Danh sách các loại bệnh trầm cảm thường gặp hiện nay

Các loại bệnh trầm cảm thường gặp hiện nay là vấn đề sức khỏe tâm thần phổ biến mà nhiều người phải đối mặt. Việc phân biệt chúng có thể giúp bản thân và người thân tìm ra phương pháp điều trị hiệu quả. Đó cũng là bước đầu quan trọng để khám phá cách chúng tác động đến con người và có được biện pháp chăm sóc tinh thần tốt hơn.

Trầm cảm là gì?

Trầm cảm là một rối loạn tâm thần nghiêm trọng, đặc trưng bởi tình trạng chán nản kéo dài, mất hứng thú với các hoạt động hàng ngày cùng rất nhiều cảm xúc tiêu cực. Người bị trầm cảm có thể đã trải qua những biến cố lớn trong đời như thất nghiệp, ly hôn, hoặc thậm chí là những thay đổi nhỏ trong cuộc sống như thăng chức hay kết hôn.

Nếu cá nhân hay ai đó xung quanh đang trải qua những thay đổi bất thường về cảm xúc và hành vi, hãy chú ý đến những dấu hiệu sau:

• Cảm thấy buồn bã, chán nản suốt cả ngày
• Mất hứng thú với các hoạt động từng yêu thích, dần trở nên vô cảm
• Thay đổi thói quen ăn uống, ngủ nghỉ đột ngột
• Di chuyển chậm chạp, ít vận động và dễ bị kích động
• Thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, không còn năng lượng
• Có cảm giác tội lỗi, tự coi bản thân mình rất vô dụng
• Khó tập trung, không thể giải quyết ngay cả những vấn đề nhỏ
• Hay suy nghĩ tiêu cực về cái chết và có ý định tự sát

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tình trạng này là nguyên nhân dẫn đến hơn 50% các trường hợp tự sát và tỷ lệ mắc phải ở phụ nữ gấp đôi nam giới. Đây cũng là bệnh lý y khoa cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời bởi nó ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của cuộc sống cá nhân, xã hội.

Các loại bệnh trầm cảm thường gặp

Trầm cảm được đánh giá là một trong các bệnh lý cực kỳ nguy hiểm và được chia thành nhiều loại khác nhau. Các nhà khoa học chủ yếu sẽ dựa vào nguyên nhân gây ra bệnh, các triệu chứng của bệnh để phân loại chúng. 

Việc có thể nắm được các triệu chứng nhận diện của từng loại trầm cảm phổ biến hiện nay sẽ giúp cho người bệnh kịp thời ngăn chặn và cải thiện sức khỏe tốt hơn.

1. Trầm cảm ẩn

Trầm cảm ẩn là một trong các loại trầm cảm phổ biến với tên gọi khác là trầm cảm che giấu (Masked Depression). Người mắc bệnh trầm cảm ẩn thường không có quá nhiều các biểu hiện bất thường ở bên ngoài, thậm chí ngay cả bản thân cũng không thể nhận biết được vấn đề mà mình đang gặp phải.

Một số triệu chứng thường gặp ở người bệnh trầm cảm ẩn như:

• Thường xuyên than vãn về tình trạng mệt mỏi của cơ thể như đau lưng, đau đầu, nhức mỏi tay chân, đau răng,…
• Nhạy cảm, dễ xúc động và có thể bật khóc bất cứ lúc nào
• Bắt đầu kể về triết lý cuộc sống và nói rằng bản thân cảm thấy bình thản với vấn đề đó
• Luôn biểu hiện ra bên ngoài bằng vẻ mặt hạnh phúc, vui vẻ, hưng phấn
• Đánh giá và nhìn nhận mọi thứ theo hướng tiêu cực, bi quan
• Luôn tự nhủ rằng mình đang ổn
• Suy nghĩ nhiều về cái chết

2. Trầm cảm sau sinh

Trầm cảm sau sinh là loại trầm cảm phổ biến không thể không nhắc đến. Nó có thể khởi phát ở bất kỳ người phụ nữ nào với triệu chứng của rối loạn cảm xúc, những thay đổi bất thường về hành vi đe dọa trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của cả mẹ lẫn bé. 

Một số triệu chứng giúp nhận biết sớm được trầm cảm sau sinh như:

• Khí sắc trầm buồn, chán nản, tuyệt vọng hay khóc lóc không rõ nguyên nhân
• Suy nghĩ mơ hồ, đầu óc trống rỗng, di chuyển chậm chạp và có xu hướng không muốn vận động
• Mất tập trung, giảm chú ý, thường ngồi nhìn xa xăm
• Luôn cảm thấy cô đơn, không được ai thấu hiểu, có cảm giác bị mọi người chán ghét
• Luôn trong trạng thái hồi hộp, căng thẳng, lo lắng, bồn chồn về một vấn đề nào đó rất mơ hồ
• Cơ thể thường xuyên mệt mỏi, thiếu sức sống
• Có xu hướng tự cô lập bản thân, không muốn giao tiếp với mọi người
• Thường xuyên mất ngủ, ngủ không sâu giấc, hay mơ gặp ác mộng hoặc ngược lại buồn ngủ liên tục mà không kiểm soát được
• Dễ kích động, nóng giận, cáu gắt với mọi người
• Chán ăn, ăn không ngon miệng hoặc ăn quá nhiều
• Không có cảm giác gần gũi với con, không quan tâm đến con, không thể chăm con
• Mất dần các hứng thú đối với những hoạt động xảy ra xung quanh
• Có suy nghĩ về cái chết và muốn thực hiện ý định tự sát hoặc giết hại con mình

3. Trầm cảm theo mùa

Trầm cảm theo mùa được biết đến với tên gọi khác là rối loạn cảm xúc theo mùa (SAD – Seasonal Affective Disorder). Loại bệnh này thường xuất hiện vào những thời điểm giao mùa giữa mùa thu và mùa đông.

Trầm cảm thu – đông thường đi kèm với những thay đổi rõ rệt trong cảm xúc và thói quen hàng ngày. Những người mắc trầm cảm trong giai đoạn này thường có các biểu hiện như:

• Luôn cảm thấy mệt mỏi, thiếu năng lượng, mất hứng thú với các hoạt động yêu thích
• Khó thức dậy vào buổi sáng, buồn ngủ suốt cả ngày
• Thèm ăn nhiều hơn, đặc biệt là đồ ngọt và dễ tăng cân
• Thích ở trong nhà, tránh giao tiếp xã hội và dành nhiều thời gian cho việc ngủ
• Thường xuyên cảm thấy lo lắng, dễ giật mình và có cảm giác muốn khóc
• Mất tập trung, ghi nhớ kém, làm việc chậm chạp và kém hiệu quả

Trầm cảm diễn ra vào xuân – hè cũng có những biểu hiện đặc trưng bao gồm:

• Cảm giác mệt mỏi, uể oải và cơ thể không thoải mái
• Dễ cáu kỉnh, tức giận và khó chịu
• Rối loạn giấc ngủ và hay thức giấc giữa đêm
• Mất hứng thú với việc ăn uống nên luôn thiếu năng lượng
• Hạn chế ra khỏi nhà, muốn ở nơi mát mẻ, tránh ánh nắng
• Tăng ham muốn tình dục

4. Trầm cảm cười

Trầm cảm cười (Smiling Depression) thường có xu hướng khởi phát ở những người bệnh đã mắc trầm cảm trong một khoảng thời gian dài. Người rơi vào tình trạng này thường phải liên tục đấu tranh giữa hai trạng thái đối lập nhau. Bệnh nhân cảm thấy mệt mỏi và chán chường như không còn là chính bản thân mình. Đến một thời điểm nào đó vượt ra khỏi mức chịu đựng của mình, người bệnh sẽ lựa chọn cái chết để giải thoát bản thân.

Người bệnh biết rõ vấn đề của bản thân và cảm nhận được những tổn thương, nỗi đau trong lòng nhưng không muốn cho mọi người biết được nên sẽ cố che giấu chúng với các dấu hiệu sau đây:

• Không muốn giao tiếp với bất kì ai, chỉ muốn ở một mình
• Luôn thể hiện mặt vui vẻ ra bên ngoài, hay cười nói, năng động vào ban ngày nhưng khi một mình lại thấy buồn chán, đầu óc trống rỗng, khóc nhiều
• Thường có cảm giác cô đơn, lạc lõng, không thể hòa nhập tốt được với các buổi tiệc, hoạt động đông người
• Thường xuyên miễn cưỡng thức dậy, tham gia vào các hoạt động bên ngoài
• Khó ngủ, ngủ không đủ giấc, giấc ngủ chập chờn, không còn nhiều năng lượng vào cuối ngày
• Đôi lúc thể hiện sự tức giận, cáu gắt dữ dội với những người bên cạnh

5. Rối loạn cảm xúc lưỡng cực

Rối loạn cảm xúc lưỡng cực là một trong các loại trầm cảm được đặc trưng bởi chứng rối loạn cảm xúc với đồng thời cả 2 trạng thái hưng cảm và trầm cảm. Những cảm xúc vui buồn sẽ xuất hiện xen kẽ với nhau và thường được biểu hiện một cách thái quá khiến cho người bệnh không thể tự kiểm soát được.

Căn bệnh này có nguy cơ tự sát rất cao với khả năng tự tử cao gấp 15 lần so với những người bình thường. Vì vậy nhận biết sớm các dấu hiệu sau đây sẽ giúp cho người bệnh ngăn ngừa được các biến chứng rối loạn tâm thần nguy hiểm hơn:

Giai đoạn trầm cảm:

• Luôn cảm thấy buồn bã, u sầu, chán chường với tâm trạng bi quan và tuyệt vọng
• Tự cô lập bản thân, không muốn giao tiếp hay trò chuyện với người khác
• Mất dần hứng thú với các hoạt động xung quanh, ngay cả những việc từng yêu thích
• Trở nên cáu gắt, dễ kích động và giận dữ vô cớ
• Khó ngủ sâu giấc, thường xuyên tỉnh giấc giữa đêm và khó ngủ lại
• Khẩu vị thay đổi, có thể chán ăn hoặc ăn quá mức, dẫn đến mất cân bằng trong chế độ ăn
• Mất tập trung và suy giảm trí nhớ, khó thực hiện công việc hàng ngày
• Luôn cảm thấy bản thân vô dụng, khó đưa ra quyết định
• Thường suy nghĩ về cái chết và có ý định tự sát

Giai đoạn hưng cảm:

• Năng động thái quá đi kèm với sự hưng phấn vượt xa mức bình thường
• Nói nhiều và liên tục nhưng toàn những câu vô nghĩa, lộn xộn
• Gia tăng ham muốn tình dục với năng lượng tràn đầy
• Luôn muốn thực hiện nhiều hoạt động nhưng chất lượng lại không đạt yêu cầu
• Có xu hướng tìm đến các chất kích thích để giải tỏa cảm xúc và năng lượng

6. Rối loạn trầm cảm dai dẳng

Rối loạn trầm cảm dai dẳng là một dạng trầm cảm mãn tính, còn được gọi là chứng trầm cảm thường xuyên. Đây là tình trạng trầm cảm nhẹ nhưng kéo dài trong ít nhất là 2 năm. 

Người mắc chứng rối loạn này thường được mô tả là có tính cách ảm đạm, hay buồn chán và phàn nàn. Mặc dù các triệu chứng không nghiêm trọng như dạng trầm cảm nặng nhưng tình trạng này vẫn có thể ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống hàng ngày của người bệnh.

Các triệu chứng của rối loạn trầm cảm dai dẳng bao gồm:

• Luôn cảm thấy buồn bã, phàn nàn về bản thân vô dụng
• Mất hứng thú với các hoạt động thường ngày, trở nên thiếu sức sống
• Cơ thể luôn rơi vào trạng thái mệt mỏi, uể oải, không có năng lượng
• Khó tập trung học tập hay làm việc, khó đưa ra quyết định
• Khẩu vị ăn uống thay đổi dẫn đến chán ăn hoặc ăn quá nhiều
• Thường xuyên rối loạn giấc ngủ
• Tính khí thay đổi, dễ cáu gắt, nóng giận vô lý
• Tránh xa các hoạt động xã hội và luôn thấy căng thẳng quá mức

7. Trầm cảm không điển hình

Trầm cảm không điển hình là dạng trầm cảm mà các triệu chứng không hoàn toàn giống với chứng trầm cảm thường thấy. Thay vì cảm thấy buồn bã liên tục và mất hứng thú với cuộc sống, người bệnh có tâm trạng cải thiện tạm thời khi có sự kiện tích cực, tin vui.

Mặc dù là một dạng trầm cảm nặng, nhưng trầm cảm không điển hình có những đặc điểm riêng biệt ảnh hưởng đến cảm xúc và hành động của người bệnh. Các triệu chứng chính của bệnh bao gồm:

• Có cảm xúc tiêu cực nhưng tạm thời cải thiện khi nhận tin vui hay có sự kiện tích cực
• Tăng cảm giác thèm ăn và tăng cân nhanh chóng
• Ngủ quá nhiều, nhưng vẫn cảm thấy buồn ngủ vào ban ngày
• Cảm giác tay hoặc chân nặng nề, kéo dài từ một giờ trở lên trong ngày
• Cảm giác mình bị chối bỏ, phân biệt

Ngoài ra, người bệnh còn có thể gặp các triệu chứng như rơi vào mệt mỏi kéo dài, nhạy cảm cực kỳ với sự từ chối và phản ứng tâm trạng dữ dội. Trong một số trường hợp, các triệu chứng có thể nghiêm trọng đến mức xuất hiện ý nghĩ tự sát.

8. Rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt (PMDD)

Rối loạn tâm thần tiền kinh nguyệt (PMDD) là tình trạng đặc biệt xảy ra trong giai đoạn hoàng thể của chu kỳ kinh nguyệt. Khác với hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS), PMDD không chỉ gây ra các triệu chứng thể chất mà còn có các triệu chứng tâm thần nghiêm trọng hơn nhiều.

PMDD là căn bệnh có thể ảnh hưởng đến khoảng 3 – 8% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Các triệu chứng cũng sẽ kéo dài đến khi mãn kinh và nguy cơ dẫn đến trầm cảm sau sinh.

• Tâm trạng thay đổi mạnh mẽ với biểu hiện buồn bã, tuyệt vọng, thậm chí có ý định tự sát
• Cảm xúc tiêu cực có thể kéo dài và trở nên trầm trọng mà không rõ nguyên nhân
• Mất hứng thú với các hoạt động hàng ngày, bao gồm cả những việc mà trước đây rất yêu thích
• PMDD có thể gây khó ngủ, mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều
• Cơ thể luôn trong trạng thái mệt mỏi, thiếu năng lượng
• Có các triệu chứng thể chất như đau ngực, đau cơ, đầy hơi, vấn đề về tiêu hóa

Loại trầm cảm nào được xem là nguy hiểm nhất?

Trầm cảm không phải là một căn bệnh đơn giản mà có thể dễ dàng phân loại thành mức độ nguy hiểm nhất định. Sự nguy hiểm của bệnh lý này cần phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, thời gian kéo dài và các yếu tố nguy cơ cá nhân.

Trầm cảm nặng là dạng phổ biến và nghiêm trọng nhất. Người mắc bệnh thường có cảm xúc tiêu cực và khó ngủ, thay đổi cân nặng liên tục và đặc biệt là luôn có ý nghĩ tự tử. Đây là loại trầm cảm đòi hỏi sự can thiệp y tế nhanh chóng để ngăn chặn những hậu quả nghiêm trọng.

Ngoài ra, rối loạn cảm xúc lưỡng cực cũng là một dạng bệnh nguy hiểm, khi người bệnh phải trải qua những giai đoạn hưng cảm cực độ xen kẽ với những giai đoạn trầm cảm dữ dội. Trạng thái cảm xúc thay đổi dễ làm gia tăng nguy cơ gây hại cho bản thân và người khác.

Trầm cảm sau sinh cũng là một tình trạng đáng lo ngại khiến phụ nữ sau sinh trải qua cảm giác lo âu, thậm chí cảm thấy mình không đủ khả năng làm mẹ. Nếu không được hỗ trợ và điều trị kịp thời, loại bệnh này có thể để lại những hậu quả lâu dài đối với sức khỏe tinh thần của người mẹ và sự phát triển của trẻ.

Việc nắm rõ các loại bệnh trầm cảm thường gặp sẽ giúp người bệnh có cái nhìn toàn diện hơn về vấn đề sức khỏe tâm thần này. Hãy chăm sóc bản thân và tìm kiếm sự hỗ trợ phù hợp để quản lý và điều trị hiệu quả các loại trầm cảm.

Các nguồn tham khảo: Vinmec.com, tamanhhospital.vn, suckhoedoisong.vn,….

Tham khảo thêm:

• Trầm cảm nặng có triệu chứng loạn thần có chữa được không?
• Trầm cảm kháng trị là gì? Chữa trị thế nào?
• Các giai đoạn của bệnh trầm cảm