Rối loạn lo âu có tự khỏi được không? Làm sao điều trị?

Khác với lo âu thông thường, rối loạn lo âu là một trạng thái tâm thần nghiêm trọng hơn khiến người bệnh không kiểm soát được cảm xúc và tâm trạng của bản thân. Hầu hết mọi người cho rằng rối loạn lo âu có thể tự khỏi được, nhưng thực tế không phải vậy. Cùng tìm hiểu thông tin để hiểu rõ hơn.

Lo lắng khác rối loạn lo âu

Trước khi trả lời câu hỏi “Liệu rối loạn lo âu có thể tự khỏi không?”, chúng ta cần phân biệt giữa lo âu hàng ngày và rối loạn lo âu.

Lo lắng (lo âu hàng ngày) là cảm giác mà tất cả chúng ta đều trải qua. Đây là phản ứng tự nhiên của cơ thể khi đối mặt với nguy hiểm hoặc căng thẳng. Thường thì, cảm giác lo lắng sẽ giảm bớt khi tình trạng căng thẳng kết thúc.

Tuy nhiên, nếu cảm giác lo lắng kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng và kéo dài trong thời gian dài, điều đó có thể là dấu hiệu của rối loạn lo âu.

Có nhiều loại rối loạn lo âu khác nhau, bao gồm:

• Rối loạn lo âu lan toả (GAD): Đây là tình trạng gây ra cảm giác lo lắng, sợ hãi hoặc bồn chồn quá mức và kéo dài.
• Rối loạn lo âu xã hội: Người mắc chứng này cảm thấy sợ hãi mạnh mẽ về việc bị đánh giá tiêu cực trong các tình huống xã hội.
• Rối loạn hoảng sợ: Những người bị rối loạn hoảng sợ thường xuyên trải qua các cơn hoảng sợ đột ngột, với cảm giác sợ hãi dữ dội mà không có nguy hiểm rõ ràng.
• Lo lắng sau sinh: Đây là nỗi lo lắng hoặc sợ hãi tột độ xảy ra sau khi sinh con hoặc nhận nuôi. Các dấu hiệu có thể bao gồm mất ngủ, sợ phải rời xa em bé, hoặc tránh ra khỏi nhà.

Ngoài ra, những người mắc rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) và rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD) cũng có thể gặp các triệu chứng lo âu.

Làm sao biết tôi có bị chứng rối loạn lo âu không?

Hầu hết mọi người đều cảm thấy lo lắng vào một thời điểm nào đó trong đời. Tuy nhiên, rối loạn lo âu khác biệt với cảm giác lo lắng thông thường ở chỗ nó kéo dài và mãnh liệt hơn nhiều.

Nếu bạn thường xuyên cảm thấy lo lắng không rõ nguyên nhân, hoặc cảm giác lo lắng quá mức về một tình huống cụ thể, có thể bạn đang gặp phải rối loạn lo âu. Những triệu chứng của rối loạn lo âu có thể xảy ra thường xuyên và kéo dài lâu hơn so với những phản ứng lo âu thông thường.

Rối loạn lo âu có thể ảnh hưởng đến khả năng duy trì các mối quan hệ, học tập và làm việc. Nhiều người cảm thấy cần phải kiểm soát sự lo âu của mình bằng cách thực hiện các quyết định bốc đồng hoặc hành vi không lành mạnh, như sử dụng chất gây nghiện, để cảm thấy bớt lo âu.

Rối loạn lo âu có tự khỏi được không?

Câu trả lời là không. Nếu không can thiệp, rối loạn lo âu có thể trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian và ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống của bạn.

Mặc dù chứng rối loạn lo âu không thể tự biến mất, nhưng vẫn có những phương pháp hiệu quả để kiểm soát các triệu chứng và cải thiện tình trạng của bạn.

Nguyên nhân gây rối loạn lo âu

Nguyên nhân chính xác của rối loạn lo âu chưa được xác định rõ. Các nhà nghiên cứu tin rằng sự kết hợp giữa yếu tố di truyền và môi trường có ảnh hưởng lớn nhất đến tình trạng này. Mặc dù chưa biết rõ nguyên nhân cụ thể, các chuyên gia đã chỉ ra một số yếu tố rủi ro.

Ví dụ, bạn có nguy cơ cao mắc rối loạn lo âu nếu bạn từng bị trầm cảm, hội chứng ruột kích thích, hoặc có tiền sử lạm dụng chất gây nghiện. Căng thẳng cũng đóng vai trò quan trọng; các giai đoạn căng thẳng kéo dài có thể góp phần gây ra rối loạn lo âu. Mối liên hệ giữa lo âu và sức khỏe tâm thần vẫn chưa rõ ràng, nhưng việc hiểu và áp dụng các cách đối phó có thể giúp giảm nguy cơ mắc chứng rối loạn lo âu.

Tuy không thể tự khỏi, nhưng may mắn thay, có nhiều cách để điều trị và cải thiện tình trạng này.

Các phương pháp điều trị rối loạn lo âu hiện nay

Rối loạn lo âu gây ra rất nhiều ảnh hưởng đối với sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Chính vì vậy, cần chủ động điều trị để kiểm soát chứng bệnh này trong thời gian sớm nhất. Hiện nay, phương pháp chính được áp dụng trong điều trị rối loạn lo âu là dùng thuốc và tâm lý trị liệu. Ngoài ra, bệnh nhân cũng cần thực hiện một số biện pháp hỗ trợ và xây dựng lối sống khoa học để cải thiện tâm trạng, chế ngự nỗi sợ và sự lo âu quá mức.

Dưới đây là một số phương pháp được áp dụng để điều trị bệnh rối loạn lo âu:

1. Sử dụng thuốc

Sử dụng thuốc là lựa chọn đầu tiên khi điều trị rối loạn lo âu. Dùng thuốc giúp cải thiện tình trạng lo lắng quá mức, phiền muộn, buồn chán và giảm các triệu chứng thể chất do chứng bệnh này gây ra. Tuy nhiên, hầu hết thuốc điều trị rối loạn lo âu đều cho tác dụng chậm nên cần dùng trong thời gian dài để đạt được hiệu quả đầy đủ và phòng ngừa bệnh tái phát.

Các loại thuốc được dùng trong điều trị rối loạn lo âu:

• Thuốc ức chế tái hấp thu có chọn lọc (SSRIs) bao gồm Sertraline, Paroxetine, Escitalopram, Fluoxetin,…
• Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin và norepinephrine (SNRIs) gồm Venlafaxine, Desvenlafaxine, Duloxetine,…
• Thuốc chống trầm cảm 3 vòng (TCA) bao gồm Clomipramin và Amitriptyline
• Thuốc ức chế monoamin oxydase bao gồm Phenelzine, Isocarboxazid và Tranylcypromine.
• Các loại thuốc chống trầm cảm không điển hình như Trazodone, Bupropion, Mirtazapine,…
• Thuốc an thần, giải lo âu bao gồm nhóm Benzodiazepine, Atarax, Seduxen,…
• Các loại thuốc chống loạn thần như Olanzapine, Amisulpride, Paliperidone, Aripiprazole,…
• Thuốc chẹn beta như Atenolol, Propranolol,… được sử dụng để cải thiện các triệu chứng thể chất của rối loạn lo âu.

Ngoài các loại thuốc trên, bệnh nhân cũng có thể được chỉ định dùng thêm một số viên uống bổ sung khoáng chất, vitamin và viên uống chiết xuất từ thảo dược để bồi bổ thần kinh và cải thiện tình trạng suy nhược.

2. Tâm lý trị liệu

Bên cạnh sử dụng thuốc, trị liệu tâm lý cũng là phương pháp chính trong điều trị rối loạn lo âu. Trị liệu tâm lý tập trung vào việc thay đổi suy nghĩ của bệnh nhân nhằm giúp bệnh nhân chế ngự nỗi sợ và sự ám ảnh quá mức. Bên cạnh đó, phương pháp này còn giúp người bệnh giải tỏa cảm xúc, bộc lộ suy nghĩ và quan điểm.

Trị liệu tâm lý thường được thực hiện song song với điều trị dược lý nhằm nâng cao tâm trạng và tăng mức độ hợp tác khi trị liệu. Ngoài việc thay đổi suy nghĩ và nhận thức của người bệnh, phương pháp này còn giúp bệnh nhân điều chỉnh hành vi, hình thành những thói quen tốt và chủ động hơn trong cuộc sống.

Trị liệu tâm lý là hình thức “chữa bệnh bằng lời nói” nên được đánh giá cao về độ an toàn và lành tính. Bên cạnh đó, phương pháp này được cho là mang lại hiệu quả lâu dài hơn so với sử dụng thuốc đơn độc. Ngoài ra, trị liệu tâm lý còn trang bị những kỹ năng cần thiết để người bệnh dễ dàng ổn định cuộc sống, hòa nhập và thích nghi với cộng đồng.

3. Các biện pháp hỗ trợ

Rối loạn lo âu ảnh hưởng nhiều đến cảm xúc và cuộc sống của người bệnh. Chính vì vậy ngoài các phương pháp chuyên sâu, bệnh nhân cũng cần áp dụng một số biện pháp hỗ trợ để cải thiện tâm trạng và giảm nhẹ các triệu chứng thể chất do chứng bệnh này gây ra.

Các biện pháp hỗ trợ cải thiện tình trạng rối loạn lo âu:

• Ngồi thiền: Thiền định đã được chứng minh là liệu pháp hỗ trợ điều trị rối loạn lo âu, trầm cảm cùng với các rối loạn cảm xúc thường gặp khác. Khi ngồi thiền, thân thể và tâm trí hợp nhất giúp gạt bỏ hết những phiền muộn, căng thẳng và lo âu trong suy nghĩ. Ngoài ra, kỹ thuật này còn giúp điều hòa nhịp thở, cải thiện chức năng não bộ, tim mạch và các cơ quan nội tạng.
• Liệu pháp mùi hương: Mùi hương có khả năng kích thích khứu giác và tạo ra tác động lên não bộ. Từ đó giúp sản sinh các hormone như serotonin và endorphin. Các hormone này có tác dụng thư giãn, giải tỏa căng thẳng, phiền muộn và mang lại tâm trạng thoải mái, lạc quan. Ngoài ra, liệu pháp mùi hương còn giúp an dịu thần kinh và cải thiện chất lượng giấc ngủ hiệu quả.
• Hít thở sâu: Hít thở sâu là biện pháp đơn giản giúp giải tỏa căng thẳng và lo âu. Ngoài ra, kỹ thuật thở sâu còn giúp giữ bình tĩnh và kiểm soát được các cảm xúc thái quá. Để thực hiện kỹ thuật này, bạn cần ngồi hoặc đứng thẳng, thả lỏng cơ thể và hít sâu bằng mũi. Sau đó, nén không khí trong cơ thể khoảng 6 – 7 phút và thở từ từ bằng miệng. Thực hiện khoảng vài lần để cải thiện tâm trạng, xoa dịu cảm xúc lo âu và buồn phiền.
• Dùng trà thảo mộc: Ngoài những biện pháp trên, bạn cũng có thể cải thiện chứng rối loạn lo âu bằng cách dùng một số loại trà thảo mộc. Nên dùng các loại trà có tác dụng an thần và giảm căng thẳng như trà bạc hà, hoa cúc, trà hà thủ ô, trà sen, trà cam quế,… Mùi hương từ các loại trà thảo mộc còn kích thích khứu giác và xoa dịu căng thẳng ở não bộ.

Ngoài các biện pháp này, bệnh nhân cũng có thể áp dụng một số kỹ thuật thư giãn khác như tắm bồn, tắm nước ấm, tập thể dục, nghe nhạc, vẽ tranh, chơi với thú cưng,…

4. Lối sống khoa học

Lối sống có vai trò quan trọng trong quá trình điều trị rối loạn lo âu. Do đó ngoài sử dụng thuốc và trị liệu tâm lý, bệnh nhân cần xây dựng lối sống khoa học để cải thiện sức khỏe thể chất, tinh thần và hỗ trợ quá trình điều trị.

Cách xây dựng lối sống khoa học giúp kiểm soát tình trạng rối loạn lo âu:

• Cân đối thời gian nghỉ ngơi, làm việc và học tập. Tránh làm việc và học tập với cường độ cao khiến não bộ bị căng thẳng. Tình trạng này sẽ khiến cho mức độ lo âu và phiền muộn trầm trọng hơn theo thời gian.
• Ngủ đủ 7 – 8 giờ/ ngày và nên dành thời gian nghỉ ngơi vào buổi trưa để thư giãn, giảm lo lắng và căng thẳng.
• Xây dựng chế độ ăn hợp lý với đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết như tinh bột, vitamin, khoáng chất và protein (đạm). Ngoài ra, bệnh nhân cũng nên hạn chế đồ ăn chứa nhiều chất béo bão hòa, đường, rượu bia, cà phê và tránh hút thuốc lá.
• Tập thể dục hằng ngày để nâng cao sức khỏe thể chất và giải tỏa các cảm xúc tiêu cực. Thực tế cho thấy, hoạt động thể chất thường xuyên mang lại tác động tích cực đối với quá trình điều trị rối loạn lo âu và các bệnh tâm lý khác. Do đó, bệnh nhân cần tập thể dục mỗi ngày hoặc ít nhất 3 – 4 lần/ tuần.
• Hạn chế suy nghĩ quá mức về những vấn đề nan giải trong cuộc sống. Thay vào đó, nên dành thời gian để sắp xếp công việc một cách khoa học, dọn dẹp nhà cửa, chăm sóc cây cối, thú cưng và chăm sóc bản thân. Ngưng suy nghĩ sẽ giúp bệnh nhân hạn chế sự lo lắng, phiền muộn và gạt bỏ những cảm xúc tiêu cực.
• Sự lo lắng ở bệnh nhân rối loạn lo âu thường bắt nguồn từ việc thiếu tự tin về bản thân, gặp nhiều trở ngại trong công việc và học tập. Do đó, bệnh nhân cần nỗ lực nâng cao năng lực và trang bị những kỹ năng cần thiết để tự tin hơn trong cuộc sống. Điều này sẽ giúp người bệnh giải tỏa sự lo lắng thái quá và tìm lại những cảm xúc tích cực như vui vẻ, lạc quan,…

Trên đây là những thông tin giải đáp “Rối loạn lo âu có tự khỏi được không?” và gợi ý một số biện pháp điều trị bệnh hiệu quả, an toàn. Nếu nghi ngờ bản thân mắc bệnh, người bệnh nên chủ động tìm gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị sớm. Hầu hết những trường hợp được điều trị và chăm sóc đúng cách đều có đáp ứng tốt, ít gặp phải biến chứng và các tình huống rủi ro.

Tham khảo thêm:

• Rối loạn lo âu lan tỏa có nguy hiểm không? Chữa được không?
• [Hỏi đáp] Rối loạn lo âu có di truyền không?