Cách phân biệt giữa trầm cảm và tự kỷ bạn nên biết

Hiện nay, tỉ lệ mắc bệnh trầm cảm chiếm khoảng 25% và có thể xuất hiện ở bất kì đối tượng nào, từ trẻ nhỏ cho đến người già. Tuy nhiên tỉ lệ mắc bệnh ở phụ nữ sẽ cao hơn so với nam giới.

Theo thống kê nhận thấy thì cứ khoảng 100 trẻ em thì có khoảng từ 2 đến 5 trẻ mắc phải chứng tự kỷ bẩm sinh. Các triệu chứng của tự kỷ sẽ kéo dài liên tục cho đến suốt đời và hiện chưa có biện pháp điều trị dứt điểm.

Một số nguyên nhân có thể gây ra bệnh trầm cảm như:

• Áp lực, căng thẳng đến từ việc học tập, công việc, gia đình, tài chính,…
• Xảy ra xung đột trong các mối quan hệ gia đình, bạn bè, tình cảm, đồng nghiệp,….
• Gặp phải một số sự kiện gây sang chấn tâm lý như mất người thân, chiến tranh, phá sản, lạm dụng tình dục,…
• Sự thay đổi nội tiết tố ở giai đoạn dậy thì, mang thai, sau khi sinh con, tiền mãn kinh, mãn kinh,…

Những yếu tố làm gia tăng nguy cơ bị tự kỷ ở trẻ như:

• Yếu tố di truyền được xem là yếu tố chủ yếu có liên quan đến tình trạng tự kỷ.
• Một số tác động xảy ra trong quá trình mẹ mang thai, ví dụ như lạm dụng chất kích thích, thuốc điều trị bệnh, mẹ bị nhiễm virus hoặc bị tuyến giáp, đái tháo đường,…
• Phụ nữ mang thai sinh sống trong môi trường ô nhiễm trong thời gian kéo dài
• Xuất hiện những sự bất thường trong cấu trúc não

Một số triệu chứng thường gặp ở người bệnh trầm cảm như:

• Luôn cảm thấy buồn chán, mệt mỏi, lo âu, bi quan.
• Rối loạn giấc ngủ, mất ngủ hoặc ngủ rất nhiều.
• Mất cảm giác ăn ngon miệng, chán ăn, thường xuyên bỏ bữa hoặc thèm ăn không kiểm soát.
• Dễ bị kích động, nhạy cảm, hay tức giận, khóc lóc không rõ nguyên do.
• Mất tập trung, giảm trí nhớ.
• Không còn hứng thú với các sự việc, hoạt động xảy ra xung quanh, kể cả những việc bản thân đã từng rất yêu thích.
• Luôn cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng, không muốn làm bất cứ việc gì, lười vận động và chỉ muốn nằm hoặc ngồi một chỗ.
• Ngại giao tiếp, rụt rè, không muốn trò chuyện với bất kì ai.
• Suy nghĩ đến những điều tiêu cực, cảm thấy bản thân vô dụng, bất tài và tự đổ lỗi cho chính mình.
• Có xu hướng nghĩ về cái chết và thực hiện hành vi muốn tự sát để giải thoát bản thân.

Các triệu chứng của trầm cảm giai đoạn đầu rất khó nhận biết, bên cạnh đó nhiều người lại rất chủ quan với những cảm xúc tiêu cực của bản thân.Thông thường những trường hợp bị trầm cảm khi được phát hiện đều đã chuyển biến sang giai đoạn nặng, điều này cũng gây trở ngại rất nhiều cho quá trình chữa bệnh .

Các dấu hiệu thường gặp ở người bệnh tự kỷ:

• Lãnh đạm, thờ ơ, sống khép kín và không quan tâm đến những sự việc xung quanh.
• Phát triển chậm về ngôn ngữ, nhận thức so với những bạn cùng lứa tuổi. Ví dụ trẻ sẽ chậm nói, chậm đi đứng, không có khả năng bắt chước,….
• Nhạy cảm với ánh sáng và tiếng ồn nên rất dễ bị rối loạn giấc ngủ, thường xuyên hoảng sợ khi nghe âm thanh lớn.
• Chỉ quan tâm duy nhất vào một sự việc, đồ vật nào đó mà trẻ yêu thích, ít chú tâm đến con người.
• Không có nhiều phản ứng khi người khác gọi hoặc trò chuyện, chủ yếu là do trẻ không thể hiểu được.
• Thiếu biểu cảm khuôn mặt, không biểu lộ cảm xúc quá nhiều, đồng thời không thể hiểu được những hành động, biểu hiện của người đối diện.
• Không biết cách sử dụng ngôn ngữ giao tiếp, ngôn ngữ cơ thể để trò chuyện, thường không muốn giao tiếp bằng ánh mắt.
• Có xu hướng tự lặp đi lặp lại một hành động, lời nói, âm thanh nào đó. Sở thích cũng bị hạn hẹp so với độ tuổi.
• Có thể tự thực hiện các hành vi gây hại đến bản thân hoặc những người xung quanh.

Tự kỷ tuy không thể điều trị được dứt điểm nhưng nếu có thể sớm phát hiện các triệu chứng bệnh sẽ giúp trẻ cải thiện tốt hơn về nhận thức, tư duy từ đó sống hòa nhập hơn với cộng động.

Những phương pháp có thể được chỉ định áp dụng điều trị cho các bệnh nhân trầm cảm như:

• Sử dụng thuốc: Đây là phương pháp mang lại hiệu quả nhanh chóng và thường được áp dụng cho các trường hợp bệnh nặng hoặc bệnh nhân có xuất hiện các hành vi nguy hiểm. Tùy vào mức độ bệnh của mỗi người mà bác sĩ sẽ cân nhắc kê đơn thuốc phù hợp. Một số loại thuốc thường được áp dụng như thuốc chống trầm cảm ba vòng, các chất ức chế monoamin oxydase (MAOIs), thuốc an thần,….Tuy nhiên, đây chỉ là phương pháp hỗ trợ kiểm soát các triệu chứng bệnh chứ không thể điều trị được tận gốc, do đó người bệnh sẽ được kết hợp thêm một số biện pháp chuyên khoa khác. Bên cạnh đó, những loại thuốc chống trầm cảm thường có nhiều khả năng gây ra các tác dụng phụ không mong muốn, do đó người bệnh cần phải tuân thủ đúng theo các chỉ định dùng thuốc của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho sức khỏe.
• Trị liệu tâm lý: Hiện nay, trị liệu tâm lý được xem là phương pháp hàng đầu có thể giúp cải thiện tốt tình trạng bệnh trầm cảm. Với biện pháp sử dụng ngôn ngữ giao tiếp để trò chuyện trực tiếp cùng bệnh nhân mà các chuyên gia tâm lý sẽ dần khai thác được những thông tin cần thiết, biết được rõ các triệu chứng và nguyên nhân gốc rễ của bệnh. Nhờ đó mà chuyên gia cũng hướng dẫn cho người bệnh biết được cách khắc phục các vấn đề đang gặp phải, đồng thời thay đổi những suy nghĩ tiêu cực thành tích cực. Sau quá trình điều trị người bệnh còn được hướng dẫn về cách kiểm soát cảm xúc, đối mặt với những khó khăn trong cuộc sống để hạn chế tối đa tình trạng tái phát bệnh về sau. Một số liệu pháp tâm lý thường được áp dụng cho người bệnh trầm cảm như trị liệu nhận thức hành vi, trị liệu nhóm, trị liệu gia đình, sử dụng âm nhạc,….
• Điều trị tại nhà: Song song với những biện pháp điều trị y khoa thì người bệnh trầm cảm cũng được khuyến khích áp dụng các biện pháp cải thiện sức khỏe tại nhà. Bệnh nhân cũng cần nhanh chóng thay đổi thói quen sinh hoạt, ăn uống, nghỉ ngơi hàng ngày để gia tăng sức đề kháng và ổn định tinh thần tốt hơn.

Một số biện pháp can thiệp tốt đối với trẻ tự kỷ như:

• Dùng thuốc: Hiện nay vẫn chưa có bất kì loại thuốc nào có thể điều trị được tình trạng tự kỷ, các loại thuốc được chỉ định áp dụng chỉ có công dụng làm thuyên giảm các triệu chứng bệnh và giúp trẻ tăng cường chức năng hoạt động của não bộ. Một số loại thuốc có thể được áp dụng như thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần, tế bào gốc cho não, thuốc an thần,….
• Trị liệu tâm lý: Biện pháp này được áp dụng với mục đích đánh thức tiềm thức của người bệnh, đồng thời giúp họ có được nhận thức đúng đắn để dần hòa nhập tốt với cuộc sống. Bên cạnh đó, trị liệu tâm lý cũng là phương pháp giúp phòng tránh nguy cơ mắc phải các chứng bệnh tâm thần, đặc biệt là trầm cảm.
• Giáo dục tại các môi trường chuyên biệt: Đây được xem là một trong các biện pháp có thể hỗ trợ tốt đối với những trẻ tự kỷ. Cũng bởi trẻ sẽ có nhận thức, suy nghĩ, hành vi kém hơn so với các bạn cùng trang lứa nên cần được giáo dục tại những môi trường riêng biệt. Tại đây trẻ sẽ được dạy những kỹ năng cơ bản, học được cách giao tiếp cần thiết để có thể dần hòa nhập hơn với cuộc sống bình thường. Đồng thời, đối với những trẻ tự kỷ có những khả năng đặc biệt cũng sẽ được quan tâm và tạo điều kiện để trẻ phát huy tốt nhất.
• Điều trị tại nhà: Bên cạnh việc cho trẻ áp dụng các biện pháp cải thiện nêu trên thì gia đình cũng cần chú ý tạo cho trẻ môi trường phát triển tại nhà thật tốt. Những người thân trong gia đình, đặc biệt cha mẹ nên dành nhiều sự yêu thương và chăm sóc cho trẻ.  Yếu tố gia đình đóng vai trò rất quan trọng và là một trong các nhân tố quyết định đến việc cải thiện nhận thức và hành vi ở trẻ tự kỷ. Cha mẹ cũng có thể đăng kí tham gia các lớp dành cho phụ huynh có con bị tự kỷ để trang bị thêm kiến thức cho bản thân, từ đó biết cách chăm sóc và nuôi dạy con tốt hơn.