuốc và giúp cho quá trình điều trị đạt được kết quả tốt hơn thì người bệnh cần phải áp dụng các biện pháp sau đây:

• Phải tuân thủ đúng theo các chỉ định dùng thuốc của bác sĩ, uống đúng thuốc, đúng liều lượng và dùng thuốc vào một thời gian cố định.
• Nếu trong quá trình dùng thuốc có xuất hiện bất kì các triệu chứng khác lạ nào thì nên thông báo ngay với bác sĩ điều trị để được xử lý và cân nhắc điều trị đơn thuốc phù hợp hơn.
• Kết hợp việc sử dụng thuốc với các biện pháp điều trị khác, điển hình như tâm lý trị liệu để mau chóng kiểm soát được triệu chứng bệnh và dần ổn định hơn về mặt cảm xúc.
• Người bệnh cần phải xây dựng một lối sống khoa học, thường xuyên vận động và tập luyện thể dục thể nâng cao sức khỏe thể chất. Đồng thời việc vận động mỗi ngày cũng là phương pháp hỗ trợ kích thích sản sinh các hormone gây hạnh phúc, đặc biệt là serotonin, từ đó giúp cho người bệnh cảm thấy vui vẻ và thoải mái hơn.
• Tăng cường bổ sung các thực phẩm dinh dưỡng tốt cho não bộ. Có được một chế độ ăn uống lành mạnh và đầy đủ dưỡng chất cũng góp phần quan trọng đối với việc phục hồi sức khỏe thể chất lẫn tinh thần.
• Bệnh nhân cũng cần đảm bảo về giấc ngủ của mình, tốt nhất nên ngủ đủ từ 7 đến 8 tiếng mỗi ngày. Nếu cảm thấy khó ngủ có thể áp dụng thêm các liệu pháp hỗ trợ như ngâm chân với nước ấm, sử dụng tinh dầu thơm, nghe nhạc, thiền định,….
• Kiểm soát và cân bằng cảm xúc bằng các biện pháp đơn giản như tập yoga, ngồi thiền, hít thở sâu, nghe nhạc, đọc sách, viết nhật kí,….
• Sắp xếp thời gian làm việc và nghỉ ngơi thật hợp lý, hạn chế tình trạng làm việc quá sức. Khi cảm thấy căng thẳng hãy dành ra khoảng 10 đến 15 phút để nghe nhạc, tưới cây, đi dạo, vận động cơ thể một cách nhẹ nhàng,….
• Tái khám đúng lịch hẹn của bác sĩ, giữ liên lạc và trao đổi cụ thể về tình trạng sức khỏe của bản thân để kiểm soát bệnh tình tốt nhất.

Bài viết trên đây đã đưa ra một số thông tin giúp bạn đọc có thể giải đáp được thắc mắc uống thuốc chống trầm cảm lâu ngày có gây nghiện không. Việc sử dụng thuốc cũng cần phải tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định của bác sĩ chuyên khoa để hạn chế tối đa các ảnh hưởng xấu có thể xảy ra đối với sức khỏe của người bệnh.

Tham khảo thêm:

• Hội chứng ngưng thuốc chống trầm cảm và những lưu ý cần biết
• Tác hại của thuốc chống trầm cảm bạn nên cảnh giác
• Uống thuốc trầm cảm khi mang thai có ảnh hưởng đến thai nhi không?