Chứng sợ con số (Arithmophobia) gây ra ảnh hưởng gì?

Chứng sợ con số là một rối loạn lo âu bao gồm các rối loạn ám ảnh sợ cụ thể. Những người mắc phải hội chứng này sẽ có một nỗi sợ bất thường, phi lý và kéo dài dai dẳng có liên quan đến con số, tính toán. 

Chứng sợ con số (Arithmophobia) là gì?

Chứng sợ con số hay còn có tên khoa học là Arithmophobia, là một nỗi sợ hãi bất thường bao gồm nhiều loại ám ảnh sợ hãi cụ thể. Tuy rằng, hội chứng này vẫn chưa được công nhận là một chẩn đoán được liệt kê cụ thể trong Sổ tay thống kê và chẩn đoán rối loạn tâm thần của Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ (DSM-5) nhưng nhiều người vẫn xem nó là giống như các chứng sợ hãi cụ thể khác.

Theo đó, người bệnh có thể tồn tại nỗi sợ quá mức về tất cả những con số nhưng cũng có khi cảm thấy sợ hãi về một con số cụ thể nào đó. Sự sợ hãi tổng quát về tất cả các con số, hiểu theo cách đơn giản đó chính là hầu hết những con số có khả năng gây tác động mạnh đến cảm xúc con người, họ có thể trở nên hoảng loạn, sợ hãi khi nhìn thấy con số và phải tính toán. Điều này sẽ làm cản trở rất lớn đối với khả năng làm toán của một người, họ dường như không thể tiếp xúc với con số, không thể thực hiện được các phép tính đơn giản nhất.

Tuy nhiên, cũng có không ít các trường hợp mắc phải hội chứng sợ con số nhưng chỉ tồn tại nỗi sợ với một vài con số cụ thể. Thông thường nó sẽ bắt nguồn từ sự ám ảnh tôn giáo, sự mê tín và tin rằng những con số đó mang đến nhiều điều không may mắn, tốt lành. Ví dụ như:

• Tại một số nền văn hóa hoặc có sự liên quan đến Cơ đốc giáo thì số 13 được xem là con số không may mắn. Con số này thường xuất hiện trong truyền thống Cơ đốc, kẻ phản bội Chúa Giê-su, Vị thần nghịch ngợm của Bắc Âu, Loki đều có liên quan đến số 13. Do đó, họ có xu hướng loại bỏ con số này ra khỏi hầu hết các hoạt động hàng ngày, nhiều khách sạn không sử dụng số phòng 13, tầng 13,….
• Tại các nước Châu Á như Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản lại có sự ám ảnh rất lớn về số 4. Họ thường cho rằng, số 4 là số tử, liên quan đến chết chóc, đau thương. Ở một vài quốc gia sẽ không sử dụng số 4 cho các phòng khách sạn, trong thang máy,…
• Ở các nền văn hóa phương Tây thì con số tối nghị hay được nhiều người né tránh đó là 666, có nghĩa là số của con thú. Bạn sẽ dễ bắt gặp con số này trong các bộ phim tận thế, kinh dị nhằm báo hiệu về một điều tồi tệ, thảm họa.

Dấu hiệu nhận biết chứng sợ con số

Cũng tương tự như các chứng sợ hãi ám ảnh khác, những người mắc chứng Arithmophobia sẽ luôn cảm thấy hoảng sợ một cách dữ dội khi họ vô tình bắt gặp, tiếp xúc với các con số. Cho dù họ hiểu được nỗi sợ hãi vô lý của mình nhưng không thể nào tự khống chế và kiểm soát được cảm xúc tiêu cực đó. Một vài biểu hiện thường thấy ở người bị hội chứng sợ con số như:

• Luôn có cảm giác lo sợ, căng thẳng quá mức khi bắt gặp các con số. Hoặc một số trường hợp nghiêm trọng hơn còn cảm thấy lo sợ chỉ khi nghĩ về việc tính toán, liên tưởng đến các con số.
• Có xu hướng né tránh mọi tình huống có nguy cơ tiếp xúc với những con số, ví dụ như từ chối đi thang máy, không sử dụng bàn phím có chứa số, không tính toán, quản lý chi tiêu,….
• Những người mắc hội chứng sợ con số sẽ bị hạn chế và dường như không có khả năng để tính toán, kể cả những phép tính đơn giản.
• Đối với những người có nỗi sợ về một con số cụ thể, họ sẽ luôn bị ám ảnh về những gì có liên quan đến nó. Chẳng hạn như người sợ số 4 sẽ không bước chân ra ngoài vào ngày thứ 4, không bao giờ đi đến lầu 4, không xếp hàng ở vị trí thứ 4,….

Đặc biệt, khi người bệnh tiếp xúc với những con số hoặc rơi vào các tình huống có quá nhiều con số ám ảnh, họ sẽ xuất hiện hàng loạt các triệu chứng thể chất như sau:

• Khó thở, hơi thở không ổn định.
• Chóng mặt, choáng váng.
• Buồn nôn, mắc ói
• Ra nhiều mồ hôi
• Chân tay run rẩy, mất kiểm soát
• Tim đập nhanh liên hồi
• Ớn lạnh
• Tức ngực
• Khó tiêu, chướng bụng

Các triệu chứng và dấu hiệu nhận biết của Arithmophobia có thể khác nhau ở tùy trường hợp. Đối với các đối tượng nhẹ, biểu hiện sợ hãi có thể kiểm soát tốt nhưng khi sự sợ hãi gia tăng quá mức có thể gây nên nhiều ảnh hưởng tiêu cực đối với sức khỏe và đời sống của người bệnh.

Chứng sợ con số bắt nguồn do đâu?

Không ai vừa mới sinh ra đã có nỗi sợ về những con số. Những năm tháng đầu đời, chúng ta vẫn thường xuyên tiếp xúc với con số nhưng lúc này nỗi sợ hãi vẫn chưa được hình thành và phát triển. Theo chia sẻ của các chuyên gia thì hầu hết các trường hợp mắc chứng sợ con số đều có liên quan đến những trải nghiệm tồi tệ đã từng xảy ra trong quá khứ hoặc sự ảnh hưởng to lớn từ văn hóa, tôn giáo, tín ngưỡng.

Cho đến hiện nay vẫn chưa thể xác định cụ thể về nguyên nhân gây ra hội chứng này. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu cũng chỉ ra được một vài yếu tố có thể làm gia tăng nguy cơ khởi phát nỗi sợ này. Cụ thể như:

• Trải nghiệm tiêu cực trong quá khứ: Cũng tương tự như những ám ảnh sợ hãi cụ thể khác, Arithmophobia có thể khởi phát từ những trải nghiệm tồi tệ đã từng xảy ra trong quá khứ, đặc biệt là những kí ức thời thơ ấu. Ví dụ như lúc nhỏ bạn luôn bị la mắng vào ngày thứ 2, sau khi lớn lên, bạn có thể cảm thấy chán ghét ngày này, cảm thấy số 2 là một con số không may mắn. Hoặc có nhiều bậc phụ huynh có xu hướng bắt ép con nhỏ phải học hành chăm chỉ từ lúc nhỏ, họ buộc con cái phải tính toán, ghi nhớ con số từ lúc bé khiến nhiều trẻ hình thành tâm lý sợ hãi, ám ảnh.
• Ảnh hưởng từ gia đình: Chứng sợ con số có thể được di truyền hoặc ảnh hưởng từ gia đình. Nếu như các thành viên trong một gia đình, đặc biệt là những người thân thiết như cha mẹ, anh chị em ruột mắc phải chứng Arithmophobia hoặc các rối loạn hoảng sợ, rối loạn lo âu lan tỏa (GAD) thì nhiều khả năng bạn cũng có thể mắc bệnh.
• Do sự tác động của tín ngưỡng, tôn giáo: Những con số không đơn thuần chỉ là công cụ thể tính toán mà trong các nền văn hóa khác nhau, nó sẽ mang những ý nghĩa riêng biệt, biểu tượng cho nhiều điều. Ví dụ như trong Thiên chúa giáo sẽ xem con số 13 là sự xui xẻo và họ luôn có xu hướng loại bỏ con số này trong mọi vấn đề xoay quanh đời sống. Những tín ngưỡng và tôn giáo sẽ được truyền đạt từ nhỏ, nó có thể ăn sâu vào tiềm thức của mỗi người mà khiến họ tin tưởng vào điều đó một cách tuyệt đối.
• Do rối loạn lo âu: Đây cũng được xem là một trong các yếu tố nguy cơ có thể phát triển các triệu chứng của ám ảnh sợ, trong đó có chứng sợ con số. Người bị rối loạn lo âu luôn có cảm giác lo lắng về hầu hết những điều xảy ra xung quanh cuộc sống, họ luôn ở trong trạng thái bất an, căng thẳng nhưng khó tìm ra nguyên nhân cụ thể.

Arithmophobia gây ảnh hưởng như thế nào?

Chứng sợ con số nghe có vẻ nhưng vô hại nhưng nó lại gây ra rất nhiều sự ảnh hưởng to lớn đối với đời sống sinh hoạt hàng ngày của con người, thậm chí là đe dọa đến sức khỏe của người bệnh. Việc cảm thấy quá lo sợ về những con số sẽ khiến bạn gặp khó khăn trong việc sinh hoạt bởi hầu hết những điều xảy ra xung quanh chúng ta đều có liên quan đến con số.

Con người luôn cần sử dụng đến con số để đánh dấu thứ tự, tính toán, xem giờ và hàng loạt các công việc khác. Dường như bất kì việc gì chúng ta đều cần đến những con số để đo lường, tính toán. Cũng chính nỗi sợ hãi vô lý mà Arithmophobia gây ra đã khiến cho rất nhiều người dần bị giới hạn khả năng học tập, phạm vi nghề nghiệp. Họ không thể theo đuổi những ngành nghề có liên quan quá nhiều đến con số, chẳng hạn như kế toán, kinh tế tài chính, IT,….

Ngoài ra, những người mắc chứng sợ con số còn gặp khó khăn trong việc quản lý chi tiêu, họ không biết cách để kiểm soát tốt tài chính của bản thân. Nhiều người do sự bất lực của chính mình đã có xu hướng tìm đến rượu bia, thuốc lá, các chất gây nghiện, chất kích thích để giải tỏa những cảm xúc tồi tệ của bản thân. Lâu dần, những chất độc hại này sẽ bào mòn cơ thể, khiến họ trở nên mệt mỏi, kiệt quệ hoặc thậm chí là gia tăng nguy cơ mắc phải các chứng bệnh nguy hiểm.

Người mắc chứng sợ con số cũng có nhiều khả năng đối mặt với căn bệnh trầm cảm, rối loạn lo âu lan tỏa,…Cũng chính bởi nỗi sợ quá mức của bản thân nên nhiều người Arithmophobia sẽ có xu hướng tự tách biệt với xã hội, họ liên tục tránh né các tình huống nguy cơ gây ám ảnh. Điều này có thể làm ảnh hưởng đến các mối quan hệ xã hội, khiến nhiều người xung quanh dần rời xa họ.

Theo chia sẻ của các chuyên gia tâm lý, chứng sợ con số nếu cứ kéo dài dai dẳng và không có biện pháp khắc phục tốt sẽ để lại rất nhiều hệ lụy nghiêm trọng, nó có thể đe dọa đến tính mạng của con người. Một nghiên cứu được đăng tải trên Tạp chí Y khoa Anh vào năm 2001 cho thấy rằng, một người Mỹ gốc Á sống tại California có khả năng cao tử vong vì đau tim vào ngày thứ 4 hàng tuần (tỉ lệ đến 27%).

Cách chẩn đoán và điều trị chứng sợ con số

Các triệu chứng của Arithmophobia có thể rất dễ nhận biết, tuy nhiên bạn cũng cần phải tìm gặp bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám, chẩn đoán và hướng dẫn điều trị đúng cách. Đôi lúc các biểu hiện sợ hãi có thể liên quan đến một vài vấn đề sức khỏe tâm thần khác.

Để có thể chẩn đoán một người mắc chứng sợ con số, thì họ phải đáp ứng các yếu tố sau:

• Cảm giác lo lắng phi lý về con số biểu hiện quá mức và kéo dài dai dẳng trong ít nhất 6 tháng.
• Có xu hướng tìm mọi cách để tránh né hoặc nghĩ về con số.
• Khi nhận được một nhiệm vụ, yêu cầu hoặc đến những nơi có sự xuất hiện của con số sẽ trở nên lo lắng, sợ hãi, kinh hoàng.
• Sự lo sợ, bất an, căng thẳng đó biểu hiện cực độ và không tương xứng với sự nguy hiểm thực tế của con số đó.
• Những triệu chứng này làm ảnh hưởng và gián đoạn các thói quen, hoạt động hàng ngày của họ.

Tuy rằng Arithmophobia vẫn chưa được công nhận và chẩn đoán cụ thể bởi DSM-5 nhưng hội chứng này vẫn có thể điều trị dứt điểm nhờ vào rất nhiều các phương pháp khác nhau. Nếu bạn đang mắc phải hội chứng này, các bác sĩ, chuyên gia sẽ hỗ trợ bạn bằng những cách hữu hiệu như:

1. Trị liệu tâm lý

Trị liệu tâm lý được xem là phương pháp điều trị chủ chốt cho hầu hết các trường hợp mắc phải chứng ám ảnh sợ hãi cụ thể, trong đó có chứng sợ con số. Người bệnh sẽ được gặp gỡ và trao đổi trực tiếp cùng với chuyên gia tâm lý, từ đó tìm ra được nguyên nhân cốt lõi của nỗi sợ và dần tháo gỡ tốt các nút thắt trong lòng để cải thiện sức khỏe tinh thần thật hiệu quả, an toàn.

Thông thường, đối với các trường hợp mắc chứng Arithmophobia sẽ được ưu tiên áp dụng hai liệu pháp đó là liệu pháp tiếp xúc và liệu pháp nhận thức hành vi (CBT). Cụ thể:

• Liệu pháp tiếp xúc: Đây là phương pháp được áp dụng trị liệu đầu tiên cho các trường hợp mắc phải chứng sợ con số và hầu hết các chứng ám ảnh cụ thể khác. Người bệnh sẽ được thực hành phơi nhiễm với các yếu tố gây sợ hãi để có thể dần điều chỉnh tốt nỗi sợ của mình. Chuyên gia sẽ tạo điều kiện, môi trường an toàn để bệnh nhân có thể tương tác, tiếp xúc với nỗi sợ hãi, cụ thể ở đây là con số. Họ có thể bắt đầu liên tưởng và suy nghĩ về các con số, làm các nhiệm vụ có liên quan đến số,…
• Liệu pháp nhận thức và hành vi: Qua các buổi trò chuyện trực tiếp cùng với chuyên gia tâm lý/ nhà trị liệu, người bệnh sẽ dần hiểu rõ hơn về các suy nghĩ, hành vi tiêu cực, sai lệch của mình và có hướng điều chỉnh nó tốt hơn. CBT là liệu pháp có thể giúp bạn đào tạo lại bộ não của mình để có được những suy nghĩ đúng đắn, phù hợp.
• Liệu pháp thôi miên: Chuyên gia sẽ hướng dẫn bạn về sự thư giãn và tập trung cao độ để bạn có thể tạm thời không còn nhận thức rõ về những thứ đang xảy ra xung quanh. Khi cơ thể rơi vào trạng thái thôi miên, bạn sẽ dễ dàng phản ứng một cách hiệu quả đối với những phương pháp và đề xuất để điều trị Arithmophobia. Chính nhờ thế mà hiệu quả điều trị chứng sợ hãi con số sẽ được gia tăng đáng kể.

2. Sử dụng thuốc

Thuốc điều trị có thể hữu ích cho các trường hợp bị Arithmophobia nặng hoặc có kèm theo các rối loạn lo âu hoặc trầm cảm. Bác sĩ sẽ cân nhắc để kê đơn thuốc với liều lượng thích hợp, giúp bệnh nhân dần kiểm soát và thuyên giảm tốt các triệu chứng khó chịu. Thông thường, các loại thuốc nhóm chống lo âu, thuốc chống trầm cảm sẽ được sử dụng nhiều cho các đối tượng mắc chứng sợ con số.

Tuy nhiên, việc dùng thuốc cần phải được chỉ định và có sự theo dõi kỹ lưỡng của bác sĩ chuyên gia để đảm bảo an toàn. Cũng bởi những loại thuốc này đều có nguy cơ gây ra tác dụng phụ nếu sử dụng lâu dài với liều lượng cao. Người bệnh cần thận trọng trong quá trình dùng thuốc, uống thuốc đúng giờ, đúng liều lượng để đạt được hiệu quả vượt trội nhất.

3. Xây dựng lối sống lành mạnh

Việc xây dựng và duy trì một lối sống khoa học sẽ góp phần quan trọng trong việc cải thiện hội chứng sợ con số, đồng thời có thể ngăn ngừa tốt các ảnh hưởng tiêu cực mà Arithmophobia có thể gây ra, hạn chế tình trạng tái phát. Một số biện pháp để nâng cao chất lượng cuộc sống như:

• Tập luyện thể dục thể thao mỗi ngày giúp tăng cường sức khỏe thể chất lẫn tinh thần.
• Thiết lập chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, bổ sung nhiều rau xanh, hoa củ quả, các loại thịt cá giàu vitamin và khoáng chất.
• Hạn chế sử dụng bia rượu, thuốc lá, caffein.
• Chú ý cải thiện tốt giấc ngủ, đảm bảo ngủ đủ 8 tiếng mỗi ngày, nên duy trì thói quen ngủ sớm trước 23 giờ.
• Quản lý căng thẳng, trang bị sẵn các liệu pháp thư giãn như ngồi thiền, yoga, nghe nhạc, đọc sách, chăm sóc cây cảnh,…
• Tìm kiếm nhiều thú vui, đam mê trong cuộc sống để trải nghiệm nhiều cảm xúc hạnh phúc, vui vẻ.
• Chủ động chia sẻ, tâm sự với những người xung quanh để họ có thể hiểu hơn về những nỗi sợ của bạn và giúp bạn đối phó tốt với nó.

Bài viết trên đây đã giúp bạn đọc hiểu thêm về hội chứng sợ con số (Arithmophobia). Chứng ám ảnh sợ hãi cụ thể này sẽ gây nên nhiều ảnh hưởng đối với đời sống sinh hoạt và cả sức khỏe của con người nên cần được quan tâm và khắc phục càng sớm càng tốt.

Tham khảo thêm:

• Chứng sợ độ cao (Acrophobia): Nguyên nhân, Cách vượt qua
• Chứng sợ thang máy: Nguyên nhân và Biện pháp cải thiện
• Hội chứng sợ già (Gerascophobia): nỗi ám ảnh về sự lão hóa