Trầm cảm ở nam giới: Nguyên nhân và dấu hiệu cần nhận biết sớm
Trầm cảm ở nam giới không đơn giản chỉ là sự căng thẳng, stress hay sự biến đổi về tính cách mà còn thể hiện qua hành vi, khả năng tư duy lẫn các biểu hiện rõ rệt về sức khỏe. Căn bệnh này có thể khởi phát bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, nếu không thể sớm phát hiện và điều trị kịp thời sẽ gây ra rất nhiều hậu quả nghiêm trọng.
Hiện nay, trầm cảm là một trong các chứng rối loạn tâm thần phổ biến nhất trên toàn thế giới, Theo ước tính vào năm 2020 của Tổ chức Y tế Thế giới WHO cho biết thì trầm cảm là căn bệnh thứ 2 có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người, chỉ đứng sau bệnh tim mạch.
Ở nước ta, bệnh trầm cảm đang ngày càng gia tăng mạnh mẽ và có xu hướng trẻ hóa đáng kể. Thông thường nhiều người hay gọi đây là chứng bệnh của phụ nữ bởi theo thống kê nhận thấy số lượng mắc bệnh ở nữ giới cao gấp 2 lần so với nam giới. Tuy nhiên, tính đến thời điểm hiện tại, mỗi năm đã có hơn 6 triệu đàn ông tại Mỹ rơi vào tình trạng trầm cảm.
Đặc biệt hơn là khi nam giới mắc bệnh trầm cảm sẽ có nhiều khả năng dẫn đến tự sát hơn so với nữ giới. Cũng bởi nam giới sẽ có nhiều xu hướng sử dụng các biện pháp giải quyết vấn đề một cách mạnh mẽ, quyết liệt hơn. Bên cạnh đó, chứng trầm cảm còn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, phá vỡ các mối quan hệ, can thiệp sâu vào công việc và các hoạt động hàng ngày của người bệnh.
Nguyên nhân dẫn đến trầm cảm ở nam giới
Trầm cảm ở nam giới có thể khởi phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Tuy nhiên, sau nhiều lần nghiên cứu và dựa vào số liệu thống kê thì các chuyên gia cũng chỉ ra được 5 nguyên nhân chủ yếu sau đây:
1. Do áp lực, căng thẳng kéo dài
Trong cuộc sống, nếu có một chút căng thẳng, áp lực sẽ là một điều tuyệt vời giúp chúng ta có thể nỗ lực và phát triển bản thân tốt hơn. Tuy nhiên, khi tình trạng căng thẳng vượt quá mức giới hạn và kéo dài liên tục sẽ gây nên những ảnh hưởng tiêu cực đối với cơ thể và tâm trí của con người.
Các chuyên gia cho biết rằng, hàm lượng cortisol sẽ tăng cao nếu chúng ta rơi vào trạng thái căng thẳng. Sự bùng nổ của lượng hormone này sẽ làm tạo kích thích khiến cho não bộ tăng cường sản sinh ra nhiều dopamine để kiểm soát và làm thuyên giảm triệu chứng căng thẳng.
Tuy nhiên, khi sự căng thẳng, lo lắng bồn chồn, áp lực cứ kéo dài triền miên và không có biện pháp khắc phục tốt sẽ khiến cho hàm lượng dopamine bị cạn kiệt, từ đó làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm ở nam giới. Theo nhận định của các nhà khoa học thì tình trạng căng thẳng mãn tính cũng là một trong các nguyên nhân có thể làm khởi phát chứng trầm cảm. Điều này được lý giải rằng, khi nam giới bị căng thẳng lượng oxytocin sẽ ít được giải phóng làm cho họ có xu hướng không muốn tiếp xúc với những người xung quanh, lâu dần tâm trí sẽ bị suy giảm nghiêm trọng.
2. Do chất hóa học trong não bộ
Sự mất cân bằng về hàm lượng những chất hóa học bên trong não bộ cũng là một trong các nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng trầm cảm ở nam giới. Các chất này có nhiệm vụ dẫn truyền thông tin đến các tế bào thần kinh bên trong bộ não. Các nhà khoa học cũng đã cho biết, một số chất dẫn truyền thần kinh, điển hình như serotonin và dopamine cũng góp phần trong việc hình thành nên căn bệnh trầm cảm.
- Dopamine: Chất này có tác dụng giúp gia tăng động lực, năng lượng cho cơ thể để con người có thể hoàn thành tốt các hoạt động hàng ngày. Do đó, nếu lượng chất này bị giảm đi cũng sẽ khiến nguy cơ mắc bệnh trầm cảm tăng cao.
- Serotonin: Đây là chất giúp điều chỉnh cảm giác thèm ăn, cân bằng tâm trạng và những ham muốn tình dục ở con người. Nếu lượng serotonin bị suy giảm cũng sẽ làm cho các triệu chứng của trầm cảm có cơ hội khởi phát.
3. Do hormone
Hàm lượng hormone bên trong cơ thể cũng là yếu tố góp phần quan trọng đối với sức khỏe tổng thể của con người. Qua nghiên cứu nhận thấy rằng, các đối tượng có hàm lượng testosterone thấp sẽ có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm cao hơn. Đây cũng là lý do tại sao bệnh trầm cảm lại dễ xuất hiện ở phụ nữ hơn so với đàn ông.
Các chuyên gia cũng cho biết rằng, nồng độ testosterone đóng vai trò thúc đẩy sản sinh dopamine – chất giúp điều chỉnh tâm trạng và gia tăng năng lượng cho cơ thể. Vì thế, khi cơ thể nam giới không đảm bảo được lượng chất này sẽ làm gia tăng khả năng mắc phải các vấn đề về tâm lý, trong đó có trầm cảm.
4. Tác dụng phụ của thuốc
Bên cạnh các nguyên nhân nêu trên thì việc sử dụng một số loại thuốc như thuốc chẹn beta, thuốc benzodiazepin, corticosteroid, thuốc chống co giật, các loại thuốc kích thích,…cũng có thể gây nên nhiều các tác dụng phụ và tăng nguy cơ bị trầm cảm. Ngoài ra, nếu sử dụng quá liều cũng có thể thúc đẩy nhiều nguy cơ tự sát ở người bệnh.
Ngoài ra, nam giới sẽ có nhiều xu hướng sử dụng các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, ma túy, thuốc lắc,…gây tác động xấu đến sức khỏe của não bộ và làm rối loạn tâm trạng nghiêm trọng. Những chất này tuy có khả năng tạo cảm giác hưng phấn, thoải mái tạm thời nhưng sau đó chúng sẽ gây ra những cảm giác mệt mỏi, chán chường và bi qua hơn.
5. Một số tác động từ ngoại cảnh
Trầm cảm ở nam giới có thể khởi phát từ việc nhận được quá nhiều sự kì vọng từ mọi người hoặc những ham muốn của bản thân nhưng không thể thực hiện được. Theo nghiên cứu, nam giới sẽ có nhiều xu hướng che giấu và kiềm nén cảm xúc vào bên trong. Họ ít khi biểu lộ cảm xúc buồn bã, chán nản, mệt mỏi và tuyệt vọng ra bên ngoài. Thông thường phái mạnh sẽ thể hiện sự ức chế trong lòng bằng những con tức giận, cáu gắt dữ dội.
Đặc biệt hơn, theo số liệu thống kê nhận thấy thì những người đàn ông khi bước vào độ tuổi trung niên hoặc tuổi tác càng cao sẽ có nhiều nguy cơ mắc bệnh ung thư, tim mạch, đột quỵ,…Đây cũng được xem là những yếu tố gây ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần của họ và làm gia tăng nguy cơ bị trầm cảm ở nam giới. Bên cạnh đó, khi gặp phải những biến cố lớn như ly hôn, mất người thân, phá sản, thất nghiệp, mắc bệnh hiểm nghèo,…cũng có thể làm ảnh hưởng đến tâm lý của nam giới, họ sẽ dễ rơi vào tình trạng trầm cảm hơn so với bình thường.
Dấu hiệu nhận biết trầm cảm ở nam giới
Thông thường khi phụ nữ bị trầm cảm sẽ biểu hiện cảm xúc buồn chán, ủ rũ, u buồn đối với những người xung quanh. Tuy nhiên, đối với nam giới thì không có nhiều triệu chứng này, cảm xúc của họ có thể được chuyển biến thành nhiều cách khác nhau.
Khi mắc phải chứng bệnh trầm cảm ở nam giới, phái mạnh thường có xu hướng kiềm chế cảm xúc của mình, ít khi khóc lóc bởi họ cho rằng đó là sự yếu đuối ở phụ nữ. Do điều này mà nam giới thường sẽ có những biểu hiện rõ rệt về thể chất hơn, họ thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, uể oải, không có sức sống.
1. Cơ thể uể oải, mệt mỏi
Đây được xem là một trong các biểu hiện thường gặp nhất đối với những trường hợp trầm cảm ở nam giới. Người bệnh luôn cảm thấy mệt mỏi, cơ thể thiếu năng lượng và không thể thực hiện được các việc làm hàng ngày, kể cả những việc đơn giản. Thông thường, họ sẽ luôn thức dậy với trạng thái thiếu sức sống, chán chường, gương mặt phờ phạt, tay chân yếu ớt. Trạng thái này sẽ thường xuyên xuất hiện, kể cả khi người bệnh ngủ đủ giấc.
2. Mất dần hứng thú trong mọi hoạt động
Cảm giác mệt mỏi, chán chường khiến cho người bệnh dần mất đi hứng thú đối với hầu hết các hoạt động, sự kiện xảy ra trong cuộc sống. Ngay cả những điều mà trước đây họ từng rất đam mê và yêu thích cũng không làm họ cảm thấy thích thú. Những đối tượng trầm cảm là nam giới sẽ có xu hướng muốn ở một mình, tự cô lập bản thân và không muốn tiếp xúc với người khác, kể cả những người thân thiết.
3. Rối loạn giấc ngủ
Những suy nghĩ tiêu cực, nỗi buồn được chất chứa trong lòng quá lâu sẽ khiến cho người bệnh thường xuyên bị rối loạn giấc ngủ. Triệu chứng này có thể xuất hiện ở bất kì đối tượng nào mắc phải chứng trầm cảm. Theo số liệu thống kê nhận thấy có đến hơn 80% các trường hợp người bệnh bị mất ngủ, hay mơ gặp ác mộng, tỉnh giấc nhiều lần trong đêm nhưng khó có thể ngủ lại. Còn khoảng 20% còn lại sẽ rơi vào trạng thái buồn ngủ triền miên, ngủ quá nhiều.
4. Mất tập trung, suy giảm trí nhớ
Trầm cảm lâu ngày sẽ khiến cho người bệnh khó có thể tập trung, giảm chú ý và không thể tiếp nhận, xử lý thông tin chính xác. Những đối tượng này thường hay lơ đãng, không thể tập trung, đầu óc trống rỗng, tuy duy kém dẫn đến hiệu suất công việc bị giảm đáng kể. Ngoài ra, hầu hết những người bị trầm cảm đều sẽ dễ gặp phải một số vấn đề về trí nhớ. Họ không thể ghi nhớ được khối lượng thông tin quá lớn hoặc có thể quên đi những lời nói mới được nghe.
5. Nhức đầu, đau lưng
Như đã chia sẻ ở trên, khi nam giới bị trầm cảm thường sẽ không có nhiều triệu chứng về cảm xúc, thay vào đó là những biểu hiện rõ rệt của cơ thể. Người bệnh sẽ thường xuyên cảm thấy đau nhức, ê ẩm toàn thân. Một số triệu chứng thường gặp như chóng mặt, nhức đầu, đau lưng, táo bón, tiêu chảy,….Tuy nhiên, các biểu hiện này không chỉ đặc trưng ở nam giới mà hầu hết các đối tượng bị trầm cảm đều gặp phải những trạng thái suy nhược thể chất.
6. Lo lắng, căng thẳng quá mức
Những người bị trầm cảm thường có cảm giác lo lắng, căng thẳng quá mức. Đôi lúc họ còn có những phản ứng dữ dội, thái quá đối với những tình huống không mang tính chất nguy hiểm hoặc thậm chí nó hoàn toàn không có thật. Đây không chỉ được xem là một trong các triệu chứng quan trọng để chẩn đoán bệnh trầm cảm mà nó còn là nguyên nhân hàng đầu gây nên căn bệnh này. Trong một số nghiên cứu khoa học nhận thấy, tình trạng căng thẳng, lo lắng kéo dài có thể gây nên những thay đổi về thể chất bên trong cơ thể và não bộ.
7. Dễ cáu gắt, tức giận, hung hăng
Hầu hết những trường hợp bị trầm cảm ở nam giới sẽ không có nhiều biểu hiện u sầu, chán nản, buồn bã như nữ giới. Ngược lại họ sẽ thể hiện nỗi buồn của mình bằng những cưn nóng giận, cáu gắt dữ dội với những người xung quanh, ngay cả khi người khác không làm ảnh hưởng đến họ. Họ luôn có cảm giác những người bên cạnh muốn cô lập, chán ghét họ và đang tìm cách hãm hại họ. Do đó, họ sẽ có xu hướng thù địch, muốn chống lại tất cả mọi người.
8. Rối loạn sinh dục
Trầm cảm là một trong các nguyên nhân lớn có thể gây nên sự rối loạn sinh dục. Người bệnh, đặc biệt là nam giới sẽ dần mất đi hứng thú trong quan hệ tình dục hoặc gặp phải một số vấn đề về chức năng sinh lý như rối loạn cương dương, liệt dương, không xuất tinh, xuất tinh sớm, giảm ham muốn,…Các chuyên gia cho biết rằng, trầm cảm có thể ảnh hưởng đến chức năng sinh sản của nhiều người.
9. Nghiện rượu bia
Khi những cảm xúc lẫn lộn không được giải tỏa sẽ khiến cho người bệnh có xu hướng muốn tìm đến bia rượu, các chất kích thích để cải thiện tâm trạng. Tình trạng này sẽ thường gặp nhiều ở nam giới. Những chất kích thích, chất gây nghiện có thể giúp cho bệnh nhân cảm thấy hưng phấn và dễ chịu hơn. Tuy nhiên, cảm giác này chỉ tồn tại tạm thời và dần mất tác dụng nếu người bệnh sử dụng thường xuyên. Điều này lại thúc đẩy cho bệnh nhân sử dụng với liều lượng nhiều hơn, từ đó dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng.
10. Suy nghĩ về cái chết và có ý định tự sát
Theo nghiên cứu được thực hiện bởi các nhà khoa học tâm thần thì phụ nữ bị trầm cảm sẽ có suy nghĩ về cái chết nhiều hơn so với đàn ông. Tuy nhiên tỉ lệ nam giới tự sát do chứng trầm cảm lại nhiều hơn nữ giới đến 4 lần. Các nhà khoa học cũng đã giải thích cụ thể cho vấn đề này, họ cho biết nam giới sẽ có xu hướng giải quyết vấn đề một cách mạnh mẽ và dứt khoát hơn. Đặc biệt, những trường hợp trầm cảm ở nam giới có độ tuổi càng cao thì nguy cơ tự sát càng nhiều.
Cách điều trị chứng trầm cảm ở nam giới
Tùy vào mức độ bệnh khác nhau của mỗi người mà các chuyên gia sẽ đưa ra biện pháp điều trị phù hợp nhất. Thông thường đối với những trường hợp bệnh nhẹ chỉ cần nhanh chóng thay đổi thói quen sinh hoạt hàng ngày cũng có thể đẩy lùi được các triệu chứng mà trầm cảm gây ra. Còn khi tình trạng bệnh đã chuyển biến sang giai đoạn vừa và nặng thì cần kết hợp thêm nhiều biện pháp khắc phục khác, thời gian điều trị cũng sẽ kéo dài hơn.
Một số phương pháp thường được áp dụng cho các trường hợp trầm cảm ở nam giới như:
1. Hỗ trợ cải thiện tại nhà
Nếu có thể sớm phát hiện bệnh trầm cảm ở những giai đoạn nhẹ, các triệu chứng bệnh chưa gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và cuộc sống của người bệnh thì có thể cải thiện được bằng cách thay đổi lối sống, ăn uống và nghỉ ngơi hợp lý hơn. Lúc này nam giới chưa cần đến sự hỗ trợ của thuốc.
Một số biện pháp để xây dựng lối sống lành mạnh và tích cực mà người bệnh nên thực hiện như:
- Vận động thường xuyên: Mỗi ngày nên dành ra khoảng 30 phút để tập luyện thể dục thể thao. Điều này không chỉ giúp tăng cường sức khỏe, cải thiện các triệu chứng mệt mỏi, đau nhức mà còn giúp gia tăng hàm lượng hormone serotonin bên trong cơ thể, từ đó giúp cho tâm trạng được cải thiện tốt hơn.
- Ăn uống đầy đủ: Chế độ dinh dưỡng mỗi ngày cũng đóng vai trò cực kì quan trọng đối với sức khỏe thể chất và tinh thần của mỗi người, đặc biệt là những nam giới đang mắc bệnh trầm cảm. Lúc này người bệnh nên chú ý xây dựng thực đơn ăn uống hàng ngày với đầy đủ những dưỡng chất cần thiết, đặc biệt là những thực phẩm có lợi cho não bộ. Đồng thời hạn chế các món ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng hoặc chế biến sẵn.
- Đảm bảo giấc ngủ: Đa số những người mắc bệnh trầm cảm đều bị rối loạn giấc ngủ, nhất là cảm thấy mất ngủ. Do đó người bệnh nên chú ý nhiều hơn và tìm đến các liệu pháp tự nhiên để cải thiện chất lượng giấc ngủ của mình. Nếu cảm thấy khó ngủ bạn có thể sử dụng tinh dầu thơm, ngâm chân với nước ấm, massage, ngồi thiền, nghe nhạc, uống trà thảo mộc,…Tuyệt đối không được sử dụng thuốc ngủ, thuốc an thần khi chưa có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
- Chủ động hơn trong việc trò chuyện với mọi người: Cách tốt nhất để thoát khỏi giai đoạn khó khăn, tiêu cực này đó chính là mạnh dạn bước ra bên ngoài để gặp gỡ và trò chuyện cùng với mọi người. Bạn có thể cùng với những người mà mình yêu mến đi dạo, xem phim, uống cà phê,…Điều này không chỉ giúp bạn cảm thấy bớt cô đơn mà còn cải thiện được tâm trạng, có niềm tin hơn vào cuộc sống và các mối quan hệ.
- Sắp xếp thời gian hợp lý: Thói quen làm việc quá sức cũng là một trong các yếu tố gây nên những căng thẳng, áp lực cho người bệnh trầm cảm. Vì thế, bạn cần lên kế hoạch cụ thể cho những công việc mà mình cần làm, không nên ôm đồm quá nhiều việc cùng một lúc. Những khi cảm thấy mệt mỏi, bế tắc hãy dành thời gian để nghỉ ngơi, thư giãn đầu óc hoặc đơn giản là nghe một bản nhạc để cảm thấy thoải mái hơn.
2. Tâm lý trị liệu
Hiện nay, tâm lý trị liệu là một trong các phương pháp phổ biến thường xuyên được áp dụng để điều trị cho những đối tượng mắc phải vấn đề về tâm thần, cụ thể như trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn nhân cách, rối loạn cảm xúc, stress, suy nhược cơ thể, mất ngủ,….Biện pháp này thường sẽ không cần phải sử dụng đến thuốc và hoàn toàn không can thiệp đến cơ thể người bệnh nên sẽ đảm bảo an toàn tuyệt đối.
Các chuyên gia tâm lý sẽ sử dụng ngôn ngữ giao tiếp và phi giao tiếp để trò chuyện, khai thác các thông tin từ bệnh nhân. Qua những buổi trị liệu, người bệnh sẽ dần nhận ra được những suy nghĩ, cảm xúc, hành vi tiêu cực của bản thân. Nhờ đó họ có thể tìm ra được biện pháp khắc phục phù hợp và hiệu quả đối với chính mình.
Sau thời gian trị liệu, các triệu chứng của bệnh sẽ dần được thuyên giảm, người bệnh cũng sẽ được phục hồi sức khỏe tự nhiên. Hơn thế, các chuyên gia tâm lý còn hỗ trợ thêm cho bệnh nhân những các kiểm soát cảm xúc của bản thân, dạy cho họ cách đối mặt và vượt qua những khó khăn trong cuộc sống để hạn chế tối đa được tình trạng tái phát bệnh về sau.
3. Điều trị bằng thuốc
Nếu tình trạng trầm cảm ở nam giới đã chuyển biến sang giai đoạn nặng, người bệnh có xuất hiện các hành vi tự làm hại bản thân hoặc có ý định muốn tự sát thì sẽ được chỉ định sử dụng một số loại thuốc chống trầm cảm. Việc áp dụng biện pháp sẽ giúp kiểm soát tốt các triệu chứng nguy hiểm, hạn chế nguy cơ tự sát ở người bệnh.
Tuy nhiên, những loại thuốc chống trầm cảm luôn tiềm ẩn nhiều khả năng gây ra các tác dụng phụ không mong muốn như khô miệng, chóng mặt, đau đầu, đầu hơi, táo bón, khó tiêu, suy giảm chức năng sinh lý,…Vì thế, người bệnh cần phải thận trọng trong việc sử dụng thuốc, tuân thủ đúng theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
Một số lưu ý nếu nam giới được chỉ định sử dụng thuốc chống trầm cảm như:
- Chỉ được sử dụng thuốc khi có chỉ định và hướng dẫn cụ thể của các bác sĩ, chuyên gia sức khỏe tâm thần. Người bệnh tuyệt đối không được tự ý mua thuốc về sử dụng.
- Không được sử dụng lại đơn thuốc cũ hoặc uống cùng đơn thuốc với người bệnh khác.
- Tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định sử dụng thuốc của chuyên gia, uống đúng thuốc, đúng liều lượng, đúng thời gian.
- Tuyệt đối không được tự ý ngưng sử dụng thuốc đột ngột.
- Không nên uống thuốc khi đói, đặc biệt là những đối tượng bệnh có vấn đề về hệ tiêu hóa, dạ dày.
- Không được sử dụng bia rượu, thuốc lá, các chất kích thích trong quá trình điều trị trầm cảm bằng thuốc.
- Bảo quản thuốc ở nơi thoáng mát, nhiệt độ vừa phải, tránh xa tầm tay của thú cưng và trẻ em.
- Khi muốn sử dụng thêm bất kì loại thuốc nào, người bệnh cũng cần trao đổi kỹ lưỡng với bác sĩ để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
- Nếu trong thời gian sử dụng thuốc có xuất hiện các triệu chứng bất thường thì nên báo ngay với bác sĩ điều trị để được xử lý kịp thời.
- Khi đã sử dụng đúng thời gian quy định của bác sĩ nhưng các triệu chứng trầm cảm ở nam giới không thuyên giảm thì người bệnh cần gặp gỡ và trao đổi lại với chuyên gia để cân nhắc thay đổi liều lượng hoặc chuyển sang loại thuốc khác.
Bài viết trên đây đã giúp cho bạn đọc hiểu thêm về chứng trầm cảm khởi phát ở nam giới. Hi vọng đọc giả sẽ có thêm nhiều thông tin bổ ích để phòng tránh và điều trị căn bệnh này hiệu quả nhất. Ngay khi nhận thấy các triệu chứng của bệnh, bạn cần chủ động trong việc thăm khám và chẩn đoán tại các cơ sở chuyên khoa để được hướng dẫn cách cải thiện phù hợp.
Tham khảo thêm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!