Rối loạn tâm thần do rượu: Dấu hiệu và cách điều trị

Rối loạn tâm thần do rượu là mối nguy hại không chỉ đối với người nghiện mà còn cho cả xã hội. Việc phát hiện sớm và có biện pháp điều trị đúng đắn là cách tốt nhất để ngăn ngừa những hậu quả nghiêm trọng về sau. 

Các loại bệnh tâm thần liên quan đến rượu

Lạm dụng rượu không chỉ gây tổn thương về thể chất mà còn có thể gây ra vấn đề tâm thần nghiêm trọng. Những tình trạng tâm thần liên quan đến rượu không chỉ xuất hiện trong lúc người bệnh đang say rượu mà còn kéo dài trong quá trình cai nghiện.

1. Nghiện rượu

Nghiện rượu là căn bệnh tinh thần phổ biến khi một người không thể kiểm soát nhu cầu uống rượu. Người mắc bệnh sẽ dần cảm thấy thèm rượu liên tục, gây ảnh hưởng đến công việc và cuộc sống hàng ngày.

Bệnh tiến triển, bệnh nhân sẽ bước vào giai đoạn có hội chứng cai với các triệu chứng rối loạn tâm thần như lo âu, giận dữ, ảo giác. Tình trạng này kèm theo rối loạn thần kinh thực vật như tăng huyết áp, run tay và nhịp tim nhanh. Nếu không được điều trị, bệnh nhân có thể uống một lượng rượu rất lớn mỗi ngày để thỏa mãn cơn thèm.

Giai đoạn cuối của nghiện rượu là bệnh não thực tổn do rượu với triệu chứng ngày càng trầm trọng. Người bệnh uống ít rượu nhưng bị say nhanh và lâu dài, các rối loạn thần kinh và tâm thần dẫn đến suy giảm trí nhớ, khả năng học tập và làm việc, khiến người bệnh mất dần khả năng kiểm soát cuộc sống.

2. Hội chứng cai rượu

Hội chứng cai rượu xảy ra khi người nghiện rượu mạn tính ngừng uống rượu đột ngột. Các triệu chứng lo âu, bồn chồn, mất ngủ và rối loạn nhịp tim khiến người bệnh thấy rất khó chịu. Tuy nhiên, chúng thường giảm nhanh chóng khi được uống một lượng rượu nhỏ.

Nhưng việc uống rượu không phải là giải pháp lâu dài cho hội chứng cai rượu. Người bệnh cần được cai rượu có sự giám sát tại nhà hoặc nhập viện, kết hợp với các phương pháp điều trị thuốc an thần và truyền dịch. Điều quan trọng là phải bổ sung vitamin và hỗ trợ để giúp cơ thể phục hồi hiệu quả.

3. Loạn thần do rượu

Loạn thần do rượu là tình trạng hiếm gặp nhưng rất nghiêm trọng, đặc biệt ở những người đã lệ thuộc rượu lâu dài. Người bệnh gặp phải ảo giác thính giác, thị giác và xuất hiện hoang tưởng, sợ hãi dẫn đến khó kiểm soát cảm xúc, thậm chí gây nguy hiểm cho bản thân và mọi người.

Khi ngừng uống, loạn thần sẽ xảy ra trong vòng 2 ngày, kéo dài từ vài ngày đến vài tháng và đôi khi trở thành mãn tính. Người bệnh phải đối mặt với ảo thanh đe dọa, sỉ nhục và có cảm giác bị truy hại. Các triệu chứng hoang tưởng ghen tuông, bị ngược đãi khiến người bệnh sống trong hoảng sợ liên tục.

4. Sảng run (mê sảng do cai rượu)

Sảng run là tình trạng cấp cứu tâm thần xảy ra khi người nghiện rượu đột ngột ngừng uống. Các triệu chứng hoang tưởng, ảo giác, run rẩy và tăng nhịp tim khiến người bệnh không thể kiểm soát hành vi. Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến tử vong.

Đặc biệt, bệnh nhân trở nên cực kỳ nguy hiểm trong cơn sảng với hành động la hét, vật vã, tự tấn công người khác. Các triệu chứng mê sảng và ảo giác làm người bệnh không nhận thức được thực tế dẫn đến thực hiện hành vi khó lường

5. Rối loạn trí nhớ

Rối loạn trí nhớ do rượu là lúc mà não bị tổn thương từ việc dùng rượu quá mức làm nhiều triệu chứng tâm thần bao gồm các vấn đề về trí nhớ và khả năng nhận thức xuất hiện.

• Bệnh não Wernicke: Tình trạng cấp tính khi thiếu thiamin với triệu chứng lú lẫn, mất khả năng phân biệt, rối loạn giấc ngủ. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển thành hội chứng Korsakoff.
• Hội chứng Korsakoff: Người mắc chứng này sẽ quên thông tin quan trọng, bịa chuyện để lấp đầy khoảng trống trí nhớ. Đây là tình trạng mãn tính, ảnh hưởng lâu dài đến khả năng ghi nhớ và nhận thức.
• Bệnh não thực tổn Gayet – Wernicke: Bệnh hiếm gặp với triệu chứng lú lẫn, co giật và rối loạn vận động.

Rượu có thể khiến bạn bị hoang tưởng không?

Rượu có thể gây ra hoang tưởng khi uống quá mức. Nồng độ cồn cao, não bị ảnh hưởng trực tiếp làm thay đổi nhận thức và hành vi. Điều này khiến người uống cảm thấy lo lắng, sợ hãi vô lý và rơi vào trạng thái hoang tưởng.

Ngộ độc rượu cấp tính làm mất cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh trong não, đặc biệt là serotonin và dopamine. Nó gây ra cảm giác méo mó về thực tế, làm tăng cảm giác nghi ngờ và hoang tưởng. Người uống tin rằng mình đang bị theo dõi, phán xét sai lầm.

Mặc dù không phải ai uống rượu cũng bị hoang tưởng, nhưng một chút hoang tưởng có thể là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang phản ứng dữ dội với rượu. Đây là lúc cần xem xét lại lượng rượu nạp vào và tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên môn.

Rượu có thể gây ra bệnh tâm thần không?

Rượu nếu uống quá nhiều trong thời gian dài sẽ gây hại cho cơ thể và tác động trực tiếp đến sức khỏe tâm thần. Nghiện rượu mãn tính làm tổn thương các vùng não liên quan đến trí nhớ, nhận thức và dẫn đến rối loạn tâm thần nghiêm trọng. Các yếu tố sau đây có thể góp phần làm tình trạng này trở nên trầm trọng hơn:

• Cai rượu giai đoạn sớm hay muộn đều gây ra tác động lớn đến chức năng não
• Thiếu hụt thiamine (B1) khiến não bộ không nhận đủ dưỡng chất cần thiết, góp phần gây ra loạn thần
• Nghiện rượu mãn tính làm tổn thương các vùng não chịu trách nhiệm về trí nhớ và nhận thức
• Lạm dụng các chất benzodiazepin làm tăng nguy cơ phát triển rối loạn tâm thần do rượu
• Thiếu sự hỗ trợ y tế, xã hội trong quá trình cai rượu khiến người bệnh rơi vào trạng thái hoang tưởng và loạn thần
• Rối loạn kiểm soát xung động khiến bệnh nhân khó kiểm soát hành vi, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tâm thần

Bệnh loạn thần do rượu có nguy hiểm không?

Lạm dụng rượu quá mức có thể gây rối loạn tâm thần với hậu quả đáng lo ngại là loạn thần do rượu đi kèm triệu chứng ảo giác, ảo tưởng và ảnh hưởng khả năng phán đoán. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh sẽ gây ra nhiều tác hại nguy hiểm đến bản thân và xã hội.

• Nguy cơ gây hại cho bản thân và người khác rất cao do bị ảo giác, ảo tưởng
• Phán đoán bị suy giảm, những hành động nguy hiểm như lái xe khi say rượu có thể xảy ra
• Người bị loạn thần không nhận thức được mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Điều này khiến họ trì hoãn việc tìm kiếm sự giúp đỡ và không nhận thức được hậu quả.
• Loạn thần làm giảm khả năng tự bảo vệ bản thân. Những người mắc bệnh trở thành đối tượng dễ bị lợi dụng, chịu tổn hại từ người khác.
• Chứng loạn thần do rượu gây tổn thương nhận thức và tâm lý lâu dài. Nó dẫn đến các vấn đề sức khỏe tâm thần nghiêm trọng trong tương lai.
• Rối loạn loạn thần trở thành mãn tính sẽ gây ra tình trạng giống như tâm thần phân liệt. Nếu kéo dài, bệnh nhân phải đối mặt với những thay đổi tâm lý vĩnh viễn.
• Hội chứng Wernicke, Korsakoff gây ra tổn thương não không thể phục hồi khiến người mắc phải gặp các vấn đề kéo dài nghiêm trọng về nhận thức

Bệnh nhân cũng sẽ đối mặt với nguy cơ tử vong cao, đặc biệt là ở người có hội chứng cai rượu nặng và phát triển các biểu hiện sảng rượu. Những trường hợp này không được điều trị sẽ phải đối mặt với tỷ lệ tử vong dao động từ 22 – 33%.

Triệu chứng rối loạn tâm thần do rượu

Rối loạn tâm thần do rượu là vấn đề nghiêm trọng mà nhiều người lạm dụng rượu có thể gặp phải, ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và gây ra các triệu chứng tinh thần đáng lo ngại.

• Mất ngủ kéo dài, không thể có giấc ngủ sâu
• Xuất hiện ảo giác liên quan đến thị giác như nhìn thấy động vật nhỏ, hình ảnh đáng sợ
• Nghe thấy âm thanh không có thật như tiếng đe dọa, chửi bới
• Không phân biệt được không gian và thời gian nên có cảm giác lạc lõng
• Rối loạn thần kinh thực vật khiến cơ thể run rẩy, tim đập nhanh, huyết áp tăng cao
• Ảo giác xúc giác khiến người bệnh cảm thấy có sâu bọ, dòi bò trên da
• Hoang tưởng ghen tuông, tin rằng người khác đang phản bội hoặc theo dõi mình
• Luôn trong trạng thái hoảng sợ và có thể tấn công người khác
• Ảo giác thính giác với âm thanh, giọng nói không có thực xuất hiện thường xuyên
• Ảo tưởng về nguy hiểm hoặc tin rằng người khác đang âm mưu chống lại mình
• Mất phương hướng, không thể nhận ra mình đang ở đâu, hôm nay là ngày gì
• Kích động và bồn chồn, có hành động thất thường
• Thay đổi tâm trạng cực đoan từ sợ hãi sang tức giận, buồn bã trong thời gian ngắn

Phân biệt loạn thần do rượu và tâm thần phân liệt

Loạn thần do rượu và tâm thần phân liệt đều là những rối loạn tâm thần nghiêm trọng khiến người mắc phải có triệu chứng tương tự nhau như ảo giác và hoang tưởng. Tuy nhiên, để phân biệt chính xác, cần phải hiểu rõ sự khác biệt về nguyên nhân, triệu chứng và yếu tố liên quan.

Những trường hợp nào được coi là bệnh tâm thần do rượu?

Bệnh tâm thần do rượu là hệ quả của việc sử dụng rượu tác động lâu dài đến tâm lý, khiến các rối loạn tinh thần trở nên trầm trọng hơn. Cụ thể:

• Rối loạn tâm trạng bao gồm trầm cảm do rượu và rối loạn lưỡng cực
• Rối loạn lo âu gồm lo âu tổng quát và cơn hoảng loạn do rượu kích hoạt
• Rối loạn tâm thần với các triệu chứng ảo giác, ảo tưởng do say rượu hoặc cai rượu
• Rối loạn giấc ngủ, mất ngủ kéo dài do tác động của rượu
• Rối loạn thần kinh với suy giảm trí nhớ và khả năng chú ý, ảnh hưởng từ lạm dụng rượu lâu dài
• Hội chứng Wernicke – Korsakoff với các vấn đề nghiêm trọng về trí nhớ và lú lẫn do thiếu vitamin B1
• Rối loạn tình dục gồm rối loạn cương dương và giảm ham muốn tình dục do rượu tác động lên hệ thần kinh
• Rối loạn nhân cách làm thay đổi hành vi và tính cách dưới ảnh hưởng của rượu

Điều trị rối loạn tâm thần do rượu

Điều trị rối loạn tâm thần do rượu là bước quan trọng để giải quyết các vấn đề liên quan đến nghiện rượu nặng, giúp bệnh nhân vượt qua triệu chứng cai nghiện và tình trạng tâm thần do thức uống này.

1. Điều trị y khoa

Việc can thiệp y tế kịp thời sẽ giúp kiểm soát triệu chứng loạn thần, ngăn ngừa nguy cơ tái phát và bảo vệ sức khỏe tâm thần lâu dài. Trong trường hợp nghiêm trọng, nhập viện là cần thiết để đảm bảo điều trị hiệu quả. Đồng thời nên có biện pháp kết hợp khác, cụ thể:

Thuốc:

• Lorazepam, Chlordiazepoxide giúp kiểm soát chứng loạn thần cai nghiện cấp tính
• Thuốc chống loạn thần thế hệ thứ 2 cải thiện kết quả điều trị với tác dụng phụ ít hơn
• Thuốc chống co giật, Magnesium sulfat 1mg tiêm bắp được chỉ định đối với bệnh nhân có các cơn co giật do ngưng rượu
• Thuốc an thần benzodiazepine điều trị hội chứng cai rượu, giúp ổn định tâm lý
• Thiamine, Acid Folic, Multivitamin bổ sung vitamin cần thiết cho người nghiện rượu
• Chlordiazepoxide (Librium) giảm căng thẳng và lo âu trong quá trình cai rượu
• Thuốc Naltrexone ngăn ngừa tái nghiện sau khi cai nghiện thành công
• Thuốc chống loạn thần dùng để kiểm soát các triệu chứng loạn thần do rượu
• Thuốc chống trầm cảm giúp điều trị triệu chứng trầm cảm kéo dài sau khi cai rượu
• Dùng thuốc ngủ hỗ trợ bệnh nhân có giấc ngủ yên tĩnh trong trường hợp sảng rượu

Giải độc y tế:

Giải độc rượu hiệu quả bắt đầu bằng việc truyền vitamin nhóm B liều cao để bổ sung dưỡng chất cho cơ thể. Bên cạnh đó, việc bù nước điện giải qua đường uống và tiêm truyền giúp ngăn ngừa mất nước, bảo vệ cơ thể khỏi tác động xấu từ rượu.

Khi bệnh nhân gặp phải ảo giác và hành vi nguy hiểm, việc nhập viện và điều trị nội trú là cần thiết. Quá trình cai rượu sẽ được thực hiện từ từ, kết hợp với vitamin nhóm B để phục hồi sức khỏe tinh thần lẫn thể chất.

Điều trị rối loạn trí nhớ:

• Bệnh não Wernicke: Sử dụng thiamine cho đến khi hết liệt vận nhãn, có thể cần bổ sung thêm magnesium.
• Hội chứng Korsakoff: Bổ sung thiamine kết hợp clonidine và propranolol, bù dịch phù hợp. Dùng 2 – 4 gam/ngày kéo dài từ 3 tháng – 1 năm để hỗ trợ hồi phục trí nhớ.

2. Trị liệu tâm lý

Liệu pháp tâm lý có vai trò điều trị loạn thần do rượu khi mà các nhà trị liệu xây dựng kế hoạch điều trị cá nhân hóa, phù hợp với từng bệnh nhân. Liệu pháp nhận thức hành vi (CBT) giúp bệnh nhân nhận thức cũng như thay đổi niềm tin sai lệch để hướng đến quá trình phục hồi bền lâu.

Điều trị loạn thần do rượu còn liên quan đến các mối quan hệ gia đình. Liệu pháp gia đình giúp các thành viên hỗ trợ bệnh nhân cải thiện giao tiếp và phục hồi các mối quan hệ. Khi gia đình tham gia, quá trình phục hồi sẽ dễ dàng ngăn ngừa tái phát.

Ngoài CBT và liệu pháp gia đình, liệu pháp tâm động học cũng được áp dụng. Nó đào sâu vào các yếu tố cảm xúc và tiềm thức gây ra loạn thần. Mặc dù phức tạp, nhưng liệu pháp tâm động học có thể giúp bệnh nhân hiểu rõ hơn về bản thân và quản lý bệnh lâu dài.

3. Thay đổi lối sống

Quá trình phục hồi chứng loạn thần do rượu không chỉ dừng lại ở việc điều trị y tế mà còn liên quan mật thiết đến việc thay đổi lối sống để cải thiện sức khỏe toàn diện.

• Tham gia các nhóm hỗ trợ để nhận được sự đồng hành, chia sẻ từ người có cùng trải nghiệm
• Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, đặc biệt là các vitamin B để phục hồi hệ thần kinh
• Tập thể dục đều đặn để giảm căng thẳng và tăng cường sức khỏe thể chất
• Thực hành các kỹ năng quản lý căng thẳng như thiền, yoga và hít thở sâu
• Tham gia hoạt động xã hội lành mạnh để mở rộng mối quan hệ và giảm cảm giác cô đơn
• Ngủ đủ giấc để cơ thể được nghỉ ngơi và phục hồi năng lượng
• Lập kế hoạch để tránh những nơi có rượu
• Theo dõi sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm vấn đề sức khỏe liên quan đến việc lạm dụng rượu
• Cam kết từ bỏ rượu và tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè hoặc nhóm hỗ trợ

Cách phòng ngừa rối loạn tâm thần do rượu

Phòng ngừa rối loạn tâm thần do rượu không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn là trách nhiệm chung của cộng đồng và gia đình.

• Hạn chế uống rượu bia và tuân thủ giới hạn an toàn như 1 đơn vị cồn/ngày đối với nữ giới, 2 đơn vị đối với nam giới
• Không uống rượu bia trong khi điều khiển phương tiện giao thông, vận hành máy móc
• Tuyên truyền giáo dục phổ biến trong cộng đồng về tác hại của rượu đối với cơ thể và tâm thần
• Hướng thanh thiếu niên vào cuộc sống lành mạnh và tránh xa rượu bia
• Tham gia các hoạt động ngoài trời an toàn và tránh xa nơi nguy hiểm
• Tìm kiếm hoạt động giải trí lành mạnh như chơi thể thao, đọc sách thay vì uống rượu
• Hạn chế quảng cáo rượu trên các phương tiện truyền thông
• Trường hợp phải uống rượu, nên sử dụng an toàn với liều lượng và tần suất phù hợp
• Thực hiện chương trình giáo dục về tác hại của rượu trong nhà trường và cộng đồng
• Gia đình giáo dục con cái về tác hại của rượu và tạo môi trường sống lành mạnh
• Tăng thuế đối với các sản phẩm có cồn để hạn chế người tiêu dùng

Rối loạn tâm thần do rượu có thể gây ra nhiều hậu quả nặng nề nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Những thay đổi trong lối sống cùng với sự hỗ trợ y tế sẽ giúp người bệnh dần thoát khỏi tình trạng này. Vì vậy, hãy đặt sức khỏe tinh thần lên hàng đầu và đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ.

Có thể bạn quan tâm:

• Tác hại của bia rượu ảnh hưởng đến thần kinh như thế nào?
• Mối liên hệ nghiện rượu bia và trầm cảm bạn nên biết
• Chăm sóc và phục hồi cho người bị rối loạn tâm thần do rượu

Nguồn tham khảo:

• https://www.castlecraig.co.uk/addiction-resources/alcohol-induced-psychosis/
• https://www.vinmec.com/vie/bai-viet/roi-loan-tam-than-do-ruou-nhung-dieu-can-nho-vi
• https://www.orlandorecovery.com/drug-addiction-resources/alcohol/psychosis-symptoms/