Thực trạng trẻ nghiện điện thoại: Cha mẹ cần sớm can thiệp

Công nghệ ngày càng phát triển, các em nhỏ sử dụng những thiết bị thông minh đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống. Kéo theo đó là tình trạng trẻ nghiện điện thoại, vấn đề này ngày càng nghiêm trọng và gia tăng trong xã hội hiện đại mà cha mẹ cần can thiệp sớm.

Thực trạng trẻ em nghiện smartphone ở Việt Nam hiện nay

Hiện nay, thực trạng nghiện điện thoại di động ở trẻ em ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt là tại Việt Nam. Điều này làm ảnh hưởng nhiều đến vấn đề về sức khỏe, tinh thần và sự phát triển của trẻ trong tương lai.

Theo thông tin được thu thập từ Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), có hơn 1/3 số người dùng Internet tại Việt Nam là trẻ em chưa đủ 18 tuổi và thanh thiếu niên có độ tuổi khoảng từ 15 – 24.

Bên cạnh đó, số liệu thống kê được khảo sát bởi Trung tâm Nghiên cứu văn hóa giáo dục và đời sống xã hội cho thấy tỷ lệ trẻ dưới 3 tuổi được cha mẹ cho tiếp cận với thiết bị số là 19%, chiếm 59% là các bé có độ tuổi từ 3 – 5, đối với trẻ 6-9 tuổi chiếm 20% và các em từ 10 -12 tuổi là 2%.

Đôi lúc cha mẹ bận rộn với công việc không có thời gian nhiều cho con cái, họ cho phép trẻ sử dụng thiết bị số nhiều hơn so với các ngày thông thường. Có thể thấy phụ huynh không kiểm soát chặt chặt chẽ việc sử dụng điện thoại cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng trẻ nghiện smartphone.

1. Nguyên nhân khiến trẻ nghiện điện thoại thông minh

Có nhiều lý do dẫn đến hiện tượng nghiện điện thoại ở trẻ em, theo Chuyên gia một trong những nguyên nhân đó là do cha mẹ không dành nhiều thời gian quan sát hoặc giải trí cùng con của mình. Có thể là họ tất bật với công việc hàng ngày mà vô tình lãng quên đi con cái.

Ngoài ra, sự đa dạng và hấp dẫn của các ứng dụng trên điện thoại di động cũng là nguyên nhân khiến trẻ không rời mắt khỏi chiếc smartphone sau nhiều giờ đồng hồ. Các nhà sản xuất game nghiên cứu và nắm bắt được tâm lý của trẻ vì vậy các trò chơi được phát hành ra có sức hút vô cùng mãnh liệt đối với trẻ nhỏ.

Vấn đề sử dụng điện thoại để truy cập tài liệu, tham gia vào các hoạt động trực tuyến trong học tập ngày càng trở nên phổ biến. Tình trạng này diễn ra thường xuyên, không có sự giám sát của thầy cô hoặc gia đình cũng dễ làm trẻ em nghiện smartphone.

2. Dấu hiệu trẻ nghiện smartphone

Để nhận biết một đứa trẻ đang nghiện điện thoại có thể phụ thuộc vào nhiều yếu tố, dưới đây là một số dấu hiệu mà phụ huynh có thể để ý:

• Trẻ em thường dùng điện thoại một cách quá mức và không thể kiểm soát được thời gian sử dụng.
• Không dễ dàng dừng lại hoặc giảm thời gian sử dụng dù trẻ đã ý thức được dùng smartphone nhiều sẽ dẫn đến những hậu quả tiêu cực.
• Trẻ không còn hứng thú và thường bỏ lỡ các hoạt động giải trí cùng gia đình, bạn bè. Chúng chỉ để dán mắt vào màn hình chiếc điện thoại.
• Có những hành vi rối loạn cảm xúc như bức bối, căng thẳng, cáu gắt,… khi các em không được sử dụng smartphone.
• Kết quả học tập của trẻ bị giảm sút.
• Bỏ qua các hoạt động lành mạnh như tập thể dục, giao tiếp trực tiếp với mọi người.
• Gầy đi hoặc béo lên vì mải chơi game, dẫn đến chế độ ăn uống không điều độ.
• Thường bị đau, đỏ mắt, chóng mặt,… do tiếp xúc lâu dài với ánh sáng xanh từ điện thoại

Ảnh hưởng tiêu cực từ việc trẻ bị nghiện điện thoại

Trẻ không cai được smartphone sẽ gặp nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm lý. Tình trạng các em nhỏ nghiện điện thoại là nguyên nhân phổ biến dẫn đến tình trạng trẻ chậm nói, rối loạn ngôn ngữ, rối loạn giấc ngủ,… Một số ảnh hưởng tiêu cực cần được lưu ý đối với trẻ::

• Trẻ bị chậm nói: Khi trẻ em dành quá nhiều thời gian để sử dụng điện thoại,  không thường xuyên thực hành kỹ năng giao tiếp và ngôn ngữ trực tiếp với mọi người. Điều này, làm giảm cơ hội cho việc phát triển từ vựng, kỹ năng nói và lắng nghe dẫn đến vấn đề chậm nói ở các bé.
• Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ: Nghiện smartphone ảnh hưởng đến sự phát triển và sử dụng ngôn ngữ của trẻ. Nó cũng có thể phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như lứa tuổi cụ thể, thời lượng sử dụng, và cách sử dụng. Ví dụ khi sử dụng điện thoại thông minh trẻ mở âm lượng lớn liên tục, những tiếng ồn từ điện thoại có thể làm giảm khả năng tập trung, khiến các em nghe và hiểu ngôn ngữ kém.
• Rối loạn giấc ngủ: Việc dùng smartphone vào buổi tối có thể làm mất cân bằng melatonin, chất lượng giấc ngủ bị giảm đi. Bên cạnh đó, nghiện điện thoại có thể kéo dài thời gian trước khi ngủ làm giảm thời lượng ngủ thực tế của trẻ, gây ra mệt mỏi và khó chịu trong ngày hôm sau.
• Nguy cơ cao dẫn đến trầm cảm: Dành quá nhiều thời gian để sử dụng điện thoại, giảm thời lượng tương tác trực tiếp với xã hội khiến trẻ có cảm giác cô đơn và dễ rơi vào trầm cảm. Ngoài ra, sự thiếu ngủ từ việc trẻ nghiện smartphone cũng sẽ làm tăng nguy cơ bị trầm cảm và các vấn đề tâm lý khác.
• Ảnh hưởng đến mắt: Ánh sáng xanh phát ra từ màn hình điện thoại, đặc biệt là khi sử dụng với tần suất liên tục, có thể gây ra mệt mỏi và căng thẳng cho mắt. Dùng smartphone trong thời gian dài nguy cơ cao gây ra các vấn đề về thị lực như căng cơ mắt, cận, loạn, viễn thị hay đục thủy tinh thể, viêm kết mạc hoặc viêm mí mắt.
• Não bộ chậm phát triển: Nghiện smartphone có thể dẫn đến bị phụ thuộc vào công nghệ, khiến cho não bộ của trẻ không phát triển một cách tự nhiên. Giảm hoạt động giao tiếp trực tiếp cũng làm não bộ kém phát triển ảnh hưởng đến khả năng tư duy của bé.

Cha mẹ cần can thiệp sớm khi trẻ nghiện điện thoại

Sự can thiệp sớm từ phía cha mẹ khi trẻ mới bắt đầu có dấu hiệu nghiện điện thoại giúp xây dựng một môi trường lành mạnh và hỗ trợ sự phát triển toàn diện cho con. Phụ huynh cần giúp trẻ học cách sử dụng công nghệ một cách hợp lý, nên cân bằng với nhiều hoạt động lành mạnh khác trong cuộc sống hàng ngày.

Dưới đây là một số vai trò quan trọng của cha mẹ cần can thiệp sớm khi trẻ nghiện smartphone:

1. Người lớn trong nhà cần làm gương cho trẻ

Người lớn trong nhà làm gương là một phương pháp can thiệp hiệu quả khi trẻ em bị nghiện sử dụng điện thoại. Cha mẹ có thể tham gia vào các hoạt động gia đình không liên quan đến smartphone như chơi ghép hình, trò chuyện cùng con,…

Phụ huynh có thể đặt ra các quy tắc sử dụng điện thoại trong gia đình sau đó làm gương, tuân thủ các quy tắc này. Ngoài ra, thay vì chơi game cùng con cha mẹ có thể chia sẻ kinh nghiệm cá nhân về việc quản lý thời gian hay là cách hiệu quả để cân bằng việc giải trí và học tập.

2. Đưa ra quy tắc rõ ràng về thời gian được phép sử dụng điện thoại

Cha mẹ và người thân trong gia đình nên có quy định cụ thể và theo dõi thời gian dùng điện thoại của con. Một số quy tắc có thể áp dụng chẳng hạn như buổi trưa trẻ có thể được sử dụng smartphone 30 phút cho mục đích giải trí hoặc không được phép dùng smartphone trong lúc ăn cơm.

Các quy định phải được đảm bảo rằng thực hiện một cách nghiêm túc để tạo ra một môi trường lành mạnh và cân bằng cho sự phát triển của trẻ.

3. Khuyến khích trẻ tham gia hoạt động tập thể

Cha mẹ có thể khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động ngoại khóa mà trẻ quan tâm và cảm thấy đặc biệt hứng thú. Ví dụ các em nên tham gia vào câu lạc bộ thể thao như đá bóng, cầu lông hoặc lớp học nghệ thuật như đàn, hát, nhảy, múa,…

Cách khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động tập thể này, cha mẹ không chỉ giúp các con phát triển các kỹ năng, mở rộng mối quan hệ mà còn làm cải thiện tình trạng nghiện dùng thiết bị điện thoại.

4. Can thiệp trị liệu tâm lý khi cần thiết

Nếu cần thiết, cha mẹ có thể tìm kiếm sự giúp đỡ từ các bác sĩ tâm lý để quá trình trị liệu trở nên hiệu quả hơn. Họ cung cấp các phương pháp can thiệp và kỹ thuật trị liệu phù hợp với tình hình cụ thể của trẻ.

Chuyên gia tâm lý sẽ đánh giá toàn diện, đồng thời chẩn đoán để xác định mức độ nghiện điện thoại ở trẻ. Đồng thời, nhà trị liệu có thể dùng kỹ thuật trò chuyện trực tiếp để tìm ra các nguyên nhân dẫn đến nghiện smartphone ở trẻ em sau đó có kế hoạch can thiệp phù hợp.

Trị liệu tâm lý có thể giúp trẻ hiểu và kiểm soát cảm xúc của chúng một cách hiệu quả hơn, từ đó giảm bớt nhu cầu dùng điện thoại để tránh khỏi các cảm xúc tiêu cực mà thiết bị này gây ra.

Các bậc phụ huynh vẫn còn rất lo lắng và cảm thấy khó khăn trước tình trạng trẻ nghiện điện thoại. Bằng cách can thiệp sớm và đưa ra các giải pháp hiệu quả, cha mẹ có thể cân bằng việc sử dụng smartphone ở trẻ để giúp con của mình có được môi trường sống lành mạnh.

Có thể bạn quan tâm:

• Nghiện điện thoại thông minh gây ra vô vàn hệ lụy xấu
• Nghiện game Online: Thực trạng báo động và giải pháp khắc phục
• Rối loạn tâm thần do nghiện game: Thực trạng và Cách can thiệp