Bệnh hoang tưởng ở trẻ: Nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị

Tình trạng bệnh hoang tưởng ở trẻ nếu không được sớm phát hiện và kịp thời điều trị sẽ gây ra rất nhiều các ảnh hưởng nguy hiểm. Bài viết sau đây sẽ cung cấp một số thông tin về nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị để cha mẹ có thể giúp trẻ phòng tránh và kiểm soát tốt chứng bệnh này. 

Tìm hiểu về bệnh hoang tưởng ở trẻ

Hoang tưởng là một chứng rối loạn tâm thần thường xuất hiện ở người trưởng thành nhưng cũng có không ít các trường hợp người bệnh là trẻ em, trẻ ở độ tuổi dậy thì. Khi mắc phải chứng bệnh này, người bệnh sẽ bắt đầu xuất hiện các suy nghĩ, niềm tin sai lệch mà họ luôn cho là đúng. Dù người khác cố gắng giải thích hay đưa ra hàng loạt các bằng chứng chứng minh cũng không thể thuyết phục được.

Hoang tưởng có rất nhiều loại và khởi phát bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Mỗi người bệnh sẽ có các hình thức biểu hiện riêng biệt, mức độ bệnh lý cũng không giống nhau. Theo nhận định của các chuyên gia thì tình trạng bệnh hoang tưởng khi xuất hiện ở trẻ em, nhất là trẻ dậy thì thường sẽ dễ gặp ở các dạng sau đây:

• Kì thị đám đông: Loại hoang tưởng này còn được gọi là nhóm Anti Social. Những đứa trẻ mắc phải chứng bệnh này sẽ có nhiều xu hướng chống đối, kì thị những thứ mà nhiều người ưa chuộng, yêu thương và đang là xu hướng chung. Trẻ thường lựa chọn hoặc có những sở thích khác lạ, không giống ai để gây sự chú ý, tạo nên sự khác biệt của bản thân.
• Hoang tưởng phạm tội: Trẻ sẽ luôn cảm thấy chán ghét, muốn bỏ hết tất cả các luật lệ, quy tắc trong xã hội. Người bệnh sẽ có nhiều xu hướng muốn tạo cho bản thân một lớp vỏ bọc hoàn hảo để có thể thoải mái phá vỡ các quy định, nguyên tắc hoặc thậm chí là thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật.
• Hoang tưởng bản thân có được năng lực siêu nhiên: Đây được xem là một loại hoang tưởng dễ mắc phải ở trẻ nhỏ. Trẻ sẽ có một niềm tin mãnh liệt vào khả năng của bản thân, cho rằng mình đang sở hữu một siêu năng lực vượt trội nào đó.

Vì sao trẻ bị bệnh hoang tưởng?

Trẻ em ở từng giai đoạn khác nhau sẽ có những sự biến đổi về mặt tâm sinh lý khác nhau. Đặc biệt là trong giai đoạn tuổi teen, tuổi vị thành niên trẻ sẽ bắt đầu trở nên nhạy cảm hơn, tâm trạng dễ thay đổi thất thường và nguy cơ mắc phải các bệnh tâm lý cũng sẽ tăng cao hơn so với bình thường.

Bên cạnh đó, những trẻ ở độ tuổi dậy thì lại bắt đầu có những sự thay đổi về mặt thể chất. Bé gái sẽ phát triển về bầu ngực, có kinh nguyệt, vóc dáng trở nên quyến rũ hơn,…Còn đối với bé trai thì bắt đầu vỡ giọng, có ria mép, nổi mụn,…

Những sự thay đổi này đôi khi khiến trẻ cảm thấy không được thoải mái, thậm chí là còn trở thành chủ đề để bạn bè trêu chọc. Nếu trẻ không được cung cấp kiến thức đầy đủ, không nhận được sự quan tâm, chia sẻ từ phía gia đình thì rất dễ hình thành tâm lý tự ti, trẻ dần sống khép kín hơn.

Ngoài ra, khi trẻ bắt đầu thay đổi môi trường học từ mẫu giáo lên cấp 1, cấp 2 hoặc cấp 3 cũng khiến trẻ dễ rơi vào bế tắc. Những đứa trẻ nhút nhát, rụt rè, không có nhiều kỹ năng sẽ khó có thể thích nghi tốt, dễ bị bạn bè bắt nạt, lôi kéo. Đồng thời, ngày nay trẻ nhỏ cũng phải liên tục đối diện với những áp lực đến từ việc học tập, rất dễ sinh ra stress và hàng loạt các căn bệnh tâm thần nguy hiểm.

Đồng thời, những đứa trẻ mới lên, đang muốn thể hiện bản thân với những người xung quanh sẽ dễ có những hành vi xốc nổi, thiếu suy nghĩ. Các chuyên gia còn cho biết thêm, những sự thay đổi hormone diễn ra bên trong cơ thể trẻ cũng có thể là nguyên nhân khiến trẻ nhỏ dễ mắc hoang tưởng. Những sự rối loạn hormone làm cho trẻ nhỏ khó kiểm soát bản thân, dễ cáu gắt, nóng giận và dần bị méo mó, lệch lạc về tư duy, nhận thức.

Bên cạnh đó, các nhà nghiên cứu khoa học cũng nhận thấy rằng, di truyền cũng là yếu tố có liên quan đến chứng bệnh hoang tưởng ở trẻ nhỏ. Nếu như ông bà, cha mẹ từng mắc phải chứng bệnh này thì trẻ nhỏ sinh ra sẽ có nguy cơ bị hoang tưởng cao hơn rất nhiều lần so với những đứa trẻ khác. Cụ thể như:

• Trong giai đoạn phụ nữ mang thai nếu thai nhi thường xuyên tiếp xúc với virus, mẹ liên tục căng thẳng, mệt mỏi hoặc chế độ dinh dưỡng không được đảm bảo thì con sinh ra cũng có nhiều khả năng bị hoang tưởng.
• Nếu khi trẻ còn nhỏ phải uống quá nhiều thuốc hỗ trợ điều trị bệnh tâm thần thì tâm lý của trẻ cũng dễ bị ảnh hưởng, nhận thức dần bị lệch lạc.

Dấu hiệu nhận biết bệnh hoang tưởng ở trẻ

Các triệu chứng hoang tưởng ở trẻ đôi lúc không được biểu hiện một cách rõ ràng. Vì thế, hầu hết các bậc phụ huynh thường không thể nhận biết chứng hoang tưởng ở trẻ khi bệnh mới khởi phát, dẫn đến tình trạng bệnh chuyển biến nghiêm trọng hơn rồi mới tiến hành thăm khám và điều trị.

Để hạn chế được những hệ lụy mà chứng hoang tưởng có thể gây ra, các bậc cha mẹ nên nắm rõ một số dấu hiệu thường gặp như sau:

1. Rối loạn ăn uống

Đây là biểu hiện rất thường gặp ở trẻ mắc bệnh hoang tưởng hoặc các vấn đề sức khỏe tâm thần khác. Trẻ dường như không ăn, trở nên chán ăn, thường xuyên bỏ bữa và tỏ thái độ, cảm xúc chống đối dữ dội khi nói về chuyện ăn uống.

2. Rối loạn vận động

Hầu hết những trẻ bị hoang tưởng đều có kèm theo các triệu chứng của rối loạn vận động. Phụ huynh nếu chú ý sẽ thường thấy trẻ thực hiện các hành vi, động tác vô nghĩa hoặc bất ngờ thốt ra những tiếng động, âm thanh khó hiểu. Ví dụ như liên tục nháy mắt, ngoáy mũi, cắn móng tay, gãi cổ không rõ mục đích và trẻ cũng không thể tự kiểm soát được điều này.

Mặc dù các triệu chứng của rối loạn vận động chỉ xuất hiện tạm thời và không làm ảnh hưởng quá nhiều đến sức khỏe của trẻ nhỏ nhưng nó lại gây ra rất nhiều sự cản trở đối với cuộc sống thường ngày của trẻ. Đồng thời tình trạng này cũng sẽ làm hạn chế các mối quan hệ, ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, kết bạn của trẻ nhỏ.

3. Rối loạn cảm xúc

Rối loạn cảm xúc là một trong các biểu hiện dễ nhận biết nhất ở trẻ hoang tưởng. Tình trạng rối loạn này có liên quan mật thiết đến tâm trạng và cảm xúc của trẻ nhỏ. Nó làm cho trẻ dễ bị biến đổi trạng thái tâm lý một cách đột ngột, khó có thể kiềm chế và kiểm soát bản thân.

Tình trạng rối loạn cảm xúc thường sẽ bao gồm các triệu chứng của trầm cảm và rối loạn lưỡng cực. Khi ở giai đoạn hưng cảm, trẻ thường có những biểu hiện quá khích, kiêu ngạo, khoe khoang, năng động thái quá hoặc đôi lúc có những hành động nguy hiểm.

4. Rối loạn khả năng học tập và giao tiếp

Trẻ mắc phải chứng rối loạn này sẽ thường bị ảnh hưởng bởi khả năng lưu trữ và xử lý thông tin. Trẻ nhỏ sẽ gặp một số vấn đề liên quan đến phát âm, đọc hiểu, khả năng trình bày suy nghĩ và ý kiến của bản thân.

Trẻ sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp thu và ghi nhớ các dữ kiện, thông tin mới. Đồng thời, kỹ năng giao tiếp và ứng phó của trẻ cũng sẽ bị giảm sút. Trẻ có thể trở nên rụt rè, nhút nhát và thiếu tự tin trong giao tiếp.

5. Rối loạn lo âu

Thường xuyên lo lắng, bất an, sợ hãi cũng là một trong các dấu hiệu thường gặp ở những trẻ bị bệnh hoang tưởng. Trẻ sẽ luôn cảm thấy hoảng sợ, lo âu, khóc thét khi phải đối diện với những tình huống, sự việc nào đó hết sức bình thường trong cuộc sống. Thậm chí có nhiều trẻ còn xuất hiện kèm thêm một số triệu chứng về thể chất như tim đập nhanh liên hồi, ra nhiều mồ hôi, thở gấp, chân tay co cứng,…

6. Rối loạn hành vi gây rối

Triệu chứng này thường bị các bậc phụ huynh bỏ qua bởi họ nghĩ đó chính là những dấu hiệu nổi loạn của trẻ nhỏ. Tuy nhiên, nếu con bạn liên tục có những hành vi gây rối, phá bỏ luật lệ, quy tắc, quấy phá nơi công cộng, nhà ở, trường học thì nhiều khả năng con bạn đang mắc phải chứng rối loạn hoang tưởng.

Nếu các triệu chứng này liên tục xuất hiện và không được kiểm soát tốt sẽ gây ảnh hưởng đến sức khỏe, đời sống sinh hoạt hàng ngày của trẻ nhỏ. Thậm chí nhiều trường hợp nghiêm trọng trẻ còn có xu hướng thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật.

7. Rối loạn phát triển lan tỏa

Hay còn có tên khác là rối loạn phổ tự kỷ là một chứng bệnh tâm thần thường gặp ở trẻ em. Những đứa trẻ rơi vào tình trạng này thường có những suy nghĩ lộn xộn, chồng chéo lên nhau. Trẻ rất khó khám phá và tìm hiểu về thế giới xung quanh của mình. Đồng thời trẻ nhỏ cũng sẽ bị kìm hãm về các kỹ năng cơ bản, cụ thể như tưởng tượng, giao tiếp, đọc hiểu, bộc lộ cảm xúc,…

8. Rối loạn bài tiết

Trẻ mắc phải các chứng rối loạn tâm thần, đặc biệt là tình trạng hoang tưởng thường gặp phải một số vấn đề về bài tiết. Trẻ có thể mất kiểm soát trong việc đi vệ sinh, dễ dẫn đến chứng đái dầm.

Cách điều trị hoang tưởng ở trẻ hiệu quả và an toàn

Tùy vào tính cách, nguyên nhân gây bệnh mà các triệu chứng và mức độ bệnh của mỗi trẻ nhỏ sẽ khác nhau. Ngay khi nhận thấy các biểu hiện bất thường ở trẻ thì cha mẹ nên chủ động đưa trẻ đến thăm khám và tư vấn cụ thể tại các cơ sở chuyên khoa uy tín.

Quá trình chẩn đoán chứng bệnh hoang tưởng ở trẻ cũng gặp rất nhiều khó khăn bởi các triệu chứng của bệnh không biểu hiện cụ thể, rõ ràng, đôi lúc còn khá mơ hồ. Như đã chia sẻ ở trên, hầu hết các tình trạng bị hoang tưởng ở trẻ nhỏ đều có liên quan đến yếu tố di truyền, trẻ sinh ra đã có những sự bất thường trong nhận thức, tư duy và cảm xúc.

Việc phòng tránh bệnh hiện vẫn còn đang trong quá trình nghiên cứu và tìm hiểu. Tốt nhất cha mẹ nên tự cập nhật các kiến thức cần thiết để có thể phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm và giúp trẻ phục hồi sức khỏe tốt hơn.

Sau khi thăm khám và biết rõ được tình trạng bệnh của mỗi trẻ nhỏ, các bác sĩ hoặc chuyên gia sức khỏe tâm thần sẽ cân nhắc trong việc đưa ra phác đồ điều trị với các biện pháp phù hợp và an toàn nhất. Một số phương pháp thường được áp dụng như sau:

1. Trị liệu tâm lý

Trị liệu tâm lý luôn là phương pháp được cân nhắc để ưu tiên áp dụng đối với những trường hợp trẻ nhỏ gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần, trong đó có chứng rối loạn hoang tưởng. Đây là liệu pháp sử dụng ngôn ngữ để trò chuyện và giao tiếp với trẻ để tìm hiểu về nguyên nhân gốc rễ gây bệnh, đồng thời hỗ trợ trẻ nhìn nhận được những vấn đề mà bản thân đang gặp phải.

Thông qua các buổi trò chuyện, trao đổi trực tiếp với chuyên gia, trẻ nhỏ sẽ biết cách kiểm soát cảm xúc tốt hơn. Bên cạnh đó, chuyên gia tâm lý còn giúp trẻ điều chỉnh tốt các hành vi, suy nghĩ, nhận thức sai lệch của bản thân theo chiều hướng tích cực và đúng đắn hơn.

Thông thường, các chuyên gia tâm lý sẽ khuyến khích cha mẹ hoặc những người thân thường xuyên chăm sóc và tiếp xúc với trẻ cùng tham gia vào quá trình trị liệu. Điều này sẽ giúp họ có được cái nhìn đúng hơn về chứng bệnh hoang tưởng. Hơn thế, chuyên gia sẽ hướng dẫn và tư vấn cách chăm sóc, hỗ trợ trẻ hiệu quả.

Sau quá trình trị liệu tâm lý, trẻ còn được hướng dẫn cách kiểm soát cảm xúc, hành vi của bản thân. Ngoài ra, chuyên gia còn hướng dẫn và dạy cho trẻ một số kỹ năng cần thiết để có thể tái hòa nhập tốt với cộng đồng, hạn chế tối đa tình trạng bệnh tái phát.

2. Sử dụng thuốc điều trị

Đối với các trường hợp hoang tưởng nghiêm trọng, trẻ có xuất hiện các triệu chứng nguy hiểm làm ảnh hưởng đến sức khỏe, sinh hoạt đời sống của bản thân và những người xung quanh thì cần được cân nhắc kê đơn thuốc kiểm soát phù hợp. Sau thăm khám và biết rõ được tình trạng bệnh của mỗi trẻ thì bác sĩ sức khỏe tâm thần sẽ tiến hành kê đơn thuốc với liều lượng sử dụng phù hợp và an toàn nhất cho bệnh nhân.

Quá trình sử dụng thuốc của trẻ hoang tưởng luôn cần có sự quan sát và theo dõi của bác sĩ chuyên khoa hoặc người thân. Cha mẹ cần cho con uống thuốc đúng theo yêu cầu và các chỉ định của bác sĩ. Tránh việc tự ý mua thuốc về cho trẻ sử dụng hoặc ngừng sử dụng thuốc đột ngột khi chưa có sự đồng ý của chuyên gia.

Những loại thuốc hỗ trợ kiểm soát bệnh hoang tưởng ở trẻ em có nhiều khả năng gây ra các tác dụng phụ ngoài ý muốn. Vì thế, trong thời gian sử dụng cha mẹ cần phải chú ý nhiều hơn đến các biểu hiện của trẻ. Nếu trẻ có xuất hiện các triệu chứng khác lạ thì cần thông báo ngay với bác sĩ điều trị để được hướng dẫn xử lý kịp thời, hạn chế tối đa các hệ lụy nguy hiểm.

3. Cải thiện sức khỏe tại nhà

Bên cạnh việc áp dụng tốt các biện pháp điều trị chuyên khoa nêu trên thì những trẻ bị hoang tưởng cũng cần được hỗ trợ về chế độ sinh hoạt, ăn uống hàng ngày. Các triệu chứng của bệnh đôi khi cũng bị ảnh hưởng bởi các thói quen nghỉ ngơi, sinh hoạt và các yếu tố tác động xung quanh môi trường sống.

Do đó, để giúp con mau chóng vượt qua được chứng bệnh này, các bậc phụ huynh nên chú ý một số điều sau:

• Cha mẹ nên dành nhiều thời gian quan tâm và chăm sóc con cái. Nên thường xuyên tâm sự, chia sẻ và lắng nghe những tâm tư, khó khăn mà trẻ đang gặp phải. Thể hiện sự yêu thương, đồng cảm với trẻ để trẻ không cảm thấy bị cô đơn, buồn tủi.
• Phụ huynh cần chú ý xây dựng chế độ dinh dưỡng thật lành mạnh và khoa học. Cho trẻ bổ sung nhiều thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất. Đồng thời hạn chế các món ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, nhiều chất bảo quản. Nếu trẻ cảm thấy chán ăn, ăn không ngon miệng thì cha mẹ nên chia nhỏ từng bữa ăn và ưu tiên chế biến các món dễ tiêu hóa giúp trẻ ăn ngon miệng hơn.
• Giúp trẻ hình thành thói quen ngủ tốt, không nên thức khuya và cần đảm bảo giấc ngủ đủ với số tuổi của mỗi trẻ.
• Cha mẹ cũng không nên tạo quá nhiều áp lực cho con cái. Trẻ em cần phải có thời gian học tập, vui chơi, thư giãn và nghỉ ngơi hợp lý mới có thể phát triển toàn diện và tránh khỏi các bệnh lý nguy hiểm.
• Khuyến khích và đồng hành cùng trẻ thực hiện thói quen tập luyện thể dục thể thao thường xuyên. Trong rất nhiều nghiên cứu chuyên khoa nhận thấy rằng khi cơ thể vận động đúng cách sẽ giúp nâng cao sức khỏe thể chất, ổn định và cân bằng trạng thái tâm lý tốt hơn.
• Phụ huynh cũng nên tạo cho trẻ thêm nhiều điều kiện để vui chơi, giao lưu và tiếp xúc với những hoạt động bên ngoài. Hãy để cho trẻ thỏa sức khám phá và trải nghiệm những điều thú vị trong cuộc sống. Từ đó trẻ sẽ có thêm nhiều kinh nghiệm, có cái nhìn rộng hơn về thế giới xung quanh và cũng tạo dựng được tốt các mối quan hệ xã hội.

Bệnh hoang tưởng ở trẻ nhỏ có thể điều trị thành công nếu được chẩn đoán và điều trị ở giai đoạn sớm. Cha mẹ cần phải chú ý quan sát và dành thời gian cho trẻ nhiều hơn để có thể kịp thời phát hiện được những sự bất thường của trẻ, giúp trẻ tránh khỏi những ảnh hưởng tiêu cực.

Tham khảo thêm:

• Bệnh Hoang Tưởng Tự Cao: Dấu Hiệu Nhận Biết Và Khắc Phục
• Bạn Biết Gì Về Rối Loạn Nhân Cách Hoang Tưởng Đa Nghi?
• Bài Test Rối Loạn Đa Nhân Cách Của Bạn