Rối loạn cảm xúc: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Rối loạn cảm xúc là bệnh tâm thần phổ biến, đặc trưng bởi sự bất ổn về mặt cảm xúc (khí sắc) dẫn đến rối loạn về tư duy, nhận thức và hành vi. Khoảng 5% dân số thế giới mắc chứng bệnh này với tỷ lệ cao hơn ở nữ giới và bệnh thường khởi phát trong độ tuổi trưởng thành (20 – 60 tuổi).

Rối loạn cảm xúc
Rối loạn cảm xúc là chứng bệnh tâm thần phổ biến thứ 2 với tỷ lệ mắc bệnh chiếm khoảng 5% dân số

Rối loạn cảm xúc là gì?

Rối loạn cảm xúc (Affective Disorder) là thuật ngữ đề cập đến các hội chứng đặc trưng bởi sự bất thường của cảm xúc, người bệnh không thể kiểm soát và điều chỉnh tâm trạng của bản thân. Về lâu dài, cảm xúc ức chế dẫn đến các rối loạn về mặt tư duy, suy nghĩ và hành động. Nói một cách đơn giản, rối loạn cảm xúc thể hiện bằng trạng thái trầm cảm đơn thuần hoặc xen kẽ giữa trầm cảm và hưng cảm (rối loạn lưỡng cực).

Thông thường, tâm trạng có thể lên xuống thất thường do ảnh hưởng nội tiết tố và những sự kiện xảy ra trong cuộc sống. Tuy nhiên ở người bị rối loạn cảm xúc, sự rối loạn về mặt khí sắc diễn ra trong thời gian dài dẫn đến suy giảm chức năng nghề nghiệp, các hoạt động xã hội, khó thích ứng và hòa hợp với môi trường xung quanh.

Hiện nay, rối loạn cảm xúc là bệnh tâm thần phổ biến thứ 2 chỉ sau rối loạn lo âu. Thống kê cho thấy, có khoảng 5% dân số thế giới mắc chứng bệnh này với tỷ lệ cao hơn ở nữ giới. Mặc dù biểu hiện ở cả hình thái trầm cảm (cảm xúc giảm thấp) và hưng cảm (cảm xúc nâng cao) nhưng về mặt lâm sàng, các chuyên gia quan tâm hơn đến trầm cảm do bệnh sinh phức tạp và ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng cuộc sống.

ads bùi thị hải yến chuyên gia tâm lý

Nguyên nhân gây rối loạn cảm xúc

Hiện tại, nguyên nhân cụ thể gây ra rối loạn cảm xúc vẫn chưa được được xác định. Tuy nhiên, điều tra dịch tễ cho thấy, người mắc chứng bệnh này không có thiếu sót về nhân cách, thường gặp ở người có thể tạng mập mạp (67%), nguy cơ cao hơn ở nữ giới và khởi phát trong độ tuổi trưởng thành (hưng cảm gặp nhiều ở người từ 20 – 25 tuổi, trong khi trầm cảm khởi phát chủ yếu trong giai đoạn từ 35 – 60 tuổi).

Một số nguyên nhân, yếu tố được xác định có liên quan đến hội chứng rối loạn cảm xúc:

1. Bất thường ở não bộ

Hầu hết bệnh nhân bị rối loạn cảm xúc đều gặp phải tình trạng mất cân bằng các yếu tố nội sinh như serotonin, norepinephrine, dopamin,… Tình trạng này khiến cảm xúc trở nên bất ổn, nâng cao hoặc hạ thấp quá mức. Tuy nhiên, nguyên nhân chính xác gây ra sự mất cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh trong não bộ vẫn chưa xác định được.

nguyên nhân rối loạn cảm xúc
Bất thường trong cấu trúc não bộ là một trong những nguyên nhân gây rối loạn cảm xúc

Ngoài ra, hình ảnh MRI, CT não bộ ở bệnh nhân rối loạn cảm xúc cũng cho thấy sự bất thường của các cơ quan như thùy thái dương, thùy trước, vỏ não – hạch nền, đồi thị, cầu não và phần não phía trước trán. Hoạt động khác thường của các cơ quan này làm thay đổi cảm xúc, cách nhận thức, suy nghĩ và hành vi. Bên cạnh đó các chuyên gia cũng nhận thấy, rối loạn cảm xúc cũng có liên quan đến rối loạn tiền đình và chứng thiếu máu não.

2. Di truyền

Các rối loạn tâm thần nói chung và rối loạn cảm xúc nói riêng đều có tính chất di truyền. Nghiên cứu cho thấy, nguy cơ mắc chứng trầm cảm, hưng cảm và rối loạn lưỡng cực tăng lên từ 10 – 20% nếu có người thân cận huyết mắc các chứng bệnh này. Ngoài ra, trẻ sinh đôi cùng trứng có nguy cơ mắc bệnh đến 65% nếu trẻ còn lại đã được chẩn đoán bị rối loạn cảm xúc.

Hiện tại, các nhà khoa học vẫn chưa xác định được loại gen và cách thức di truyền của bệnh lý này. Tuy nhiên, có thể khẳng định vai trò của yếu tố di truyền trong cơ chế bệnh sinh.

3. Rối loạn hormone

Ngoài mất cân bằng các yếu tố sinh hóa trong não bộ, rối loạn cảm xúc cũng có liên quan đến rối loạn hormone. Cụ thể, các chuyên gia nhận thấy, bệnh nhân mắc chứng bệnh này có nồng độ hormone cortisol cao nhưng sụt giảm các hormone khác như hormone tăng trưởng, hormone kích thích tuyến giáp (TSH) và hormone giải phóng thyrotropin (TRH). Sự rối loạn của các hormone này phần nào gây ra những bất thường trong hoạt động của não bộ, từ đó gia tăng sự bất ổn về cảm xúc, suy nghĩ và hành vi.

Trên thực tế, những người bị rối loạn hormone như phụ nữ mang thai, sau khi sinh, mãn kinh và tiền mãn kinh cũng có nguy cơ trầm cảm cao hơn. Ngoài ra, bệnh nhân mắc các bệnh lý nội tiết như tiểu đường, rối loạn tuyến giáp, bệnh Addison và hội chứng Cushing cũng có nguy cơ phát triển chứng rối loạn cảm xúc.

4. Ảnh hưởng từ gia đình và môi trường sống

Rối loạn cảm xúc chủ yếu khởi phát ở người trưởng thành. Điều này cho thấy sự ảnh hưởng đáng kể từ gia đình và môi trường sống đối với cơ chế bệnh sinh. Nghiên cứu cho thấy, nguy cơ mắc bệnh tăng lên đáng kể ở người sinh sống trong gia đình không hạnh phúc, đời sống nghèo đói, thiếu tình thương, chứng kiến cảnh bạo lực, đe dọa, cha mẹ lạm dụng rượu bia,…

nguyên nhân rối loạn cảm xúc
Trẻ nhỏ chứng kiến cảnh bạo lực, gia đình không hạnh phúc,… có nguy cơ cao bị rối loạn cảm xúc

Trong khi đó, người sống trong môi trường lành mạnh, gia đình hạnh phúc, ít phải bận tâm về tài chính và những áp lực trong cuộc sống ít phát triển chứng bệnh này. Tuy nhiên, yếu tố môi trường chỉ được xem là tác nhân góp phần vào cơ chế bệnh sinh, không phải là nguyên nhân chủ đạo. Bởi trong thực tế, có nhiều người nỗ lực vượt qua nghịch cảnh mà hoàn toàn không có bất cứ vấn đề tâm lý nào xảy ra.

5. Sang chấn tâm lý

Sang chấn tâm lý là nguyên nhân/ yếu tố luôn giữ vai trò trong cơ chế bệnh sinh của các bệnh tâm thần. Đối với bệnh nhân bị rối loạn cảm xúc, các sang chấn có thể gặp phải thường liên quan đến mất mát người thân, gia đình gặp khủng hoảng tài chính, các biến chứng thai kỳ, con cái đi lạc, bị bắt cóc, bản thân mắc các bệnh hiểm nghèo, suýt bị ám sát, lạm dụng thể chất, tình dục,…

Ngoài ra, những vấn đề căng thẳng và áp lực trong cuộc sống xảy ra liên tục cũng gia tăng nguy cơ rối loạn cảm xúc. Bên cạnh đó, sang chấn tâm lý còn là nguyên nhân gây rối loạn lo âu và nhiều bệnh lý tâm thần khác.

6. Các nguyên nhân, yếu tố khác

Ngoài những nguyên nhân kể trên, rối loạn cảm xúc cũng có liên quan đến các yếu tố khác như:

nguyên nhân rối loạn cảm xúc
Người mắc các bệnh nan y, mãn tính thường rơi vào trạng thái lo âu, buồn rầu, chán nản quá mức
  • Dùng các loại thuốc chống viêm chứa steroid làm gia tăng hormone cortisol. Từ đó gây rối loạn các hormone trong cơ thể dẫn đến thay đổi chất dẫn truyền thần kinh trong não bộ và kích thích các triệu chứng rối loạn cảm xúc bùng phát. Tình trạng này gặp trong các giai đoạn hưng cảm nhiều hơn là trầm cảm.
  • Mắc các bệnh mãn tính, nan y không thể điều trị.
  • Do ảnh hưởng của các nguyên nhân thực thể ở não bộ như bệnh Hungtington, u não, viêm não,…
  • Người bị rối loạn cảm xúc không có thiếu sót về nhân cách. Tuy nhiên, người có đặc điểm tính cách nhút nhát, tự ti, hướng nội, sống độc lập, hay lo âu và căng thẳng sẽ có nguy cơ bị trầm cảm cao hơn. Trong khi đó, những người bị hưng cảm thường không có khác biệt về nhân cách.
  • Nguy cơ rối loạn cảm xúc tăng lên đáng kể ở những người có cách nhìn nhận sai lệch về bản thân, gia đình và những người xung quanh. Vì không chấp nhận hiện thực khác xa với nhận thức của bản thân nên bệnh nhân dần rơi vào đau khổ, buồn bã, chán nản và trầm cảm.
  • Dùng rượu bia, hút thuốc lá và chất gây nghiện có thể ức chế hệ thần kinh trung ương. Các thói quen này đã được xác định có liên quan đến chứng rối loạn lo âu và trầm cảm.

Hiện tại, các nghiên cứu về căn nguyên của rối loạn cảm xúc vẫn đang được thực hiện. Dù chưa tìm được nguyên nhân chính xác nhưng qua các nghiên cứu, có thể nhận thấy vai trò của sang chấn tâm lý và tác động từ môi trường. Tuy nhiên, chứng bệnh này chỉ phát triển khi bản thân người bệnh có những yếu tố sẵn có như não bộ nhạy cảm quá mức với sang chấn, rối loạn chất dẫn truyền thần kinh, ngưỡng chịu đựng stress thấp,…

Dấu hiệu nhận biết rối loạn cảm xúc

Về cơ bản, rối loạn cảm xúc được chia thành 2 dạng chính là trầm cảm và hưng cảm. Tuy nhiên, rất ít bệnh nhân phát triển bệnh hưng cảm riêng lẻ mà thường xảy ra trong rối loạn lưỡng cực (bệnh hưng – trầm cảm). Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể gặp phải các chứng trầm cảm khác bên cạnh trầm cảm điển hình.

– Cơn trầm cảm:

Trầm cảm là một trong những dạng rối loạn cảm xúc thường gặp. Đặc điểm chính của hội chứng này là tình trạng giảm/ mất hứng thú với mọi thứ xung quanh, uể oải, buồn bã, u uất, chán nản và bi quan. Trầm cảm kéo dài trong nhiều tháng và thậm chí nhiều năm gây ra rất nhiều ảnh hưởng đối với cuộc sống.

rối loạn cảm xúc là bệnh gì
Trầm cảm đặc trưng bởi khí sắc trầm buồn, chán nản, uể oải, bi quan, mất năng lượng,…

Các biểu hiện thường gặp ở giai đoạn trầm cảm:

  • Thường trực nỗi buồn sâu sắc và kéo dài không rõ nguyên nhân. Theo thời gian, mức độ buồn bã tăng dần khiến bệnh nhân rơi vào trạng thái thất vọng, bi quan và mất hoàn toàn hy vọng vào cuộc sống.
  • Chán nản, mất hoặc giảm hứng thú với mọi thứ xung quanh, kể cả những sở thích trước đây
  • Khuôn mặt thể hiện rõ sự buồn bã và chán nản, đờ đẫn, đau khổ và lo âu
  • Sự buồn bã và lo âu quá mức khiến bệnh nhân luôn trong trạng thái bất an, bồn chồn, tính tình cáu gắt, bất ổn và dễ thay đổi.
  • Người bệnh luôn dùng ánh nhìn bi quan và tiêu cực đối với những sự việc xảy ra xung quanh. Mất hi vọng và bi quan vào tương lai.
  • Liên tưởng chậm chạp, tư duy bị gián đoạn nên khó diễn đạt lời nói theo ý muốn, trả lời chậm chạp và thiếu tính linh hoạt.
  • Dành nhiều thời gian suy nghĩ về những việc đã xảy ra với cách nhìn nhận bi quan và tự nhận lỗi về bản thân.
  • Bệnh nhân có xu hướng nằm, ngồi im bất động trong nhiều giờ, thường đi quanh quẩn trong nhà, ít giao tiếp và tham gia vào các hoạt động xã hội.

Ngoài trầm cảm điển hình, một số bệnh nhân còn phát triển các dạng trầm cảm khác như trầm cảm ẩn, trầm cảm paranoid (trầm cảm kèm theo loạn thần), trầm cảm không biệt định.

– Cơn hưng cảm:

Hưng cảm là trạng thái cảm xúc nâng cao với đặc trưng là sự vui vẻ, lạc quan, hào hứng, nhiệt tình và năng động quá mức. Người bệnh gần như không thể kiểm soát cảm xúc của bản thân và đôi khi có những hành vi phá hoại như mua sắm vô tội vạ, gây hấn, hành hung,… Các triệu chứng điển hình của hưng cảm chỉ xảy ra trong khoảng 1 tuần sau đó chuyển sang rối loạn lưỡng cực.

rối loạn cảm xúc là bệnh gì
Trong giai đoạn hưng cảm, bệnh nhân thường vui vẻ và năng động một cách thái quá

Các biểu hiện trong cơn hưng cảm:

  • Tăng khí sắc với biểu hiện vui vẻ, lạc quan, thích đùa giỡn và năng động.
  • Người bệnh luôn tràn đầy sức sống, nói năng liên tục nhưng thường không rõ ràng.
  • Cảm xúc vui vẻ nhưng bất ổn, đôi khi tức giận vô cớ dẫn đến la hét và có hành vi hung hăng, bạo lực
  • Hoang tưởng tự cao và không có khả năng phê phán
  • Người bệnh có xu hướng ngủ ít, đi lại nhiều và hào hứng tham gia tất cả các hoạt động nhưng không hoàn thành hoặc rất ít khi hoàn thành một cách chỉn chu.
  • Đôi khi xuất hiện hành vi đập phá đồ đạc, cuồng ăn, tăng ham muốn tình dục, dùng rượu bia, chất gây nghiện và gia tăng các hoạt động bản năng.

Trong giai đoạn hưng cảm, bệnh nhân phải đối mặt với những thiệt hại về thể chất và tài chính (do đập phá đồ đạc, mua sắm vô độ,…). Đồng thời gặp khá nhiều xung đột và mâu thuẫn với những người xung quanh. Tuy nhiên, giai đoạn này diễn ra trong thời gian ngắn và gần như không hình thành ý nghĩ, hành vi tự sát nên mức độ nhẹ hơn so với giai đoạn trầm cảm.

Ảnh hưởng của rối loạn cảm xúc

Cảm xúc là yếu tố quan trọng, chi phối nhận thức, suy nghĩ và hành vi của mỗi cá thể. Chứng rối loạn cảm xúc không được điều trị gây ra ảnh hưởng đáng kể đối với việc học, công việc và các mối quan hệ cá nhân, gia đình. Ngoài ra, người bệnh cũng có thể bị tổn thương và giảm sức khỏe do các hành vi gây hấn, đập phá, hành hung và bạo lực.

Trong giai đoạn trầm cảm, bệnh nhân có xu hướng thu mình, tự cô lập, mất hy vọng và bi quan về tương lai. Trường hợp nặng có thể xuất hiện ảo thanh, ác mộng với nội dung buộc tội và trừng phạt bản thân vì tội lỗi đã gây ra. Để giải phóng bản thân khỏi nỗi buồn sâu sắc không có lối thoát, bệnh nhân lựa chọn dùng rượu bia, chất kích thích và hút thuốc lá quá mức.

Hội chứng rối loạn cảm xúc là gì
Hội chứng rối loạn cảm xúc không được điều trị có thể gia tăng nguy cơ lạm dụng rượu bia và chất gây nghiện

Rối loạn cảm xúc không được điều trị có thể gia tăng nguy cơ lạm dụng chất, phát triển các chứng rối loạn tâm thần khác như rối loạn lo âu, rối loạn ăn uống,… thậm chí có thể nảy sinh ý nghĩ và hành vi tự sát. Một số bệnh nhân có thể giết hại những người xung quanh trước khi tự tử (thường gặp ở bệnh nhân trầm cảm sau sinh).

Bên cạnh những ảnh hưởng trên, các cảm xúc tiêu cực do rối loạn cảm xúc gây ra cũng gia tăng nguy cơ gặp phải các vấn đề về sức khỏe thể chất như đau vai gáy, mất ngủ, đau nửa đầu, cao huyết áp, đau dạ dày, hội chứng ruột kích thích,… Đồng thời gia tăng mức độ nghiêm trọng và đẩy nhanh tiến triển của các bệnh lý có sẵn.

Chẩn đoán bệnh rối loạn cảm xúc

Rối loạn cảm xúc có biểu hiện điển hình và khá đa dạng. Chẩn đoán bệnh chủ yếu dựa vào khai thác triệu chứng và tiền sử cá nhân, gia đình. Ngoài ra, bệnh nhân có thể thực hiện thêm một số đánh giá tâm thần và xét nghiệm chuyên khoa để loại trừ các rối loạn tâm thần và bệnh lý thực thể.

Các kỹ thuật chẩn đoán có thể được áp dụng trong điều trị rối loạn cảm xúc:

  • Khai thác triệu chứng, tiền sử cá nhân, gia đình
  • Khám sức khỏe tổng quát
  • Đánh giá tâm lý
  • Xét nghiệm chuyên khoa như xét nghiệm máu tìm chất ma túy, HIV/ AIDS, giang mai, MRI, CT não bộ, xét nghiệm đánh giá hormone tuyến giáp,…

Sau khi thực hiện các kỹ thuật này, bác sĩ sẽ sử dụng tiêu chuẩn DSM-5 hoặc ICD 10 để chẩn đoán rối loạn cảm xúc.

Các phương pháp điều trị rối loạn cảm xúc

Rối loạn cảm xúc không chỉ ảnh hưởng đến cuộc sống, sức khỏe của người bệnh mà còn gia tăng gánh nặng lên gia đình và xã hội. Chính vì vậy, thăm khám và điều trị sớm bệnh lý này là vấn đề cần được quan tâm.

Đa phần bệnh nhân đều được điều trị ngoại trú bằng thuốc, tâm lý trị liệu và áp dụng một số biện pháp hỗ trợ. Tuy nhiên nếu có các hành vi kích động, gây hấn nguy hiểm hoặc đã nảy sinh ý nghĩ, hành vi tự sát bất thành, người bệnh cần được điều trị nội trú trong một thời gian.

Về cơ bản, các phương pháp điều trị được áp dụng hiện nay có thể cải thiện những rối loạn về mặt cảm xúc, thay đổi nhận thức và điều chỉnh hành vi ở người bệnh. Những đối tượng khởi phát bệnh muộn và không đi kèm với các rối loạn tâm thần khác có đáp ứng tốt, triển vọng điều trị bệnh dứt điểm.

Trong khi đó, những trường hợp khởi phát bệnh sớm, có các bệnh tâm thần đi kèm và đặc biệt là nữ giới thường đáp ứng kém, bệnh tiến triển mãn tính và có thể phát triển trong suốt cả cuộc đời. Tuy nhiên, nếu tích cực điều trị và chăm sóc đúng cách, những đối tượng này vẫn có thể ổn định cảm xúc và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Các phương pháp điều trị rối loạn cảm xúc được áp dụng hiện nay:

1. Sử dụng thuốc

Dùng thuốc là một trong những phương pháp chính đối với điều trị rối loạn cảm xúc. Thuốc có tác dụng giảm các trạng thái tiêu cực và giúp cải thiện một số triệu chứng thể chất. Tùy theo khí sắc và mức độ đáp ứng của bệnh nhân, bác sĩ sẽ lựa chọn loại điều trị phù hợp.

Rối loạn cảm xúc wiki
Sử dụng thuốc có thể điều chỉnh cảm xúc bất thường ở bệnh nhân bị rối loạn cảm xúc

Các loại thuốc dùng trong điều trị trầm cảm:

  • Các loại thuốc chống trầm cảm
  • Thuốc an thần
  • Thuốc điều chỉnh khí sắc
  • Thuốc chống loạn thần
  • Có thể dùng thêm các viên uống bổ thần kinh, vitamin và khoáng chất tổng hợp

Các loại thuốc được sử dụng trong điều trị hưng cảm:

  • Thuốc an thần, bình thần
  • Thuốc điều chỉnh khí sắc
  • Thuốc chống loạn thần mạnh

Sử dụng thuốc mang lại cải thiện rõ rệt về mặt lâm sàng. Tuy nhiên bên cạnh những lợi ích mang lại, điều trị dược lý cũng tiềm ẩn không ít rủi ro và nguy cơ. Do đó, bệnh nhân và người thân cần phải được hướng dẫn cụ thể về cách nhận biết và xử trí ban đầu với tác dụng ngoại ý. Đối với người mắc chứng rối loạn lưỡng cực, cần phát hiện sớm phản ứng hưng cảm khi dùng các loại thuốc nâng cảm xúc khi điều trị trầm cảm.

2. Trị liệu tâm lý

Song song với sử dụng thuốc, bệnh nhân rối loạn cảm xúc cần được trị liệu tâm lý. Liệu pháp này bao gồm nhiều kỹ thuật khác nhau được thực hiện nhằm cải thiện các rối loạn về mặt cảm xúc. Khi cảm xúc được điều chỉnh, những suy nghĩ, nhận thức và hành vi bất thường cũng có chiều hướng thuyên giảm. Tất cả các kỹ thuật tâm lý trị liệu đều được thực hiện thông qua giao tiếp bằng ngôn ngữ hoặc phi ngôn ngữ.

ads cao kim thắm chuyên gia tâm lý trị liệu

Ban đầu, nhà trị liệu giúp bệnh nhân bộc lộ cảm xúc thật, suy nghĩ và nhận định về sự việc, đối tượng. Sau đó, tạo ra các kích thích và tương tác phù hợp để dần thay đổi sự tiêu cực, bi quan trong cảm xúc, cách nhìn nhận và hành vi. Ngoài ra, trị liệu tâm lý cũng giúp bệnh nhân trang bị những kỹ năng cần thiết để tự tin hơn trong cuộc sống, dễ dàng hòa nhập với cộng đồng, biết cách hạn chế các tình huống căng thẳng và kiểm soát stress.

Trị liệu tâm lý cũng hình thành cho người bệnh các thói quen tốt, dần dần thay đổi tính cách theo chiều hướng tích cực, mạnh mẽ và lạc quan hơn. Thông thường, liệu pháp này sẽ được thực hiện song song với sử dụng thuốc để tăng mức độ hợp tác của người bệnh, từ đó giúp quá trình trị liệu mang lại kết quả tích cực hơn. Hiện nay, trị liệu tâm lý vẫn là giải pháp tối ưu, an toàn và lâu dài với bệnh nhân rối loạn cảm xúc.

3. Liệu pháp sốc điện

Liệu pháp sốc điện (ECT) thường được thực hiện cho bệnh nhân trầm cảm nặng. Liệu pháp này sử dụng dòng diện đi qua não bộ nhằm tạo ra các cơn co giật nhỏ. Mục đích của các cơn co giật là phục hồi sự liên kết giữa các noron thần kinh, nâng cao nồng độ dopamin, serotonin và ephinephrine trong não bộ.

điều trị rối loạn cảm xúc
Liệu pháp sốc điện (ECT) được cân nhắc trong trường hợp trầm cảm nặng, bệnh nhân đã nảy sinh ý nghĩ và hành vi tự sát

Thông qua việc nâng cao các chất dẫn truyền thần kinh, các triệu chứng do trầm cảm gây ra sẽ thuyên giảm đáng kể. Tuy nhiên, do tiềm ẩn một số nguy cơ và rủi ro như mất trí nhớ tạm thời, tổn thương não bộ, chấn thương vùng mặt, đau đầu,… nên liệu pháp này chỉ được cân nhắc thực hiện khi cần thiết.

Những trường hợp thường được cân nhắc điều trị bằng liệu pháp sốc điện:

  • Trầm cảm nặng và không đáp ứng với điều trị bằng thuốc + trị liệu tâm lý
  • Hưng cảm nặng
  • Trường hợp rối loạn cảm xúc đã phát sinh các triệu chứng loạn thần như ảo giác, hoang tưởng,…
  • Bệnh nhân nảy sinh ý nghĩ, hành vi tự sát và bỏ ăn

4. Các biện pháp tự chăm sóc, cải thiện

Rối loạn cảm xúc có căn nguyên và cơ chế bệnh sinh phức tạp với sự tương tác giữa các yếu tố nội sinh + ngoại sinh. Bên cạnh các phương pháp điều trị chính, bệnh nhân cũng có thể cải thiện các chứng bệnh này thông qua một số biện pháp tự chăm sóc như:

điều trị bệnh rối loạn cảm xúc
Ngồi thiền là một trong những cách tự cải thiện chứng rối loạn cảm xúc hiệu quả
  • Tập ngồi thiền để thư giãn não bộ và giải tỏa tâm trí. Thiền định giúp cân bằng cảm xúc, giảm sự chán nản, buồn bã, lo âu, kiềm chế sự hung hăng, bạo lực, tức giận và cáu gắt vô cớ. Hiện tại, các nghiên cứu được thực hiện đều cho thấy, ngồi thiền mỗi ngày mang lại cải thiện đáng kể đối với bệnh nhân rối loạn cảm xúc – đặc biệt là trầm cảm.
  • Áp dụng một số kỹ thuật thư giãn để giải tỏa tâm trạng như hít thở sâu, lao động trị liệu, âm nhạc trị liệu, chơi với thú cưng, chăm sóc cây cối, dành thời gian cho các hoạt động yêu thích như vẽ tranh, du lịch, đọc sách,… Các hoạt động này phần nào giúp bệnh nhân ổn định tâm trạng và giảm các trạng thái cảm xúc thái quá.
  • Nỗ lực trong việc thay đổi suy nghĩ và cách nhìn nhận của bản thân giúp điều chỉnh những rối loạn về mặt cảm xúc đáng kể. Người bệnh nên viết nhật ký, tiếp cận với nguồn thông tin mang lại năng lượng tích cực (phim ảnh, báo chí có nội dung là những câu chuyện truyền cảm hứng), tham gia các hoạt động thiện nguyện,… để dần gạt bỏ suy nghĩ bi quan về tương lai và mặc cảm tội lỗi của bản thân.
  • Dành thời gian tập thể dục mỗi ngày, ăn uống điều độ, ngủ đủ giấc, tránh dùng rượu bia, thuốc lá và chất kích thích. Lối sống lành mạnh sẽ giúp bệnh nhân cải thiện sức khỏe thể chất và dễ dàng hơn trong việc kiểm soát cảm xúc.

Phòng ngừa rối loạn cảm xúc

Rối loạn cảm xúc thường xảy ra sau sang chấn tâm lý và có liên quan đến lối sống không lành mạnh như dùng nhiều rượu bia, thuốc lá, chất gây nghiện, mất ngủ mãn tính,… Vì vậy, có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng một số biện pháp như:

điều trị bệnh rối loạn cảm xúc
Trị liệu ngay sau khi gặp phải các sang chấn tâm lý có thể hạn chế nguy cơ phát triển rối loạn cảm xúc
  • Khi đối mặt với sang chấn tâm lý, cảm xúc cần một thời gian để cân bằng trở lại. Nếu nhận thấy tình trạng tồi tệ hơn theo thời gian, nên chủ động gặp bác sĩ để được trị liệu tâm lý. Bởi tổn thương tâm lý kéo dài chính là nguồn cơn gây ra hàng loạt các vấn đề tâm thần như rối loạn cảm xúc, rối loạn stress sau sang chấn,…
  • Với trẻ nhỏ, cần xây dựng môi trường sống lành mạnh và giáo dục trẻ đúng cách. Tránh để trẻ phải chịu các tổn thương tâm lý từ thời thơ ấu, vì điều này ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình hình thành nhân cách, tư duy và suy nghĩ khi trưởng thành.
  • Không sử dụng rượu bia, thuốc lá, chất kích thích và nên tránh tình trạng lạm dụng thuốc an thần.
  • Đảm bảo ngủ đủ 7 – 8 giờ/ ngày, ăn uống hợp lý và tập thể dục thường xuyên. Ngoài ra, nên trang bị những kỹ năng kiểm soát stress để đối phó với những tình huống căng thẳng trong cuộc sống.
  • Nếu nhận thấy bản thân bắt đầu hình thành những suy nghĩ tiêu cực và bi quan quá mức, nên tìm kiếm sự giúp đỡ từ bác sĩ/ chuyên gia tâm lý.

Rối loạn cảm xúc là chứng bệnh tâm thần phổ biến chỉ đứng sau rối loạn lo âu. Để giảm thiểu ảnh hưởng của chứng bệnh này, bệnh nhân cần chủ động thăm khám và nỗ lực trong quá trình điều trị. Bên cạnh đó, những người xung quanh cũng cần quan tâm, thấu hiểu và đồng cảm để bệnh nhân có thêm động lực vượt qua những ám ảnh tâm lý.

Bình luận

  1. Dũng Nguyễn says: Trả lời

    Em đã từng có thời gian sử dụng chất kích thích. Bây giờ em có lúc vui lúc buồn thất thường, lơ đãng trong công việc, đôi lúc rất khó diễn tả được điều mình muốn nói. Có phải nguyên nhân là do chất kích thích không? Em không còn dùng chất kích thích nữa rồi, giờ em chỉ hút thuốc lá thôi, em có phải bỏ thuốc đi không?

    1. Đinh Trang says: Trả lời

      Chắc là thế rồi, sử dụng chất kích thích có thể gây hại đến hệ thần kinh, rồi lại tác động đến tâm lý mà, bạn nên đi khám đi

    2. Carol Trần says: Trả lời

      thường thì có vấn đề tâm lý mới sử dụng chất kích thích, như người ta có cảm xúc không tốt mới bắt đầu hút thuốc ý, nếu được nên đi khám sớm

    3. Duc Nguyen says: Trả lời

      Bỏ được thuốc lá là tốt nhất bạn ạ, thuốc lá cũng là một loại chất kích thích nhưng có thể nó phổ biến hơn, không bị cấm như những loại khác thôi

  2. Thien Khiem Cao says: Trả lời

    Đã ai trị liệu tâm lý cho chứng rối loạn cảm xúc ở trung tâm NHC chưa, tôi đọc được bài báo này https://www.tapchiyhoccotruyen.com/trung-tam-nhc-tri-roi-loan-cam-xuc.html và một số bài báo khác nhưng cảm thấy chưa hiểu về phương pháp trị liệu tâm lý này lắm

    1. Hai Lương says: Trả lời

      tôi cũng tìm hiểu nhiều về phương pháp này vì gia đình tôi có người bị tự kỷ, nhưng tôi cũng chỉ hiểu là sẽ có chuyên gia tâm lý đồng hành cùng, nói chuyện, hướng dẫn và thực hiện một số quy trình để giúp mình ổn định cảm xúc, cân bằng về mặt tâm lý, suy nghĩ tích cực hơn. chị họ tôi ở Mỹ bảo phương pháp này ở bên đó họ sự nhiều lắm, hiệu quả nữa, bảo tôi tìm chuyên gia tâm lý trị liệu ở việt nam đễ chữa tự kỷ cho người nhà

    2. Vương Thảo My says: Trả lời

      Con trai tôi trị liệu trầm cảm ở NHC, tôi thấy rất hài lòng. Lúc đầu tôi cũng hoang mang, suy nghĩ nhiều lắm, nhưng quyết định đăng ký tham vấn ở NHC xem thế nào. Đến tham vấn được chuyên gia tâm lý giải thích, chia sẻ về vấn đề trầm cảm của cháu, tôi thấy rất hợp lý nên đã quyết định cho cháu trị liệu ở NHC. Đợt đầu không thấy bệnh tình thuyên giảm nhiều, tôi cũng lo lắm, nhưng trong hợp đồng có điều khoản hoàn tiền nếu không hiệu quả nên tôi cứ chờ xem thế nào. Sau 4-5 buổi, tôi thấy cháu thay đổi nhiều hơn hẳn. cháu bớt rụt rè, chủ động giao tiếp với người quen nhiều hơn trước, tự tin hơn. vẻ mặt vui tươi hơn, không còn âu sầu, mệt mỏi như trước nữa, cháu cũng bảo là cháu cảm thấy mình có giá trị hơn vì trước kia cháu luôn nghĩ mình vô dụng. nói chúng những vấn đề trước kia về mặt tâm lý có thì giờ đã thuyên giảm rất nhiều và có rất nhiều thứ đã thay đổi tích cực. chuyên gia đồng hành cùng cháu cũng rất nhiệt tình, tận tâm. đợt mới đến, cháu không hề giao tiếp với chuyên gia nhưng sau 2-3 buổi, cháu đã mở lòng và nói nhiều chuyện hơn. Tuy đây không phải là rối loạn cảm xúc, nhưng tôi thấy phương pháp này rất hiệu quả và đáng tiền

  3. Bình an says: Trả lời

    Mình bị rối loạn cảm xúc lưỡng cực từ năm 2018 và có bị loạn thần có âm thanh lạ trong đầu có lúc mình rất vui vẻ và lạc quan nhưng có lúc mình rơi xuống đáy vực thẳm chỉ muốn tự tử nhưng mình chưa đủ can đảm, mình đang trở thành ngánh nặng của gia đình vì mình không làm được việc gì lâu dài, tinh thần không ổn định. Mình hiểu bản thân và cơ thể mình nhưng mình không thể làm chủ nó. Có uống thuốc 2 năm, thấy ổn hơn thì không uống nữa, được 1 thời gian lại bị tái lại. Mong mn cho mình một lời khuyên để mình có thể khỏi bệnh và hòa nhập được với cộng đồng

    1. Thanh Le says: Trả lời

      Trị liệu tâm lý thử xem bạn, bạn mình trước cũng bị rối loạn cảm xúc, đi trị liệu tâm lý ổn định hơn đó, mà không phải uống thuốc, bạn mình bảo uống thuốc thì đỡ nhưng bị phụ thuộc vào thuốc

    2. Chi Hiền Minh Hue says: Trả lời

      uống thuốc phải theo hướng dẫn của bác sĩ, không phải muốn bỏ là bỏ được đâu

    3. Mạnh Cường says: Trả lời

      Người nhà mình cũng bị rối loạn cảm xúc, uống thuốc đến 3 năm liền mà vẫn không khỏi hẳn được, sau đi trị liệu tâm lý là khỏi bạn ạ, lúc đầu nghĩ trị liệu tâm lý tốn chi phí, nhưng trị liệu 1 liệu trình là ổn, mất mấy tháng thôi, chi phí tính ra rẻ hơn thuốc. Trị liệu được 70% thời gian là người nhà mình đã đi làm trở lại rồi, giờ đã được 6 tháng rồi

      1. Bình An says: Trả lời

        Trị liệu ở đâu uy tín vậy bạn

        1. Mạnh Cường says: Trả lời

          Bên trung tâm Nhc việt nam ấy bạn, số hotline này 096 589 8008

  4. Quỳnhh Ngaa says: Trả lời

    Tôi bị bệnh này hành hạ đủ thứ, lúc nào cũng mệt mỏi, khó thở, tăng huyết áp, đánh trống ngực, hoảng loạn,tim đập nhanh, chóng mặt, choáng váng, hồi hộp, ù tai, mờ mắt, đau sau gáy, lúc thèm ăn lúc chán ăn, lên xuống kí thất thường, rối loạn cảm xúc, rối loạn tiêu hóa, đi phân lúc bón lúc nát,v..vv.. Uống thuốc cũng đỡ nhưng chả lẽ cả cuộc đời cứ phải uống thuốc như vậy.

    1. Thu Trang says: Trả lời

      Mình cũng thế, bị tim đập nhanh, đánh trống ngực, hoảng loạn, đau nhức toàn thân, ko thể tập chung,lứu lưỡi khi nói, hụt hơi…ko biết p sống và làm việc kiểu gì đây ?

    2. Binh Thành Đạt says: Trả lời

      Bạn chuyển qua phương pháp tâm lý trị liệu đi, không phải uống thuốc đâu, mà hiệu quả hơn hẳn luôn. Trước bạn mình cũng từng bị rối loạn cảm xúc, uống thuốc mãi không hết hẳn được, bỏ thuốc lại bị tái phát lại. Sau gia đình phải đưa đi Sing để trị liệu. Giờ ở Việt Nam có rồi, chi phi cũng đỡ tốn kém hơn

    3. Hảo Ngọc Nam says: Trả lời

      Trị liệu ổn hơn dùng thuốc nhiều, tôi đọc các bài báo nước ngoài so sánh 2 phương pháp này thì trị liệu tâm lý sẽ giải quyết vấn đề từ nguyên nhân gốc rễ còn thuốc thường làm giảm triệu chứng thôi. bạn có thể qua trung tâm NHC ở sài gòn hoặc hà nội ấy bạn, ben này uy tín đấy, bạn đặt lịch tham vấn rồi người ta tư vấn liệu trình trị liệu phù hợp cho

    4. Liễu Đặng Thanh says: Trả lời

      Bệnh tâm lý nếu dùng thuốc phải dùng kết hợp với các phương pháp khác nữa như tập thiền, yoga, tập thể dục, thay đổi cách ứng xử, cách nhìn nhân cuộc sống theo hướng đúng đắn, phù hợp và tích cực… chứ dùng nguyên thuốc không ăn thua

  5. Nguyễn Thuý An says: Trả lời

    Có ai đang dùng thuốc mà bị hạ huyết áp không

    1. Vũ Đình Vải says: Trả lời

      Có tôi đây, Thuốc làm chậm giảm bệnh nhưng nhịp tim chậm, hạ huyết áp, bệnh vẫn không khỏi hẳn

    2. Minh Nhật says: Trả lời

      tôi thì không bị thế, uống thuốc 2 năm rồi, uống thì khỏe, mà chỉ cần bớt 1 viên thôi cũng thấy mệt rồi. nghĩ chán nhưng vẫn phải kiên trì

    3. Trịnh Hoa Lý says: Trả lời

      mình từng uống thuốc và time mình bỏ thuốc mình gặp nhiều vấn đề, cảm giác thần kinh dễ bị kích động một tiếng ồn một tiếng nói bất chợt cũng lm giật mình,đầu óc vô cùng khó chịu

    4. Ngan Pham says: Trả lời

      ủa sao mọi người không tìm hiểu phương pháp tâm lý trị liệu, tôi thấy nước ngoài họ sử dụng nhiều lắm, cso bệnh thì phải vái tứ phương, nên cho mình cơ hội tìm hiểu phương pháp mới chứ

  6. TRần Thanh says: Trả lời

    dành cho những ai cần trị liệu tâm lý ở sài gòn nhé http://saigoneconomy.vn/nhc-viet-nam-dia-chi-tri-lieu-tam-ly-uy-tin-tot-nhat-tai-ho-chi-minh-31005.html bên này làm việc chuyên nghiệp, hiệu quả và uy tín, gia đình tôi đã có dịp trải nghiệm

    1. Mộng Uyên says: Trả lời

      nhà bác chữa gì thế

      1. TRần Thanh says: Trả lời

        người nhà tôi bị trầm cảm vs rối loạn lo âu, trị liệu 3 tháng đã khỏi hoàn toàn và kết quả rất tuyệt vời

  7. Thanh Thân Thương says: Trả lời

    Cháu năm nay 15 tuổi, thấy mình có triệu chứng của rối loạn cảm xúc Trầm cảm. Trong bài viết có nói là Rối loạn cảm xúc Trầm cảm khó chữa hơn Hưng cảm. Cháu nên đi khám chữa ở đâu ạ? mong các bác tư vấn giúp

  8. Thanh Thân Thương says: Trả lời

    Cháu năm nay 15 tuổi, thấy mình có triệu chứng của rối loạn cảm xúc Trầm cảm. Trong bài viết có nói là Rối loạn cảm xúc Trầm cảm khó chữa hơn Hưng cảm. Cháu nên đi khám chữa ở đâu ạ? mong các bác tư vấn giúp.

    1. Kiều Ánh says: Trả lời

      Cháu nên nói chuyện với bố mẹ để bố mẹ đưa cháu đi khám nhé

    2. Như Thúy Nguyễn says: Trả lời

      Đúng rồi, chi phí khám chữa các bệnh này không hề nhỏ, cháu nên chia sẻ với bố mẹ, quá trình hồi phục sức khỏe cháu cũng cần có người nhà bên cạnh nữa

  9. Quang Dự says: Trả lời

    Tôi sợ mọi tiếng động và ảo tưởng khá nhiều, ko làm chủ đc cảm xúc, tôi phải sử dụng phương pháp nào mới khỏi.

    1. Võ Huỳnh Xuân Mai says: Trả lời

      Bạn nên khám ở viện hoặc đến các trung tâm về tâm lý trị liệu như NHC để xác định mức độ bệnh nhé, bị ảo tưởng là mức độ cũng nặng rồi đó, nên khám chữa sớm, đừng để lâu nguy hiểm lắm

  10. Nguyễn Hoa Tiên says: Trả lời

    Tôi có thể kết hợp trị liệu tâm lý với uống thuốc tây không?

    1. Khanh Linh Truong says: Trả lời

      Trước tôi cũng định kết hợp như vậy, nhưng qua Trung tâm NHC họ khẳng đinh là không cần uống thuốc nên tôi cũng không uống nữa

    2. Tinh Tú Vũ says: Trả lời

      trước khi đến NHC tôi vẫn uống thuốc, các chuyên gia cũng có nói là việc dừng thuốc phải từ từ và phải có hướng dẫn của bác sĩ, nhưng trị liệu được 3-4 buổi, tôi tự quyết định bỏ thuốc, những ngày đầu có hơi chênh choáng nhưng mấy hôm sau thì ổn hơn

    3. Meo Meo Lê says: Trả lời

      có thể cháu bị tác động tâm lý từ một vấn đề nào đó, tốt nhất nên cho cháu đến gặp các chuyên gia tâm lý sẽ tốt hơn là lên đây hỏi

  11. Ninh Ngọc Ánh says: Trả lời

    Con tôi 19 tuổi, dạo gần đây tôi thấy cháu mua sắm nhiều vô kể, khó kiểm soát, dễ xúc động và dễ nổi nóng. Ngày nào tôi cũng thanh toán cho cháu nhiều đơn hàng mxu phẩm, quần áo, tôi không thanh toán thì cháu làm ầm ĩ lên. tôi rất sợ. thế có phải cháu bị làm sao không?

    1. Hoa Tiên Nguyen says: Trả lời

      Có thể con gái bác đang mắc tình trạng rối loạn cảm xúc hung cảm, bạn nên đặt lịch tham vấn gặp chuyên gia tâm lý sớm đi nhé, ổn định còn học tập, làm viẹc

  12. The Anh says: Trả lời

    Con tôi 15 tuổi, dạo này cháu chơi game rất nhiều, hay cáu bẩn, chửi bậy, đập đồ, tôi nghe nói tâm lý trị liệu có thể hỗ trợ cai nghiện phải không ạ.

    1. Hải Minh Nguyễn says: Trả lời

      Tôi cũng nghe đến phương pahsp này có thể cai nghiện nhưng chưa rõ lắm, bạn gọi số hotline này hỏi xem 096 589 8008

    2. Châu Hồng Cẩm says: Trả lời

      Chơi game quá nhiều cũng là biểu hiện tâm lý bất ổn, xong chơi game qua nhiều cũng lại ảnh hưởng tới tâm lý, khiến vấn đề tâm lý nặng hơn, tốt nhất, bạn nên cho con đi gặp các chuyên gia tâm lý sớm nhé.

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *