Hội chứng sợ nước (Aquaphobia) là gì? Cách test & khắc phục

Hội chứng sợ nước gây nên nhiều ảnh hưởng đối với đời sống của người bệnh bởi họ cảm thấy vô cùng khó khăn khi phải tiếp xúc với nước. Chính vì thế, mà những người mắc phải hội chứng này thường gặp nhiều cản trở trong các sinh hoạt, thậm chí không thể duy trì các hoạt động sống thường ngày do nỗi sợ nước quá lớn. 

Hội chứng sợ nước là gì?

Nước luôn có mặt khắp nơi trong cuộc sống và nó chính là một trong những phần quan trọng góp phần tạo nên sự sống đối với con người, sinh vật. Tuy nhiên, trong thực tế lại có không ít các trường hợp mắc phải chứng sợ nước, họ tồn tại nỗi sợ vô cùng to lớn và phi lý về bất kỳ những gì có liên quan đến nước.

Hội chứng sợ nước (có tên khoa học Aquaphobia) là một rối loạn lo âu khiến người mắc cảm thấy sợ hãi quá tột độ khi tiếp xúc hoặc nghĩ đến nước. Những người mắc hội chứng này có thể cảm thấy hoảng loạn ngay cả khi đối diện với nước trong các tình huống hàng ngày như tắm rửa, bơi lội hoặc nhìn thấy hồ nước, sông suối, biển.

Mặc dù trong cuộc sống, nước cũng có thể mang đến nhiều nguy hiểm cho sức khỏe và tính mạng của con người. Chẳng hạn như, một người có thể sợ nước khi họ không biết bơi, sợ bị đuối nước, phỏng nước nóng,…Tuy nhiên, đối với những người bị Aquaphobia thì nỗi sợ của họ sẽ trở nên vô lý hơn, họ sợ hãi đối với hầu hết tất cả những gì có liên quan đến nước dù nó hoàn toàn không gây nguy hiểm.

Hội chứng sợ nước có thể khởi phát ở bất kỳ ai và thường sẽ có liên quan đến những ký ức thuở nhỏ. Khi đối diện với nước, người bệnh sẽ trở nên căng thẳng tột độ, họ có xu hướng tránh né các hoạt động có liên quan đến nước, kể cả tắm gội, giặt giũ, bơi lội,…

Tình trạng này cần được sớm khắc phục bởi nó có thể gây nên nhiều cản trở đối với các hoạt động sinh hoạt thường ngày của người bệnh. Nếu Aquaphobia trở nên nghiêm trọng, bệnh nhân có thể từ chối vệ sinh cá nhân tạo nên nguy cơ phát sinh các bệnh lý nguy hiểm hơn đối với sức khỏe.

Dấu hiệu nhận biết hội chứng sợ nước

Dấu hiệu nhận biết chứng sợ nước cũng tương tự như các ám ảnh sợ hãi cụ thể khác. Người bệnh sẽ tồn tại nỗi sợ to lớn, dai dẳng về nước và có xu hướng tiếp xúc với nước trong hầu hết các trường hợp.

Nhiều người thường bị nhầm lẫn giữa hội chứng sợ nước và sự kỵ nước của người bệnh dại. Tuy nhiên, đây là hai chứng bệnh hoàn toàn khác nhau. Đối với những người mắc phải hội chứng Aquaphobia, thường sẽ có những biểu hiện đặc trưng sau:

• Luôn tồn tại nỗi sợ hãi về nước, kể cả khi suy nghĩ đến các tình huống có sự xuất hiện của nước.
• Có xu hướng tránh né tất cả các hoạt động có liên quan đến nước, không quan tâm đến mức độ nguy hiểm.
• Nỗi sợ dữ dội, vô lý, kéo dài dai dẳng và người bệnh khó có thể kiểm soát, loại bỏ nó.

Bên cạnh đó, sự sợ hãi sẽ càng bộc lộ một cách rõ ràng và dễ nhận biết hơn khi người bệnh phải đối mặt với nước hoặc các tình huống có liên quan đến nước. Họ sẽ xuất hiện các triệu chứng như:

• Căng thẳng, lo lắng quá mức
• Ra nhiều mồ hôi
• Buồn nôn, mắc ói
• Tim đập nhanh liên hồi
• Khó thở, thở gấp, hơi thở nông, tức ngực
• Mặt tái nhợt, chóng mặt
• Mất kiểm soát cơ thể
• Tay chân run rẩy
• Ngất xỉu
• Bỏ chạy
• La hét, khóc lóc

Bản thân người bệnh có thể nhận thức về sự phi lý trong nỗi sợ của bản thân nhưng họ khó có thể kiểm soát và ngăn chặn nó. Phần lớn những người mắc phải hội chứng này đều gặp nhiều trở ngại trong sinh hoạt, hạn chế trong việc làm.

Nguyên nhân của hội chứng sợ nước

Nguyên nhân gây ra hội chứng sợ nước vẫn chưa được tìm hiểu và xác định cụ thể. Tuy nhiên, cũng có nhiều giả thuyết cho rằng, Aquaphobia có liên quan đến di truyền, các ám ảnh trong quá khứ, đặc biệt là thuở nhỏ. Cụ thể, một số nguyên nhân thường được nhắc đến như:

• Di truyền: Các nhà khoa học cho rằng, hội chứng sợ nước có thể được di truyền. Nếu trong gia đình có thành viên mắc phải chứng Aquaphobia hoặc các rối loạn tâm thần, ám ảnh có liên quan thì tỷ lệ mắc bệnh sẽ cao hơn so với mức bình thường.
• Do ám ảnh từ thời thơ ấu: Nỗi sợ không thể tự nhiên xuất hiện mà nó thường sẽ được hình thành từ các trải nghiệm ở quá khứ. Nếu một người đã từng có những ám ảnh tiêu cực về nước, ví dụ như bị đuối nước, bị bỏng nước, người thân chết do nước,…thì họ sẽ dễ có khả năng mắc phải hội chứng sợ nước ở nhiều mức độ khác nhau.
• Thông tin tiêu cực: Đối với xã hội hiện nay, con người sẽ dễ dàng hơn trong việc cập nhật tin tức thông qua internet. Tuy nhiên, việc tiếp cận với quá nhiều thông tin tiêu cực, đặc biệt là các vụ tai nạn liên quan đến nước cũng có thể gia tăng sự sợ hãi của con người về nước và hình thành Aquaphobia.
• Thay đổi chức năng não: Theo ý kiến của một số chuyên gia thì sự thay đổi bất thường trong chức năng của não cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của hội chứng sợ nước.

Ảnh hưởng của hội chứng sợ nước

Ai trong chúng ta cũng đều có nỗi sợ và nó được xem như một điều hiển nhiên trong cuộc sống. Tuy nhiên, khác hẳn với nỗi sợ thông thường, những người mắc phải hội chứng sợ nước sẽ có sự sợ hãi thái quá, vô lý đối với hầu hết những điều có liên quan đến nước và tất nhiên nó sẽ gây nên những ảnh hưởng nhất định đối với đời sống của từng bệnh nhân cũng bởi nước là một phần tất yếu của cuộc sống.

Như đã chia sẻ, những người Aquaphobia thường sẽ có nhiều xu hướng tránh né việc tiếp xúc với nước, thậm chí họ còn từ chối đến những nơi có nước như biển, hồ bơi, sông, suối,…Điều này gây nên nhiều hạn chế đối với sinh hoạt đời sống và cả những trải nghiệm thú vị.

Người mắc hội chứng sợ nước thường mắc kèm theo các triệu chứng của hội chứng sợ biển, chứng sợ đại dương,…Bên cạnh đó, do nỗi sợ quá lớn, bệnh nhân cũng không thể tham gia vào các công việc có liên quan đến nước như chữa cháy, cứu hộ, vận động viên bơi lội,…

Ngoài ra, các chuyên gia còn cho biết rằng, nếu hội chứng sợ nước không sớm được điều trị và khắc phục hiệu quả thì nó có thể làm gia tăng nguy cơ khởi phát các rối loạn tâm lý khác, đặc biệt là các rối loạn lo âu, rối loạn hoảng sợ,…Nhiều trường hợp còn cảm thấy xấu hổ, tự ti về nỗi sợ phi lý của mình nên có xu hướng thu mình, sống tách biệt và dễ rơi vào trạng thái trầm cảm, u uất.

Bài test hội chứng sợ nước

Bài test đánh giá hội chứng sợ nước (Aquaphobia) là một công cụ hiệu quả nhằm giúp nhận biết và chẩn đoán những người có triệu chứng lo sợ khi tiếp xúc với nước. Nếu bạn nghi ngờ mình mắc phải hội chứng này và muốn hiểu rõ hơn về tình trạng của bản thân, bài test sẽ là một gợi ý hữu ích.

Bài test hội chứng sợ nước bao gồm 10 câu hỏi xoay quanh cảm giác và phản ứng của người tham gia khi đối diện với nước. Dưới đây là các câu hỏi trong bài test:

• Bạn cảm thấy như thế nào khi nhìn thấy nước?
• Bạn có thường gặp ác mộng liên quan đến việc bị đuối nước không?
• Bạn có tránh các hoạt động liên quan đến nước không?
• Khi nghĩ đến việc bơi lội, bạn có lo lắng không?
• Bạn có hạn chế đến những nơi có nước như hồ bơi, biển không?
• Bạn đã từng gặp sự cố hoặc tai nạn liên quan đến nước chưa?
• Bạn có cảm thấy khó thở khi nghĩ về nước không?
• Bạn có phải tắm nhanh chóng để tránh cảm giác lo sợ không?
• Khi ở gần nước, bạn có cảm thấy chóng mặt hay buồn nôn không?
• Bạn có thấy căng thẳng khi nghĩ đến nước không?

Mỗi câu hỏi được đánh giá trên thang điểm từ 1 (không bao giờ) đến 5 (luôn luôn). Tổng điểm của bài test dao động từ 10 đến 50 điểm:

• 10-20 điểm: Mức độ sợ hãi thấp.
• 21-30 điểm: Mức độ sợ hãi trung bình.
• 31-40 điểm: Mức độ sợ hãi cao.
• 41-50 điểm: Mức độ sợ hãi rất cao.

Khi thực hiện bài test hội chứng sợ nước, hãy trả lời trung thực để có kết quả chính xác nhất nhé. Lưu ý, bài test chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế đánh giá, chẩn đoán y khoa.

Cách khắc phục hội chứng sợ nước

Các triệu chứng của hội chứng sợ nước rất dễ nhận biết nhưng cũng có thể dễ bị nhầm lẫn với nỗi sợ thông thường. Để chẩn đoán một người bị Aquaphobia thì họ cần có các dấu hiệu kể trên trong tối thiểu 6 tháng. Hiện nay, giới chuyên môn thường sẽ sử dụng Sổ tay Chẩn đoán và Thống kê về Rối loạn Tâm thần (DSM-5) để mang đến kết quả chính xác nhất.

Đồng thời, bác sĩ cũng sẽ tiến hành một số xét nghiệm cần thiết để loại trừ tốt các bệnh tâm lý như rối loạn ám ảnh cưỡng chế, rối loạn hoảng sợ, chấn thương tâm lý hậu sang chấn,….Sau khi có được chẩn đoán cụ thể, bác sĩ sẽ cân nhắc để lựa chọn phương pháp phù hợp và hiệu quả nhất cho từng trường hợp.

Dưới đây là một số cách khắc phục thường được áp dụng cho người mắc phải hội chứng sợ nước:

1. Trị liệu tâm lý

Trị liệu tâm lý là phương pháp luôn được ưu tiên áp dụng cho các trường hợp mắc phải chứng ám ảnh sợ hãi cụ thể, trong đó có hội chứng sợ nước. Tùy vào từng tình trạng bệnh lý khác nhau mà chuyên gia tâm lý sẽ cân nhắc để lựa chọn liệu pháp thích hợp, giúp bệnh nhân từng bước loại bỏ được triệt để nỗi sợ phi lý về nước do Aquaphobia gây ra.

Đối với hầu hết các trường hợp bị chứng sợ nước sẽ được khuyến khích áp dụng liệu pháp tiếp xúc để giúp bệnh nhân có thể đối mặt trực tiếp với nỗi sợ và tìm cách kiểm soát hiệu quả, an toàn. Các chuyên gia tâm lý sẽ hỗ trợ người bệnh tiếp xúc với nước theo các mức độ khác nhau trong môi trường an toàn. Lúc này, chuyên gia sẽ đảm nhận vai trò hướng dẫn và hỗ trợ bệnh nhân cách kiểm soát nỗi sợ, sử dụng các liệu pháp thư giãn, loại bỏ và vượt qua tốt nỗi sợ phi lý của bản thân về nước.

Ngoài ra, một số liệu pháp thư giãn, liệu pháp nhận thức và hành vi, liệu pháp thôi miên,…cũng sẽ được kết hợp áp dụng tốt cho người mắc phải hội chứng sợ nước. Người bệnh cần tuân thủ đúng theo các yêu cầu trị liệu của chuyên gia tâm lý, theo đúng liệu trình để quá trình cải thiện đạt được hiệu quả tích cực nhất.

2. Sử dụng thuốc hỗ trợ

Mặc dù hiện nay vẫn chưa có bất kỳ loại thuốc nào được nghiên cứu và công nhận về hiệu quả điều trị hội chứng sợ nước. Tuy nhiên, một số trường hợp người bệnh có kèm theo các triệu chứng căng thẳng, trầm cảm, sợ hãi, lo lắng quá mức thì cũng sẽ được cân nhắc để sử dụng kèm theo một vài loại thuốc hỗ trợ kiểm soát cảm xúc.

Tùy thuộc vào tình trạng của mỗi người mà bác sĩ chuyên khoa sẽ kê đơn thuốc sử dụng với liều lượng thích hợp. Thuốc chống trầm cảm, thuốc an thần,…có thể được kết hợp hiệu quả cùng với liệu pháp tâm lý để giúp người bệnh mau chóng khắc phục tốt các triệu chứng tiêu cực do Aquaphobia gây ra.

Tuy nhiên, việc sử dụng các loại thuốc này cũng có nhiều nguy cơ gây ra các tác dụng phụ ngoài ý muốn, ví dụ như buồn nôn, chóng mặt, khô miệng, khó ngủ,…Do đó, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt theo các chỉ định của bác sĩ chuyên môn, uống thuốc đúng liều lượng, đúng thời gian để đạt được hiệu quả tốt nhất.

3. Duy trì lối sống tích cực

Song song với các biện pháp can thiệp chuyên khoa thì những người mắc phải hội chứng sợ nước cũng cần chú ý nhiều hơn đến các thói quen sinh hoạt hàng ngày, mau chóng loại bỏ các hành vi, suy nghĩ tiêu cực để kiểm soát nỗi sợ tốt hơn. Cụ thể một số lời khuyên bổ ích như:

• Cân bằng thời gian làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng, áp lực kéo dài.
• Thiết lập chế độ dinh dưỡng khoa học và lành mạnh, tăng cường bổ sung các dưỡng chất, thực phẩm chứa nhiều vitamin, khoáng chất,…
• Duy trì thói quen tập luyện thể dục thể thao, vận động mỗi ngày để có được một sức khỏe thể chất và tinh thần tích cực nhất.
• Đảm bảo tốt chất lượng giấc ngủ, đối với người trưởng thành nên ngủ đủ từ 7 đến 8 tiếng mỗi ngày. Nếu cảm thấy khó ngủ, bạn cũng có thể thử áp dụng các biện pháp cải thiện hiệu quả như sử dụng tinh dầu thơm, ngâm chân với nước ấm, thiền định trước khi ngủ.
• Giữ tinh thần lạc quan, vui vẻ, thoải mái, tránh tiếp xúc với quá nhiều các thông tin tiêu cực, đặc biệt là những sự kiện có liên quan đến nước.
• Tích cực tham gia các hoạt động xã hội lành mạnh để gia tăng các trải nghiệm, đồng thời có thể giao lưu với những người xung quanh, tạo dựng nên các mối quan hệ tích cực giúp bạn cảm thấy thoải mái hơn.
• Đăng ký vào các hội nhóm của những người mắc phải hội chứng ám ảnh, các diễn đàn trên mạng xã hội để được chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn từ những người đã từng trải qua.

Chứng sợ nước cần được kiểm soát tốt để tránh gây nên những cản trở đối với sinh hoạt đời sống và làm giảm nguy cơ gia tăng các rối loạn tâm thần nguy hiểm khác. Hy vọng thông tin trên đây sẽ giúp cho bạn đọc hiểu rõ hơn về hội chứng sợ nước (Aquaphobia) và có cách khắc phục hiệu quả.

Có thể bạn quan tâm:

• Hội chứng sợ qua đường (Agyrophobia) là gì? Cách vượt qua
• Hội chứng sợ uống thuốc (Pharmacophobia): Hệ quả và Cách chữa
• Hội chứng sợ phụ nữ (Gynophobia) là gì? Làm sao để vượt qua?
• Hội chứng sợ bệnh viện (Nosocomephobia): Hệ lụy và Giải pháp