Trầm cảm ở phụ nữ: Chứng bệnh nguy hiểm cần cảnh giác
Theo nhận định từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thì phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm cao gấp 2 lần so với nam giới. Kết quả này đã được tổng hợp cụ thể từ dữ liệu y tế của rất nhiều quốc gia trên toàn thế giới.
Tại sao phụ nữ lại dễ mắc bệnh trầm cảm?
Trầm cảm hiện đang là một căn bệnh phổ biến và được đánh giá là gánh nặng y tế của rất nhiều quốc gia trên thế giới. Trong các nghiên cứu khoa học xuyên quốc gia nhận thấy rằng, tỉ lệ mắc bệnh trầm cảm ở phụ nữ sẽ cao hơn so với nam giới ở bất kì thời điểm nào. Tuy vẫn chưa thể xác định được cụ thể nguyên nhân nhưng các chuyên gia cho rằng sự khác biệt về cuộc sống xã hội và các yếu tố sinh học là lý do chủ yếu gây nên tình trạng chênh lệch này.
Một số yếu tố có thể gây nên căn bệnh trầm cảm ở phụ nữ như:
1. Hormone
Hormone là một trong các nguyên nhân chủ yếu có thể khiến cho phụ nữ bị gia tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về tâm thần, nhất là bệnh trầm cảm. Cũng bởi bất kì người phụ nữ cũng phải trải qua các giai đoạn như dậy thì, mang thai, sau khi sinh con, tiền mãn kinh, mãn kinh. Lúc này cơ thể của họ sẽ bị biến đổi nhanh chóng về nồng độ hormone khiến cho nội tiết tố bị mất cân bằng và dần ảnh hưởng đến tâm trạng.
Vào những giai đoạn này bạn sẽ dễ nhận thấy những sự thay đổi trong suy nghĩ, cảm xúc của phụ nữ. Họ có thể trở nên nhạy cảm hơn, dễ khóc, suy nghĩ tiêu cực. Nếu bạn không thể kiểm soát chúng một cách hiệu quả có thể khiến cho sức khỏe tâm thần bị ảnh hưởng ít nhiều. Tuy nhiên, những sự biến đổi về nội tiết tố không phải là lý do gây ra bệnh trầm cảm ở hầu hết tất cả các phụ nữ.
2. Yếu tố di truyền
Đây cũng được xem là một trong các nguyên nhân khiến cho phụ nữ dễ rơi vào trạng thái trầm cảm. Trong rất nhiều các nghiên cứu khoa học đã khẳng định rằng, một số gen di truyền có thể khiến cho con người mắc phải các triệu chứng của bệnh trầm cảm, mặt khác cũng có vài số khác có khả năng chống chọi và chịu đựng lại tốt hơn.
Các nhà khoa học cho biết rằng, những đối tượng được sinh ra trong gia đình có người thân như ông bà, cha mẹ, anh chị em ruột, từng mắc bệnh trầm cảm thì khả năng người đó bị trầm cảm sẽ cao hơn so với bình thường.Vì thế, nếu trong gia đình có người thân bị trầm cảm thì bạn cần phải tìm hiểu và tham khảo những cách phòng tránh bệnh tốt nhất.
3. Tác động từ tâm lý
Nhiều người cho rằng, nam giới thường phải chịu nhiều áp lực về tâm lý hơn so với nữ giới. Tuy nhiên trong thực tế nữ giới cũng phải đối mặt với rất nhiều các vấn đề khó khăn, căng thẳng. Đặc biệt hơn, tâm lý phụ nữ sẽ nhạy cảm hơn, họ có xu hướng suy nghĩ tiêu cực, dễ xúc động và dễ khóc trong các tình huống. Trong một số nghiên cứu được thực hiện cho biết, cơ thể phụ nữ sẽ có mức độ gia tăng progesterone cao gây cản trở đối với quá trình sinh sản ra những hormone giảm lo lắng, căng thẳng.
4. Nguyên nhân xã hội
Giữa nam và nữ giới sẽ có sự khác nhau giữa kỹ năng đối phó và chọn lựa các mối quan hệ hoặc lựa chọn lối sống của mình. Phụ nữ thường sẽ có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm trong hôn nhân hoặc các mối quan hệ bên ngoài xã hội. Theo nghiên cứu nhận thấy, phụ nữ sẽ dễ bị mất cân bằng trong cuộc sống, họ không thể phân chia cụ thể giữa cuộc sống, bạn bè, công việc, chi tiêu tài chính hoặc các vấn đề khó khăn, áp lực xảy ra xung quanh. Bên cạnh đó, hiện nay phụ nữ phải đối diện với rất nhiều áp lực từ gia đình, công việc, hôn nhân, tài chính,…nên họ sẽ có nguy cơ mắc bệnh trầm cảm rất cao.
Ngoài các nguyên nhân phổ biến nêu trên thì Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) cũng đưa ra một số yếu tố nguy cơ có thể làm gia tăng tỉ lệ bệnh trầm cảm ở phụ nữ như:
- Có tiền sử mắc phải các chứng rối loạn tâm trạng.
- Quá khứ từng bị lạm dụng về thể chất lẫn tinh thần, nhất là trong thời thơ ấu.
- Thường xuyên sử dụng các chất kích thích, chất gây nghiện hoặc một số loại thuốc.
- Từng chứng kiến sự ra đi của người thân yêu.
- Gặp phải các biến cố ảnh hưởng đến tâm lý như phá sản, mất việc, ly hôn, mất con, mâu thuẫn trong gia đình kéo dài,….
- Mắc phải các bệnh lý nguy hiểm như bệnh tim, cường giáp, tiểu đường, mất ngủ, suy giáp,…..
Trầm cảm ở phụ nữ qua các giai đoạn
Như đã chia sẻ ở trên, phụ nữ thường phải trải qua khoảng 5 giai đoạn nguy cơ bị trầm cảm cao như tuổi dậy thì, mang thai, sau khi sinh, tiền mãn kinh và mãn kinh. Mỗi giai đoạn là một thách thức khác nhau, vì thế bạn cần tìm hiểu cụ thể thông tin để biết cách vượt qua chúng dễ dàng hơn.
1. Trầm cảm ở tuổi dậy thì
Dậy thì là độ tuổi rất nhạy cảm, lúc này cơ thể sẽ dần thay đổi từ bên trong lẫn bên ngoài. Những trẻ em đang trong giai đoạn tuổi dậy thì thường thích khám phá và muốn trải nghiệm những điều mới mẻ. Tuy nhiên, không phải đứa trẻ nào cũng có khả năng chọn lọc các yếu tố lành mạnh và phù hợp với bản thân.
Thông thường, khi bước vào độ tuổi dậy thì, các trẻ em sẽ có xu hướng muốn tìm đến bia rượu, thuốc lá hoặc thực hiện các hành vi liều lĩnh. Bên cạnh đó, vào giai đoạn này hàm lượng hormone trong cơ thể của bé gái sẽ bị thay đổi nhanh chóng, điều này cũng là yếu tố làm gia tăng nguy cơ mắc bệnh trầm cảm. Các vấn đề thay đổi về ngoại hình, cân nặng, các yếu tố sinh lý cũng khiến cho trẻ cảm thấy lo lắng nếu không được cung cấp kiến thức đầy đủ.
2. Trầm cảm ở phụ nữ đang mang thai
Mang thai là một giai đoạn vô cùng thiêng liêng đối với phụ nữ. Tuy nhiên trong lúc này nồng độ hormone của cơ thể cũng sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, điều này cũng gây tác động tiêu cực đến tâm lý của các mẹ bầu. Bên cạnh đó, trước và sau khi mang thai, phụ nữ cũng có thể chịu nhiều áp lực, lo lắng bởi các yếu tố như:
- Mang thai ngoài ý muốn
- Sảy thai
- Vô sinh
- Không nhân được sự giúp đỡ, quan tâm từ người thân
- Xảy ra mâu thuẫn, xung đột với những người xung quanh
- Áp lực đến từ công việc, sự thay đổi lối sống, ngoại hình, sức khỏe, tài chính.
3. Trầm cảm ở phụ nữ sau khi sinh
Sau khi sinh cũng là một trong giai đoạn nhạy cảm của phụ nữ. Theo thống kê nhận thấy có khoảng 10% các đối tượng phụ nữ sau sinh có thể khởi phát bệnh trầm cảm vào 1 năm đầu tiên, đặc biệt là những bà mẹ lần đầu mang thai hoặc sinh con từ khi còn quá trẻ. Khi ấy các mẹ bỉm thường phải đối diện với rất nhiều nỗi lo, lớn nhất đó chính là quá trình chăm sóc cho trẻ sơ sinh.
Các cảm giác buồn chán, giận dữ, cáu gắt, khóc lóc sau khi sinh có thể là trạng thái bình thường nếu nó chỉ xuất hiện trong khoảng 1 đến 2 tuần và dần biến mất sau đó. Tuy nhiên, nếu các triệu chứng cứ kéo dài và càng trở nên nghiêm trọng thì có thể bạn đang mắc phải chứng trầm cảm sau sinh.
4. Trầm cảm ở phụ nữ tiền mãn kinh
Nguy cơ mắc bệnh trầm cảm ở phụ nữ sẽ tăng cao nếu họ đang trong giai đoạn chuẩn bị chuyển sang mãn kinh, còn được gọi là tiền mãn kinh. Lúc này nồng độ hormone bên trong cơ thể của họ sẽ dao động một cách bất thường. Đặc biệt nguy cơ mắc bệnh càng tăng cao nếu phụ nữ bước vào thời kì tiền mãn kinh sớm.
5. Trầm cảm ở phụ nữ mãn kinh
Hầu hết các phụ nữ khi bước vào thời kì mãn kinh đều cảm thấy khó chịu, cơ thể không được thoải mái. Tuy nhiên, không phải ai trong giai đoạn này cũng sẽ rơi vào trạng thái trầm cảm. Nguy cơ mắc bệnh trầm cảm chỉ gia tăng nếu họ có những yếu tố sau:
- Lo lắng quá mức hoặc đã từng có tiền sử mắc bệnh trầm cảm.
- Mãn kinh sớm ở độ tuổi quá trẻ
- Giấc ngủ bị ảnh hưởng, mất ngủ liên tục.
- Mãn kinh do quá trình phẫu thuật cắt bỏ buồng trứng
- Tăng cân hoặc do chỉ số khối cơ thể (BMI) cao hơn mức bình thường quá nhiều.
Các dấu hiệu nhận biết phụ nữ đang mắc chứng trầm cảm
Các triệu chứng trầm cảm ở phụ nữ thường sẽ thể hiện khác nhau, tùy thuộc vào nhiều yếu tố như nguyên nhân gây bệnh, các giai đoạn bệnh, mức độ nghiêm trọng của bệnh,….Tuy nhiên họ vẫn có các biểu hiện đặc trưng bởi khí sắc trầm buồn, ủ rũ, mệt mỏi, suy nghĩ tiêu cực.
Dưới đây là một số dấu hiệu giúp bạn sớm nhận biết được căn bệnh nguy hiểm này để có cách khắc phục chúng hiệu quả nhất.
- Khí sắc trầm buồn, thường xuyên ủ rũ, chán nản, tuyệt vọng.
- Cơ thể luôn cảm thấy thiếu năng lượng, mệt mỏi, suy nhược và không muốn thực hiện bất kì việc gì.
- Đầu óc trống rỗng, hay ngồi thẫn thờ.
- Mất dần các hứng thú đối với các hoạt động, sự việc xảy ra xung quanh, ngay cả những điều từng yêu thích trước kia.
- Cảm thấy bản thân vô dụng, tội lỗi và là gánh nặng của mọi người.
- Có cảm giác lo lắng, bồn chồn, hoang mang, sợ hãi quá mức nhưng không xác định được cụ thể nguyên nhân.
- Mất tập trung, giảm chú ý, không thể đưa ra lựa chọn hay quyết định cụ thể.
- Trí nhớ bị suy giảm nghiêm trọng, hay quên.
- Thay đổi khẩu vị, thường xuyên chán ăn, ăn không ngon miệng hoặc có thể thèm ăn quá mức.
- Rối loạn giấc ngủ, người bệnh sẽ cảm thấy khó ngủ, ngủ không sâu giấc hoặc buồn ngủ liên tục, ngủ không kiểm soát.
- Trở nên nhạy cảm hơn, dễ nóng giận, cáu gắt hoặc dễ khóc lóc.
- Kèm theo một số triệu chứng về cơ thể như đau đầu, đau lưng, đau ngực, nhức mỏi tay chân, đầy hơi, khó tiêu,…
- Rối loạn vận mạch, bệnh nhân sẽ thường xuyên ra nhiều mồ hôi, bốc hỏa.
- Suy nghĩ về cái chết, xuất hiện các hành vi tự làm tổn thương bản thân hoặc có ý định muốn tự sát.
Đa phần các triệu chứng trầm cảm ở phụ nữ cũng tương tự như những trường hợp thông thường. Tuy nhiên, tùy thuộc vào mức độ bệnh của mỗi người và số lượng triệu chứng và cách biểu hiện cũng sẽ có phần khác nhau. Khi nhận thấy các triệu chứng nêu trên xuất hiện liên tục và kéo dài tối thiểu 2 tuần thì bạn cần chủ động trong việc thăm khám và chẩn đoán tại các cơ sở chuyên khoa để biết rõ được tình trạng sức khỏe của mình.
Cách điều trị và phòng tránh trầm cảm ở phụ nữ
Theo số liệu thống kê cho biết rằng, hiện có khoảng hơn 59% các trường hợp trầm người bệnh trầm cảm không tiến hành điều trị và khoảng một nửa các trường hợp chẩn đoán sai về chứng trầm cảm ở phụ nữ. Điều này gây cản trở rất nhiều đối với quá trình chữa bệnh, đồng thời có thể khiến cho bệnh tình càng trở nặng và gây ra các hậu quả vô cùng nghiêm trọng.
Tuy nhiên, theo nhận định của các chuyên gia, nếu có thể sớm phát hiện và áp dụng đúng các biện pháp điều trị bệnh thì tình trạng trầm cảm ở phụ nữ hoàn toàn có thể khắc phục được. Hiện na, nhờ vào sự phát triển của y học mà bệnh trầm cảm cũng được điều trị bằng rất nhiều những biện pháp khác nhau. Trong thực tế có đến khoảng 80% các trường hợp người bệnh đã được phục hồi sức khỏe và tái hòa nhập tốt với cộng đồng sau thời gian điều trị bằng tâm lý trị liệu, sử dụng thuốc hoặc thay đổi lối sống.
1. Tâm lý trị liệu
Tâm lý trị liệu luôn được đánh giá là một trong các biện pháp điều trị tâm lý hiệu quả và an toàn nhất hiện nay, đặc biệt là các trường hợp trầm cảm ở phụ nữ đang mang thai hoặc sau khi sinh con. Người bệnh sẽ được gặp gỡ và trao đổi trực tiếp đối với chuyên gia tâm lý, nhà trị liệu để có thể chia sẻ và nói về các vấn đề bản thân đang gặp phải.
Bằng những kỹ thuật chuyên môn mà các chuyên gia sẽ khai thác được nguồn góc căn nguyên của bệnh và giúp cho bệnh nhân tìm ra cách khắc phục chúng hiệu quả nhất. Thông qua những buổi trị liệu, người bệnh sẽ dần nhìn nhận được các hành vi, cảm xúc, suy nghĩ sai lệch của bản thân và điều chỉnh nó tốt hơn.
Bên cạnh đó, sau quá trình trị liệu tâm lý, các bệnh nhân trầm cảm sẽ học được cách kiểm soát và đối mặt với những vấn đề khó khăn xảy ra trong cuộc sống. Đồng thời, người bệnh cũng sẽ được cải thiện khả năng giao tiếp, giải quyết tốt các mâu thuẫn và dần tái hòa nhập tốt với cộng động.
Trong suốt quá trình điều trị trầm cảm bằng tâm lý trị liệu, người bệnh sẽ không cần sử dụng đến thuốc và cũng không bị can thiệp về cơ thể. Bệnh nhân sẽ được phục hồi sức khỏe một cách tự nhiên và hoàn toàn không để lại biến chứng về sau. Đồng thời phương pháp trị liệu tâm lý còn giúp người bệnh hạn chế được tối đa nguy cơ tái phát bệnh sau điều trị.
2. Sử dụng thuốc chống trầm cảm
Khi các triệu chứng của bệnh trầm cảm đã chuyển biến nghiêm trọng hơn, người bệnh xuất hiện các hành vi nguy hiểm như tự làm hại bản thân, thực hiện việc tự sát,…thì sẽ được cân nhắc áp dụng một số đơn thuốc để điều trị. Thông thường các loại thuốc chống trầm cảm không thể trị tận gốc nguyên căn của bệnh nhưng nó có tác dụng rất tốt đối với việc kiểm soát các triệu chứng và hạn chế nguy cơ tự sát ở người bệnh.
Tuy nhiên, hầu hết những loại thuốc điều trị bệnh trầm cảm đều có thể gây ra một số tác dụng phụ như khô miệng, chóng mặt, choáng váng, đau đầu, mất ngủ, suy giảm chức năng sinh lý,….Do đó, nếu được chỉ định sử dụng thuốc thì bạn cần phải tuân thủ đúng theo các hướng dẫn của bác sĩ. Đặc biệt là các trường hợp phụ nữ đang mang thai hoặc trong giai đoạn nuôi con bằng sữa mẹ cần phải cân nhắc kỹ lưỡng về yếu tố lợi ích và nguy cơ gây hại của thuốc.
Bệnh nhân tuyệt đối không được tự ý mua thuốc về uống hoặc thay đổi liều lượng dùng thuốc nếu chưa có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Đặc biệt là không được ngừng sử dụng thuốc đột ngột để tránh các hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra. Nếu trong quá trình dùng thuốc có xuất hiện các triệu chứng bất thường thì nên thông báo ngay với bác sĩ để được hướng dẫn cách xử lý kịp thời.
3. Thay đổi lối sống tích cực hơn
Song song với việc áp dụng các biện pháp chuyên khoa thì các chuyên gia còn khuyến khích phụ nữ đang bị trầm cảm phải nhanh chóng thay đổi thói quen sinh hoạt và lối sống của mình. Việc có thể đảm bảo giấc ngủ, chế độ dinh dưỡng, tập luyện thể dục thể thao sẽ giúp cơ thể nâng cao sức đề kháng và đẩy lùi các triệu chứng của bệnh trầm cảm tốt hơn.
Để phòng ngừa và hỗ trợ tốt cho quá trình điều trị bệnh trầm cảm, bạn nên áp dụng các biện pháp sau đây:
- Đảm bảo chất lượng giấc ngủ: Đối với người trưởng thành cần đảm bảo giấc ngủ đủ từ 7 đến 8 tiếng mỗi ngày. Khi có một giấc ngủ trọn vẹn và chất lượng sẽ giúp bạn có được một sức khỏe tổng thể thật tốt. Để cải thiện giấc ngủ của mình, bạn cần tập thói quen ngủ trước 23 giờ, đồng thời ngủ và thức dậy cùng một thời điểm trong ngày. Nếu cảm thấy khó ngủ bạn có thể áp dụng các biện pháp thư giãn như ngâm chân với nước ấm, nghe nhạc, ngồi thiền, massage, đọc sách,….
- Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao: Việc tập luyện thể dục, vận động mỗi ngày sẽ giúp cho cơ thể tăng cường sức đề kháng và hỗ trợ tốt cho sức khỏe tinh thần. Các nghiên cứu khoa học đã chứng minh được rằng việc tập luyện thể thao thường xuyên sẽ giúp cho cơ thể gia tăng sự sản sinh các hormone tạo hạnh phúc và giúp đẩy lùi các triệu chứng mệt mỏi, căng thẳng, áp lực mà trầm cảm gây ra. Một số bài tập có thể phù hợp cho những trường hợp trầm cảm ở phụ nữ như yoga, ngồi thiền, đi bộ, chạy bộ,….
- Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học: Chế độ ăn uống hàng ngày đóng vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe của mỗi con người, đặc biệt là những bệnh nhân trầm cảm. Vì thế người bệnh nên chú ý thiết lập thực đơn với đầy đủ dưỡng chất, ưu tiên các thực phẩm tốt cho não bộ. Hạn chế các món ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, các thực phẩm chế biến sẵn, đóng hộp.
- Tuyệt đối không được uống bia rượu, các chất kích thích: Rượu bia, thuốc lá, ma túy cũng là một trong các yếu tố làm gia tăng nguy cơ mắc phải bệnh trầm cảm ở phụ nữ. Vì thế, trong quá trình điều trị bệnh bạn tuyệt đối không được sử dụng các chất này.
- Sắp xếp thời gian nghỉ ngơi hợp lý: Hiện nay phụ nữ phải đảm nhiệm rất nhiều vai trò khác nhau, họ vừa phải làm tròn trách nhiệm trong gia đình, vừa phải lo vấn đề kinh tế. Đôi lúc những áp lực này khiến cho họ cảm thấy mệt mỏi và không còn thời gian thư giãn, yêu thương bản thân. Vì thế, hãy cố gắng sắp xếp và lên kế hoạch cụ thể cho các công việc mà mình cần phải làm để tránh việc quá sức. Nếu cảm thấy bế tắc, mệt mỏi bạn hãy tạm thời dừng công việc và thư giãn, đi đâu đó để cảm thấy thoải mái, dễ chịu hơn.
- Nhờ đến sự giúp đỡ của người thân: Trong cuộc sống, đặc biệt là những giai đoạn nhạy cảm của phụ nữ, có thể họ sẽ phải đối mặt với rất nhiều nỗi lo và buồn phiền. Vì thế nếu cảm thấy quá áp lực, bạn hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ mọi người xung quanh. Chỉ đơn giản là trò chuyện và chia sẻ cũng sẽ giúp bạn cảm thấy bớt cô đơn và thoải mái hơn rất nhiều.
Trầm cảm ở phụ nữ có thể gây ra rất nhiều hậu quả nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe, đời sống hàng ngày, thậm chí là cướp đi tính mạng của họ. Hi vọng qua những thông tin trong bài viết này sẽ giúp cho bạn đọc hiểu thêm thông tin về bệnh và biết cách khắc phục hiệu quả nhất.
Tham khảo thêm:
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!